Μπλακ άουτ σε Ισπανία – Πορτογαλία: Σε επιφυλακή ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ για την 1η Μαΐου

Το γενικευμένο μπλακάουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία έθεσε σε εγρήγορση και την ελληνική κυβέρνηση. Έπειτα από εντολή του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, συγκλήθηκε χθες υπό τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρο Παπασταύρο έκτακτη σύσκεψη προκειμένου να διερευνηθούν πιθανές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας αλλά και να εξεταστούν εκ νέου τα μέτρα για την ενεργειακή θωράκιση της χώρα μας.

Σε αυτήν συμμετείχε ο επικεφαλής του τομέα ενέργειας της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) κ. Δημήτριος Φούρλαρης, ο Διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας κ. Μιχάλης Μπλέτσας καθώς και ανώτατα στελέχη και των διαχειριστών του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και του δικτύου διανομής ρεύματος ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ αντίστοιχα.

Στη «φαρέτρα» του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος είναι αρμόδιος για την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος της Ελλάδας, βρίσκονται οι περικοπές «πράσινης» ενέργειας.

Με όπλο τις «περικοπές» πράσινης ηλεκτροπαραγωγής

Στη «φαρέτρα» του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος είναι αρμόδιος για την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος της Ελλάδας, βρίσκονται οι περικοπές «πράσινης» ενέργειας. Ήδη βρίσκεται σε ετοιμότητα για τον πλήρη περιορισμό της έγχυσης ηλεκτρικής ενέργειας των σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) που είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο διανομής του ΔΕΔΔΗΕ και δεν ελέγχονται κεντρικά (περίπου 3,5 γιγαβάτ φωτοβολταϊκών πάρκων). Σε ανακοίνωσή του το προηγούμενο Σάββατο είχε προειδοποιήσει για την ανάγκη αυξημένης επιφυλακής κατά τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας ενώ δημοσίευσε ανανεωμένη προειδοποίηση βάσει επικαιροποιημένων εκτιμήσεων που επιβεβαιώνει την ανάγκη αυξημένης επιφυλακής και για σήμερα 29 Απριλίου.

«Ψαλίδι» σε 40 GWh πράσινης ενέργειας

Ειδικότερα, για να σταθεί όρθιο το ηλεκτρικό σύστημα, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΑΔΜΗΕ (στο πλαίσιο της διαδικασίας του ενοποιημένου προγραμματισμού που δημοσιεύει καθημερινά), χθες οι αναγκαίες περικοπές ενέργειας από ΑΠΕ σε επίπεδο 24ώρου έφτασαν περίπου στις 30 GWh ενώ για σήμερα αναμένεται να προσεγγίσουν τις 40 GWh, με κρισιμότερες τις μεσημεριανές ώρες μεταξύ 12 και 16 μ.μ.

Ήδη από τις αρχές της άνοιξης ο Διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται σε εγρήγορση για την αποφυγή μπλακάουτ δίνοντας εντολές περικοπών πράσινης ενέργειας όποτε έκρινε ότι υπήρχε κίνδυνος για το ηλεκτρικό σύστημα. Έτσι, πέρασαν τα πρώτα «crash test» της 25ης Μαρτίου και των ημερών του Πάσχα οπότε, με «κόφτη» στις ΑΠΕ αποσοβήθηκε ο κίνδυνος διακοπών ρεύματος ενώ η επόμενη κρίσιμη ημέρα που αναμένεται να δοκιμάσει το ενεργειακό σύστημα εκτιμάται ότι θα είναι της Πρωτομαγιάς, μεθαύριο Πέμπτη.

