Άμεση δράση από την Ευρώπη για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες οικονομικές προκλήσεις ζητά ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την ήπειρο, Άλφρεντ Κάμερ με το ΔΝΤ να προσδιορίζει τρεις σημαντικούς κινδύνους για την Ευρώπη.
Πρώτον, νέα κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων που θα αποδυνάμωνε περαιτέρω την εξωτερική ζήτηση και θα αύξανε την αβεβαιότητα. Δεύτερον, πλήγμα των αλυσίδων εφοδιασμού θα μπορούσε να επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα και τον πληθωρισμό. Το ΔΝΤ πιστεύει ότι η εκτροπή του εμπορίου προς την Ευρώπη από χώρες που επηρεάζονται περισσότερο από τους δασμούς των ΗΠΑ, όπως η Κίνα, αποτελεί μικρό κίνδυνο συνολικά. Θα μπορούσε όμως να οδηγήσει σε απώλειες μεριδίων εξαγωγών για συγκεκριμένους τομείς σε ορισμένες χώρες, ιδίως σε εκείνες τις χώρες της Ευρώπης με αναπτυσσόμενες οικονομίες (CESEE). Τρίτον, καθυστέρηση στην απαραίτητη –όπως χαρακτηρίζεται- δημοσιονομική εξυγίανση, η οποία θα μπορούσε να αναζωπυρώσει ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα αποπληρωμής χρεών.
Το ΔΝΤ κάνει επίσης τέσσερις προτάσεις για μεγαλύτερη ανάπτυξη -και συγκεκριμένα επανεκκίνηση στην ενιαία αγορά της ΕΕ, άμεση προώθηση μεταρρυθμίσεων, καλύτερη αξιοποίηση προϋπολογισμού και μεγαλύτερη ολοκλήρωση στην Ευρώπη.
Επιπλέον κίνδυνοι
Οι κίνδυνοι αυτοί έρχονται να προστεθούν σε ήδη υπάρχουσες προκλήσεις για την Ευρώπη: Το μεγάλο ευρωπαϊκό έργο παραμένει ημιτελές, ο πληθυσμός γερνάει, η κλιματική αλλαγή απαιτεί προσοχή και υπάρχει ανησυχητικό χάσμα παραγωγικότητας με τις πιο δυναμικές οικονομίες, προειδοποιεί το ΔΝΤ. Άλλες προκλήσεις έχουν γίνει εμφανείς πιο πρόσφατα, όπως η ανάγκη ενίσχυσης της εθνικής και ενεργειακής ασφάλειας. Και, σε πολλές χώρες, υπάρχει περιορισμένος δημοσιονομικός χώρος για την αντιμετώπιση αυτών των αυξανόμενων προκλήσεων, σημειώνεται.
Τις επισημάνσεις αυτές έκανε ο Κάμερ σε ομιλία του με τίτλο, Αντιμετωπίζοντας την Πρόκληση: Η Πορεία της Ευρώπης προς την Ανάπτυξη και την Ανθεκτικότητα.
Μείωση επιτοκίων από ΕΚΤ και δημοσιονομική πολιτική
Ουσιαστικά το ΔΝΤ ζητά μεταρρυθμίσεις μέσα στην ΕΕ και πολιτικές ανοιχτού εμπορίου. Η ΕΚΤ καλείται να μειώσει το επιτόκιο πολιτικής της στο 2% αυτό το καλοκαίρι και να το διατηρήσει εκεί, εκτός εάν υπάρξουν σοβαροί κραδασμοί. Οι υπεύθυνοι χάραξης δημοσιονομικής πολιτικής καλούνται να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες ανάγκες δαπανών με βιώσιμο τρόπο. Σε χώρες όπου το δημόσιο χρέος είναι ήδη υψηλό, ζητείται επαναπροσδιορισμός προτεραιοτήτων για την αντιμετώπιση των νέων αναγκών δαπανών.
Δασμοί: Να αποκλιμακώσει τις εντάσεις η Ευρώπη
Το παγκόσμιο εμπορικό καθεστώς έχει αλλάξει με την ανακατανομή πόρων και την αναδιάρθρωση των αλυσίδων αξίας να φαίνονται αναπόφευκτες. Ταυτόχρονα, ζητείται από τους ευρωπαίους να μην ακολουθήσουν επιθετικές εμπορικές πολιτικές. «Για παράδειγμα, ενώ οι δασμοί ΗΠΑ-Κίνας ενδέχεται να εκτρέψουν μέρος του εμπορίου προς την Ευρώπη, εκτιμούμε ότι ακόμη και με τους υψηλούς δασμολογικούς συντελεστές του Απριλίου, οι συνολικές επιπτώσεις θα είναι μικρές — της τάξης του 0,25% του ΑΕΠ της ΕΕ ή περίπου του 3% των εισαγωγών εκτός ΕΕ». Η Ευρώπη θα πρέπει να αποφεύγει την κλιμάκωση των δασμών, θεωρεί το Ταμείο.
ΔΝΤ: Οι διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζεται η Ευρώπη
Το ΔΝΤ κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση της οικονομίας της ηπείρου.
