Φυσικό αέριο: Ρωσία και ΗΠΑ θέλουν να ξανανοίξουν τις στρόφιγγες προς την ΕΕ

Λίγες ώρες μετά την δημοσιοποίηση από την Κομισιόν το σχεδίου για πλήρη απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια, αξιωματούχοι από την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα  βρίσκονται σε επαφές, αναζητώντας τρόπους για αποκατάσταση των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην ΕΕ. Αυτό αναφέρουν πηγές στο Reuters, υπογραμμίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης, και το μεγάλο ποντάρισμα του Λευκού Οίκου στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη.

Υπενθυμίζεται ότι, η Ευρώπη μείωσε τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022, σε μια κίνηση που είχε έπληξε σημαντικά την Gazprom, η οποία το 2023 ενέγραψε ζημίες 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για ειρήνευση στην Ουκρανία, αυξάνοντας τις προοπτικές για «επιστροφή» του ρωσικού αερίου.

Ο ρόλος της Μόσχας στο φυσικό αέριο

Πηγές προσκείμενες στις διμερείς συζητήσεις δήλωσαν ότι η ανανεωμένη διαμόρφωση του ρόλου της Μόσχας στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να συμβάλει στην εδραίωση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Αν και μεγάλο μέρος της Ευρώπης έχει αναζητήσει -επιτύχει- εναλλακτικές προμήθειες, ορισμένοι αγοραστές έχουν παραμείνει και αξιωματούχοι της βιομηχανίας λένε ότι περισσότεροι θα μπορούσαν να επιστρέψουν μόλις επιτευχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία.

Όσο για τη Ρωσία, τίποτα δεν έχει πλήξει την οικονομία της περισσότερο από την απώλεια του μεγαλύτερου μέρους της αγοράς φυσικού αερίου της Ευρώπης πριν από τρία χρόνια.

Πλέον, καλύπτει το 19% της ζήτησης της Ευρώπης, από 40%, και αποτελείται κυρίως από υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), ενώ ένα μέρος διοχετεύεται μέσω Τουρκίας μέσω του αγωγού TurkStream. Η εμπλοκή της Ουάσινγκτον στην αποκατάσταση των πωλήσεων φυσικού αερίου θα μπορούσε να βοηθήσει τη Μόσχα να διαχειριστεί τις πολιτικές διαφωνίες σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης.

Οι Βρυξέλλες θέλουν να απαγορεύσουν τις νέες συμφωνίες για το ρωσικό φυσικό αέριο έως το τέλος του 2025 και να απαγορεύσουν τις εισαγωγές βάσει υφιστάμενων συμφωνιών έως το τέλος του 2027.

Η εμπλοκή των ΗΠΑ θα ωφελούσε επίσης την Ουάσινγκτον, δίνοντάς της λόγο και ενδεχομένως κάποιο έλεγχο επί της ποσότητας ρωσικού φυσικού αερίου που επιστρέφει στην Ευρώπη, δήλωσαν στο Reuters, δύο διπλωματικές πηγές και μια πηγή από τον Λευκό Οίκο.

Από το 2022, η Ευρώπη έχει στραφεί σε άλλους προμηθευτές φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ.

Οι συζητήσεις Μόσχας – Ουάσιγκτον

Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ και ο απεσταλμένος του Πούτιν για τις επενδύσεις, Κίριλ Ντμίτριεφ, είχαν συνομιλίες για το φυσικό αέριο στο πλαίσιο των ειρηνευτικών συνομιλιών για την Ουκρανία, ανέφεραν δύο από τις οκτώ πηγές.

Ο εκπρόσωπος του Γουίτκοφ αρνήθηκε να σχολιάσει όταν ρωτήθηκε αν συζήτησε το ζήτημα των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

«Προς το παρόν, δεν υπάρχουν τέτοιες συζητήσεις», ανέφερε σε ανακοίνωσή του προς το Reuters το Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων της Ρωσίας, με επικεφαλής τον Ντμίτριεφ.

Τα σχέδια της Gazprom

Τον περασμένο Απρίλιο, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, είχε δηλώσει στο γαλλικό περιοδικό Le Point  ότι Gazprom θα εξετάσει το ενδεχόμενο πώλησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη εάν ένας νέος ιδιοκτήτης αναλάβει τον έλεγχο του δικτύου φυσικού αερίου μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης.

Στη διαδρομή που διασχίζει τη Βαλτική Θάλασσα, η Gazprom ελέγχει τους δύο δίδυμους αγωγούς, Nord Stream 1 και 2, οι οποίοι υποστηρίζονται από ευρωπαϊκές εταιρείες που κατέχουν μερίδια.

Η Μόσχα είναι έτοιμη να ανταλλάξει το φυσικό αέριο της και γνωρίζει ότι ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να θέλουν να το αγοράσουν, δήλωσε ο Πεσκόφ σε συνέντευξη στο Le Point. «Υπάρχει πωλητής φυσικού αερίου, υπάρχουν πιθανοί αγοραστές», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πεσκόφ.

Στις χώρες που εξακολουθούν να αγοράζουν περιλαμβάνονται η Ουγγαρία και η Σλοβακία, οι οποίες λαμβάνουν φυσικό αέριο μέσω του αγωγού TurkStream. Το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Ισπανία προμηθεύονται LNG από τη ρωσική Novatek βάσει μακροπρόθεσμων συμβάσεων.