Οι περικοπές αποτελούν τη λύση για την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος, ειδικά την άνοιξη και το φθινόπωρο. Τις δύο αυτές εποχές, η υπερπαραγωγή των ΑΠΕ εξαιτίας της μεγάλης ηλιοφάνεια, σε συνδυασμό με τη σχετικά χαμηλή ενεργειακή ζήτηση δημιουργεί ανισορροπία παραγωγής – ζήτησης. Επίσης, τεχνικοί περιορισμοί ασφάλειας του συστήματος επιβάλλουν την ένταξη στο ηλεκτρικό σύστημα θερμικών μονάδων (κυρίως φυσικού αερίου), που με τη σειρά τους «ροκανίζουν» μέρος της ζήτησης. Ειδικά ημέρες αργιών, που η κατανάλωση ενέργειας περιορίζεται έτι περαιτέρω, ο κίνδυνος αυξάνεται.

Το μπλακάουτ στην Ιβηρική και οι κυβερνοεπιθέσεις

Η αιτία του εκτεταμένου μπλακάουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία (χώρες οι οποίες διασυνδέονται ηλεκτρικά) δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, στο ισπανικό ηλεκτρικό σύστημα χθες το μεσημέρι, πριν τη μεγάλη διακοπή, λειτουργούσε με 82% ΑΠΕ, εκ των οποίων πάνω από 60 % ήταν φωτοβολταϊκά και τα υπόλοιπα αιολικά και ηλιοθερμικά. Σε κάθε περίπτωση η πορτογαλική εταιρεία που διαχειρίζεται το ηλεκτρικό δίκτυο, η REN, ανακοίνωσε ότι η διακοπή ρεύματος που έπληξε τη χώρα προκλήθηκε από βλάβη στο ισπανικό ηλεκτρικό δίκτυο, η οποία σχετίζεται με ένα σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο με ακραίες μεταβολές στη θερμοκρασία στο εσωτερικό της Ισπανίας, οι οποίες προκάλεσαν ανώμαλες ταλαντώσεις στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος υπερ-υψηλής τάσης (400 KV).

Όσον αφορά το σενάριο κυβερνοεπίθεσης, τόσο ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, όσο και ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Λουίς Μοντενέγκρο ανέφεραν χθες ότι δεν υπήρχε κάποια ένδειξη, «τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο», όπως είπαν χαρακτηριστικά. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα απασχόλησε και τη χθεσινή σύσκεψη στο ΥΠΕΝ. Όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» κυβερνητικό στέλεχος, τα συστήματα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ είναι θωρακισμένα για κυβερνοεπιθέσεις, σημείωσε ωστόσο ότι σε αυτές τις περιπτώσεις ο …διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες (ποιος θα τις κάνει, τί θα «χτυπήσει», πόσο γρήγορα θα γίνει αντιληπτή η επίθεση κλπ.).

Πάντως, ο κίνδυνος για κυβερνοεπιθέσεις έχει αυξηθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι, προημερών, η WindEurope η οποία εκπροσωπεί όλες τις εταιρείες της εφοδιαστικής αλυσίδας αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη αναφέρθηκε στην ανάγκη προστασίας των υποδομών ηλεκτροπαραγωγής ενέργειας καθώς το επίπεδο της απειλής έχει αυξηθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αναφέροντας έξι ύποπτα περιστατικά δολιοφθοράς με στόχο καλώδια ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών από το 2022 και 11 καταστροφές σε υποθαλάσσια καλώδια από το 2023.

Επίσης, την περασμένη Παρασκευή ο ACER (Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της ΕΕ) εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες για βελτιωμένη προστασία δεδομένων που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο του πανευρωπαϊκού κώδικα δικτύου, σύμφωνα με τους κανόνες κυβερνοασφάλειας των διασυνοριακών ροών ηλεκτρικής ενέργειας. Ήδη οι πρώτοι κανόνες για την κυβερνοασφάλεια κρίσιμων υποδομών και δικτύων (οδηγία NIS2) είχαν εγκριθεί από την Κομισιόν τον περασμένο Οκτώβριο, περιγράφοντας λεπτομερώς τα μέτρα διαχείρισης κινδύνων και τις περιπτώσεις που ένα συμβάν πρέπει να θεωρείται σημαντικό. Η πρώτη ευρωπαϊκή οδηγία για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο είχε τεθεί σε ισχύ το 2016.