Τιερί Μπρετόν: Μπήκαμε σε απόλυτη ομίχλη

Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή της περιόδου 2019-2024, ο Τιερί Μπρετόν, 70 ετών, ήταν ο σωστός άνθρωπος στη σωστή θέση. Πολιτικός, ηγετικό στέλεχος μεγάλων επιχειρήσεων, συγγραφέας και ευρωπαϊστής, γνωρίζει καλά από μέσα, μηχανισμούς και διαδικασίες που κυριαρχούν στη διεθνή οικονομία.

Σήμερα όμως, στο ερώτημα μας τί προβλέπει στη θητεία του προέδρου Τραμπ 2, απαντά ότι «για την ώρα όλες οι ενδείξεις δείχνουν ομίχλη. Πλην όμως, μπορούν να γίνουν υποθέσεις εργασίας. Και τούτο διότι, τονίζει ο πρώην Επίτροπος, «φαίνεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να ακολουθήσει τα βήματα της οικονομικής πολιτικής του προέδρου Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ (1897-1901), τον οποίο αναφέρει ως πρότυπο και του οποίου το όνομα μόλις έδωσε στην υψηλότερη κορυφή των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αλάσκα. Το δόγμα του τότε προέδρου, ήταν η αντικατάσταση του φόρου εισοδήματος με μια απότομη αύξηση των τελωνειακών δασμών για τη χρηματοδότηση του ομοσπονδιακού κράτους. Αλλά, εκατόν τριάντα χρόνια αργότερα, η αμερικανική οικονομία δεν έχει καμία σχέση με αυτό! Είναι αδύνατο να ανατρέψετε τα πάντα με το πάτημα ενός κουμπιού. Η αύξηση των τελωνειακών δασμών που στοχεύει 195 χώρες επηρεάζει μια σειρά από παγκοσμιοποιημένες αλυσίδες κρίσιμων υπεργολάβων. Αν αυτά τα μέτρα διατηρηθούν,  θα είναι καταστροφικά πρώτα για την Αμερική, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο.

Ποιες θα είναι οι συνέπειες;

Η πρώτη είναι η απόλυτη ομίχλη που μπήκαμε. Οι εταιρείες δεν ξέρουν πού πάμε. Έτσι, θα έχουν χαμηλά το κεφάλι όσο περιμένουν να καταλάβουν τον κόσμο που αναδιαμορφώνει ο Ντόναλντ Τραμπ. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια ξαφνική διακοπή των επενδύσεων και κύματα απολύσεων. Το δεύτερο σοκ είναι η άνοδος του πληθωρισμού, μείζονος σημασίας ζήτημα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου είναι ήδη γύρω στο 2,8% σήμερα. Υποθέτοντας αυξήσεις δασμών 20 έως 25 τοις εκατό κατά μέσο όρο, ο πληθωρισμός των ΗΠΑ, εξαιρουμένων των επιπτώσεων της μεταναστευτικής πολιτικής, αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,5 έως 2 ποσοστιαίες μονάδες. Και αυτό παρά μία  πιθανή πτώση των τιμών του πετρελαίου. Εάν ο πληθωρισμός φτάσει στο 4,5 με 5 τοις εκατό, το ζήτημα της αγοραστικής δύναμης θα γίνει πολιτικά πολύ ευαίσθητο. Αυτό θα ασκούσε ισχυρή πίεση στη Fed να αυξήσει τα επιτόκια, κάτι που θα ήταν αντίθετο με αυτό που θέλει ο Ντόναλντ Τραμπ. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε επίσης αναγκαστικά αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και θα μπορούσε να οδηγήσει σε ύφεση.

Η Wall Street έχει ήδη απορροφήσει αυτό το επιβλαβές τρίπτυχο, αντιδρώντας σε μια κλίμακα που δεν έχει παρατηρηθεί από το σοκ Covid του 2020.Μιλάμε για  σαράντα τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό είναι μιάμιση φορά το μέγεθος των εξαγωγών των ΗΠΑ ή το ΑΕΠ της Γερμανίας και της Ισπανίας μαζί! Μια τέτοια οικονομική διαρροή θα έχει σοβαρές συνέπειες για σχεδόν το 60% των αμερικανικών νοικοκυριών που κατέχουν χαρτοφυλάκιο μετοχών για να πληρώσουν για την εκπαίδευση των παιδιών τους, να προετοιμαστούν για τη συνταξιοδότησή τους ή να είναι σε θέση να δανειστούν.