Η εμπλοκή των ΗΠΑ

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να εμπλακούν, πέντε πηγές ανέφεραν ότι οι μέχρι σήμερα συνομιλίες εστιάζουν στην απόκτηση μεριδίων από Αμερικανούς επενδυτές στον αγωγό Nord Stream που συνδέει τη Ρωσία και τη Γερμανία, ή στον αγωγό που διασχίζει την Ουκρανία, ή στην ίδια την Gazprom. Αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσαν επίσης να χρησιμεύσουν ως αγοραστές, αγοράζοντας φυσικό αέριο από την Gazprom και μεταφέροντάς το στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, ανέφεραν οι πηγές.

Δύο από τις πηγές ανέφεραν ότι διπλωματικές συνομιλίες που αφορούν πιθανούς Αμερικανούς επενδυτές έχουν επίσης εξετάσει την ιδέα ενός Αμερικανού αγοραστή που θα παίρνει ρωσικό φυσικό αέριο και στη συνέχεια θα το εξάγει στην Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να καμφθούν οι ευρωπαϊκές αντιστάσρις στην επανέναρξη του εφοδιασμού.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνήθηκε να σχολιάσει. Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εξέφρασε την αντίθεσή της στην επιστροφή στον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό.

«Κάποιοι εξακολουθούν να λένε ότι θα πρέπει να ανοίξουμε ξανά τις στρόφιγγες του ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αυτό θα ήταν ένα λάθος ιστορικών διαστάσεων και δεν θα το αφήσουμε ποτέ να συμβεί», δήλωσε σε συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 7 Μαΐου.

«Η Ρωσία έχει αποδείξει, επανειλημμένα, ότι δεν είναι αξιόπιστος προμηθευτής».

Το πλάνο της Κομισιόν

Οι Βρυξέλλες θέλουν να απαγορεύσουν τις νέες συμφωνίες για το ρωσικό φυσικό αέριο έως το τέλος του 2025 και να απαγορεύσουν τις εισαγωγές βάσει υφιστάμενων συμφωνιών έως το τέλος του 2027. Το σχέδιο, το οποίο θα συζητηθεί τον επόμενο μήνα , θα απαιτήσει την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της πλειοψηφίας των κρατών μελών. Η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην κίνηση.

Ο Τραμπ δήλωσε ότι ελπίζει σε μια σύντομα ειρηνευτική συμφωνία για την Ουκρανία και αναμένει ότι αυτό θα ανοίξει τον δρόμο τόσο για τη Ρωσία όσο και για την Ουκρανία να κάνουν μεγάλες δουλειές με τις ΗΠΑ.

Η Ρωσία είναι έτοιμη να επανεκκινήσει αμέσως τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, εάν υπάρχει πολιτική βούληση, δήλωσε ο Πούτιν.

Το Κίεβο και η Ουάσιγκτον υπέγραψαν συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά στις 30 Απριλίου, η οποία περιλαμβάνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τις υποδομές φυσικών πόρων που ανήκουν στην ουκρανική κυβέρνηση, αλλά δεν ανέφεραν ρητά τον αγωγό.

«Εάν αυτό το επίπεδο εμπλοκής μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ συνεχιστεί, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει επανέναρξη των ροών ρωσικού φυσικού αερίου… με τη συμμετοχή Αμερικανών μεσαζόντων», δήλωσε ένα άτομο που γνωρίζει τις συζητήσεις.

Η Gazprom, επιθυμώντας να αναζωογονήσει τις ευρωπαϊκές της πωλήσεις, εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφέρει σε Γερμανούς πελάτες βραχυπρόθεσμα 24μηνα συμβόλαια και μεγάλες εκπτώσεις τιμών, ανέφεραν δύο πηγές. Παραδοσιακά, ζητούσε από τους αγοραστές να υπογράφουν συμβόλαια δεκαετιών, σημείωσαν δύο πηγές.

Τα εμπόδια

Ωστόσο, η ΕΕ παραμένει σε γενικές γραμμές αντίθετη και υπάρχουν και άλλα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν, καθώς εκκρεμούν πολυάριθμες νομικές υποθέσεις για παραβιάσεις παλαιών συμβάσεων.

Οι αγωγοί Nord Stream υπέστησαν ζημιές σε μια επίθεση δολιοφθοράς τον Σεπτέμβριο του 2022. Τρεις από τους τέσσερις αγωγούς διερράγησαν, αφήνοντας μόνο έναν να μπορεί να αντλεί φυσικό αέριο.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επίσης αλλάξει την κατάσταση, με τις ρωσικές επιθέσεις να καταστρέφουν αγωγούς που διασχίζουν την Ουκρανία, αν και η βασική διαδρομή διαμετακόμισης παραμένει σε λειτουργική κατάσταση.

Ένα πιο τεχνικό ζήτημα είναι ότι ο Nord Stream 2 δεν έλαβε ποτέ την έγκριση της γερμανικής κυβέρνησης για να ξεκινήσει την αποστολή φυσικού αερίου στη Γερμανία, σημείωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας και Ενέργειας, αρνούμενος να σχολιάσει περαιτέρω.