Τράπεζες: Πώς έγινε της… Κορέας με τις ηλεκτρονικές πληρωμές

Κατά τη δεκαετία του 2000, στα χρόνια που ακολούθησαν την είσοδο της Ελλάδας στην ευρωζώνη, η ανάπτυξη ήταν εντυπωσιακή. Μέσα σε λίγα χρόνια το ΑΕΠ με σωρευτική άνοδο της τάξης του 40% αναρριχήθηκε σε επίπεδα-ρεκόρ.

Την ίδια στιγμή, όμως, η πορεία των φορολογικών εσόδων παρέπεμπε σε στασιμότητα. Μπορεί η ελληνική οικονομία να αναπτυσσόταν με ρυθμούς 5% και 6% ετησίως, τα δηλωθέντα εισοδήματα ωστόσο παρέμεναν σταθερά.Μόνο μισθωτοί και συνταξιούχοι εμφανίζονταν, με βάση τα στοιχεία της Εφορίας, να ευημερούν. Ο λόγος για αυτήν την αναντιστοιχία δεν ήταν άλλος από τη φοροδιαφυγή, την οποία διευκόλυνε η εκτεταμένη χρήση μετρητών.

Την ίδια εποχή, στην άλλη πλευρά του πλανήτη, σε μία οικονομία με παρόμοια χαρακτηριστικά ως προς τη δομή της, η εικόνα ήταν τελείως διαφορετική. Ο λόγος για τη Νότια Κορέα, στην οποία όπως και στην Ελλάδα κυριαρχούσαν οι μικρές επιχειρήσεις, αλλά και η πολύ χαμηλή συμμετοχή των ηλεκτρονικών συναλλαγών στις καταναλωτικές δαπάνες. Λίγο πριν από τη νέα χιλιετία όμως, το 1999, η νοτιοκορεατική κυβέρνηση αποφάσισε να λάβει δραστικά μέτρα για την αποκάλυψη της αδήλωτης φορολογητέας ύλης.

Η μεταρρύθμιση

Ο στόχος της μεταρρύθμισης ήταν συγκεκριμένος: Να ενισχυθεί η χρήση των καρτών στις πληρωμές των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό εισήχθησαν σημαντικά κίνητρα, φορολογικού χαρακτήρα, τόσο για καταναλωτές όσο και για επιχειρήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Μέσα σε μία δεκαετία το ποσοστό των συναλλαγών με κάρτες τετραπλασιάστηκε, από 15% σε 60%, επιδρώντας θετικά στα κρατικά έσοδα, λόγω της σημαντικής ενίσχυσης των δηλωθέντων εισοδημάτων.

Οταν λοιπόν η Ελλάδα το 2010 χρεοκόπησε, η μείωση της φοροδιαφυγής για τον περιορισμό των ελλειμμάτων κατέστη όρος επιβίωσης και το παράδειγμα της Νότιας Κορέας αποτελούσε πρότυπο για τη βελτίωση της δημοσιονομικής εικόνας.

Τόσο οι κυβερνήσεις με την εφαρμογή μέτρων για την αύξηση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής όσο και οι τράπεζες με τη θέσπιση γενναιόδωρων προγραμμάτων ανταμοιβής των πελατών τους, έδωσαν μάχη για αυτόν τον σκοπό.

Πάρα ταύτα, τίποτε δεν έδειχνε να δουλεύει. Η αξία των συναλλαγών με κάρτες ως ποσοστό της κατανάλωσης παρέμενε κολλημένη σε χαμηλά μονοψήφια ποσοστά της τάξης του 5%. Τα πράγματα άρχιζαν να αλλάζουν το 2015, με την επιβολή των capital controls να λειτουργεί ως καταλύτης.

Οι Ελληνες, υπό καθεστώς αδυναμίας ανάληψης μετρητών, αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν τις χρεωστικές τους κάρτες. Με τον τρόπο αυτόν μέχρι και το 2019 το μερίδιο του πλαστικού χρήματος στη συνολική κατανάλωση τετραπλασιάστηκε, ξεπερνώντας το 20%. Επιπλέον ώθηση στα μεγέθη έδωσε στη συνέχεια μία ακόμη κρίση. Με το ξέσπασμα της πανδημίας στις αρχές του 2020, σημειώθηκε νέα σημαντική άνοδος των ηλεκτρονικών πληρωμών, με τους καταναλωτές να στρέφονται στις κάρτες για υγειονομικούς κατά βάση λόγους.

Ετσι, μέσα σε μία διετία το ποσοστό των σχετικών συναλλαγών προσέγγισε το 40%, ενώ σημειώθηκε ένα ακόμη ιστορικό υψηλό. Για πρώτη φορά στη χώρα μας το πλαστικό χρήμα ξεπέρασε τις αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜ.

Από τη ζώνη των 65 δισ. ευρώ το 2020, η αξία των πληρωμών με κάρτες έφτασε τα 87 δισ. ευρώ το 2021, τα 94 δισ. ευρώ το 2022 και τα 99 δισ. ευρώ το 2023. Για το 2024 δεν έχουν δημοσιευθεί επίσημα στοιχεία, ωστόσο όλα δείχνουν ότι οδεύουμε προς νέο ιστορικό υψηλό, με την αγορά να σπάει το φράγμα των 100 δισ. ευρώ.
Αύξηση εσόδων

Ως αποτέλεσμα, τα φορολογικά έσοδα συμβαδίζουν πλέον με την πορεία της οικονομίας. Από τις περυσινές δηλώσεις που αφορούσαν το 2023, τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα διπλασιάστηκαν. Μπορεί να έπαιξε καθοριστικό ρόλο η εφαρμογή του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος, ωστόσο το 44% των ατομικών επιχειρήσεων δήλωσε αυξημένα πραγματικά κέρδη σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά.

Ανάλογες τάσεις επικράτησαν και πέρυσι. Σύμφωνα με μελέτη της ΑΑΔΕ, η φορολογική ύλη αυξήθηκε κατά 22 δισ. ευρώ ή 6% σε ετήσια βάση, οδηγώντας σε αύξηση του βεβαιωθέντος ΦΠΑ κατά 2,6 δισ. ευρώ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) -ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