Πρώτον, ζητά να γίνει επανεκκίνηση στην ενιαία αγορά της ΕΕ. «Η Ευρώπη έχει διανύσει μεγάλη απόσταση, αλλά η ενιαία αγορά της ΕΕ απέχει πολύ από το να ολοκληρωθεί», αναφέρει και φέρνει ως παράδειγμα την εργασία: Μπορεί να χρειαστούν έως και 6 μήνες για να απασχοληθεί νόμιμα ένας εργαζόμενος από την ΕΕ που μετακομίζει σε άλλη χώρα της ΕΕ, σημειώνεται.
Επίσης οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των διαδικασιών πτώχευσης αποθαρρύνουν τις διασυνοριακές επενδύσεις, ενώ η ύπαρξη εθνικών χρηματιστηριακών αγορών δημιουργεί «τεράστιες ανεπάρκειες στην κατανομή των κεφαλαίων σε ολόκληρη την ήπειρο». Αυτός ο κατακερματισμός αυξάνει το κόστος και βλάπτει τον δυναμισμό και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, προειδοποιεί το ΔΝΤ.
Μελέτη του ΔΝΤ δείχνει ότι με μείωση κατά 10% των εμποδίων στο εμπόριο αγαθών μέσα στην ΕΕ και αύξηση της παραγωγής σε πολλές χώρες, το ΑΕΠ θα αυξανόταν κατά περίπου 7%. Προς αυτή την κατεύθυνση ζητείται:
-Υιοθέτηση κανόνων περί αφερεγγυότητας για τις επιχειρήσεις, με σκοπό την απλοποίηση του κανονιστικού τοπίου
-Προώθηση της ένωσης κεφαλαιαγορών για την ενίσχυση των επενδύσεων
-Αύξηση της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού σε ολόκληρη την ΕΕ, και
-Καλύτερη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας
«Διαπιστώνουμε ότι μόνο αυτό το πακέτο επιλεγμένων εφαρμόσιμων μέτρων θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 3% τα επόμενα 10 χρόνια», εκτιμά το Ταμείο.
Δεύτερον, η προώθηση μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο ΕΕ θα μεγέθυνε τον αναπτυξιακό αντίκτυπο. Πακέτο μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων που θα αντιμετωπίζει τα κενά πολιτικής στις αγορές εργασίας και την εποπτεία των επιχειρήσεων, των τραπεζών και των κεφαλαιαγορών θα μπορούσε να ενισχύσει μεσοπρόθεσμα την παραγωγή κατά περίπου 5% στις προηγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες και έως 7% στις αναπτυσσόμενες ευρωπαϊκές χώρες (CESEE).
Ζητείται ουσιαστικά συντονισμένη μεταρρυθμιστική προσπάθεια τόσο σε εγχώριο όσο και σε ενωσιακό επίπεδο. Ως παράδειγμα αναφέρεται η προώθηση της ένωσης κεφαλαιαγορών θα ενίσχυε την επίδραση των εγχώριων πρωτοβουλιών για την υποστήριξη καινοτόμων νεοσύστατων επιχειρήσεων.
Τρίτον, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει ισχυρό μοχλό ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της ΕΕ έχει βοηθήσει στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων – στην προώθηση της οικονομικής σύγκλισης μέσω της πολιτικής συνοχής και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας μέσω του NextGenerationEU. Για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων και των αναδυόμενων προκλήσεων, το ΔΝΤ προτείνει την αναθεώρηση του ΠΔΠ για τα έτη 2028-2034 με βάση τρεις βασικούς άξονες.
1. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να διαθέσει περισσότερους πόρους σε βασικούς τομείς κοινού στρατηγικού ενδιαφέροντος – όπως η Έρευνα και Ανάπτυξη, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, η ενεργειακή ασφάλεια και η άμυνα. Για την κάλυψη αυτών των αναγκών, οι δαπάνες που στοχεύουν στα ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά θα πρέπει να αυξηθούν από 0,4% του ΑΕΠ σε 0,9%.
2. Μεγιστοποίηση του αντίκτυπου στον προϋπολογισμό. Με πάνω από 50 προγράμματα, ο τρέχων προϋπολογισμός της ΕΕ χαρακτηρίζεται ως κατακερματισμένος, περιορίζοντας την αποτελεσματικότητά του. Η ενοποίηση προγραμμάτων γύρω από βασικές προτεραιότητες της ΕΕ και η στροφή προς ένα μοντέλο προϋπολογισμού βάσει επιδόσεων θα ενίσχυε την αποτελεσματικότητα, θα βελτίωνε τον συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και θα ευθυγράμμιζε καλύτερα τις εθνικές μεταρρυθμίσεις με τους στόχους σε επίπεδο ΕΕ, αναφέρει το ΔΝΤ
3. Ενίσχυση της χρηματοδότησης μέσω ενισχυμένων ιδίων πόρων και δανειακής ικανότητας.
Τέταρτον, ζητείται πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη. Η απότομη αύξηση και η αστάθεια των τιμών της ενέργειας από τον πόλεμο στην Ουκρανία και μετά, μαζί με τις διακοπές ρεύματος του περασμένου μήνα στην Ισπανία και την Πορτογαλία, υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη μιας συντονισμένης ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής και της δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης ενεργειακής υποδομής, αναφέρει το Ταμείο. Η δημοσιονομική πολιτική —ιδίως ο προϋπολογισμός της ΕΕ— έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της ενεργειακής ολοκλήρωσης και της κατανομής του κινδύνου, επισημαίνεται.