Και το ερώτημα που ακολουθεί, είναι αυτό του πώς πρέπει να αντιδράσει η Ευρώπη σε αυτή τη νέα κατάσταση;

«Είναι πιθανό, τονίζει ο Τιερύ Μπρετόν, ο Ντοναλντ Τραμπ να άνοιξε, στην πραγματικότητα, ένα παράθυρο διαπραγμάτευσης με τις 195 χώρες που επηρεάζονται από τους δασμούς του, προκειμένου να εμπλακεί με καθεμία από αυτές σε συζητήσεις για μια ισορροπία δυνάμεων ευνοϊκή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να διακριθούν τρεις τύποι δασμών στις προσεχείς συζητήσεις. Πρώτον, υπάρχουν εκείνοι του 10%, που ονομάζονται «βασική γραμμή» και εφαρμόζονται αδιακρίτως στις 195 χώρες. Προορίζονται να αποζημιώσουν μέρος των φορολογικών περικοπών που σκοπεύει να περάσει ο Αμερικανός πρόεδρος. Στη συνέχεια, υπάρχουν οι κλαδικές αυξήσεις των δασμών: για παράδειγμα, στην αυτοκινητοβιομηχανία (+25%). Στόχος τους είναι να ανοίξουν συζητήσεις για την προώθηση των βιομηχανικών μετεγκαταστάσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τέλος, υπάρχουν οι τελωνειακές αυξήσεις που στοχεύουν χώρες των οποίων το εμπορική, ισοζύγιο με την Αμερική δεν είναι ισορροπημένο. Στόχος τους είναι να επιτύχουν είτε μια εξισορρόπηση είτε μια πρόοδο μη οικονομικής φύσης: για παράδειγμα, σε θέματα μετανάστευσης ή καταπολέμησης της φαιντανύλης – ενός ναρκωτικού με βάση το όπιο που έχει προκαλέσει πολλούς θανάτους στον Ατλαντικό. Δεδομένου ότι το βασικό επιτόκιο 10% είναι η βάση του οικονομικού συλλογισμού της νέας κυβέρνησης Τραμπ, φαίνεται απατηλό να επιστρέψουμε σε αυτό. Αλλά για τη δεύτερη και την τρίτη κατηγορία, από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει αποκλειστική αντιπροσωπεία διαπραγματεύσεων για λογαριασμό των 27 κρατών μελών, πρέπει να οργανώσει την απάντηση.»

Ναι, όλα αυτά είναι σωστά, αλλά πώς μπορεί να αντιδράσει η Ευρώπη όταν τα πολλά λόγια υπερκαλύπτουν τα έργα;

«Απαιτούνται ενότητα και γρήγορες αντιδράσεις αλλά χωρίς βιασύνη», λέει ο Τιερύ Μπρετόν. Και από τεχνικής πλευράς, προσθέτει ότι «ήρθε πλέον η ώρα  να ανακοινωθούν τομεακά ή εμπορικά αντίμετρα για τη μείωση, μέσω διαπραγματεύσεων, των δασμών που στοχεύουν στη δεύτερη και τρίτη κατηγορία που ανέφερα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (EE) έχει μια σειρά από πιθανές απαντήσεις για να στοχεύσει βασικούς ή πολιτικά ευαίσθητους βιομηχανικούς τομείς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ιδιαίτερα σε υπηρεσίες ή ψηφιακό τομέα. Έχει ακόμη και τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τον νόμο κατά του καταναγκασμού που σχεδιάστηκε το 2023 για να αντιμετωπίσει τις εχθρικές ενέργειες της Κίνας. Παράλληλα, όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις για το εμπορικό έλλειμμα, θα χρειαστεί να συμφωνηθούν τα μεγέθη. Αν λάβουμε υπόψη τις υπηρεσίες, το ευρωπαϊκό εμπορικό ισοζύγιο σε βάρος της Ουάσιγκτον είναι 50 δισεκατομμύρια δολάρια, όχι 150 δισεκατομμύρια δολάρια, όπως ισχυρίζεται ο Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό αλλάζει τα πάντα!

Ο Αμερικανός πρόεδρος είπε επίσης ότι ο ΦΠΑ, που είναι κατά μέσο όρο 20% στην Ευρώπη, είναι παρόμοιος με έναν τελωνειακό δασμό που πληρώνουν οι αμερικανικές εταιρείες. Αλλά αυτό είναι προφανώς ψευδές, αφού όλες οι εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών, το πληρώνουν. Πρέπει να δράσουμε γρήγορα, αλλά χωρίς βιασύνη. Ενωμένοι, με δύναμη και αποφασιστικότητα, αποφεύγοντας τις άμεσες αλληλεπιδράσεις με οποιαδήποτε χώρα που θα αποδυνάμωνε σημαντικά τη δύναμη πυρός μας. . Οι Ευρωπαίοι πρέπει τώρα να καθορίσουν: 1) τι θα διαπραγματευτούν, διαφοροποιώντας τις τρεις προαναφερθείσες προσεγγίσεις· 2) τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν από κάθε μέλος· 3) αυτός που θα ηγηθεί των διαπραγματεύσεων.»

Την ίδια στιγμή ο Τιερύ Μπρετόν πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να επεκτείνει τις εμπορικές της συμμαχίες και σε άλλους γεωγραφικούς χώρους, λαμβάνοντας όμως υπόψη τα κριτήρια της αμοιβαιότητας συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τις ευρωπαϊκές πολιτικές, για την εσωτερική αγορά. Επίσης, προσθέτει, ο πρώην Επίτροπος, «οι επιχειρήσεις, πρέπει να διατηρήσουν τον έλεγχο των προτεραιοτήτων τους..»