Economist για Τραμπ: Αντιμέτωπος με μια απογοήτευση τρισ. δολαρίων λόγω των δασμών

Στις αρχές του 20ού αιώνα, πριν οι ΗΠΑ εισαγάγουν φόρο εισοδήματος, οι δασμοί πλήρωναν πολλές από τις υποχρώσεις της κυβέρνησης. Σήμερα ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θέλει να επεναφέρει στη προσκήνιο αυτή την προσέγγιση. Έχει επανειλημμένα διατυπώσει την ιδέα μιας «Εξωτερικής Υπηρεσίας Εσόδων», βάσει της οποίας ο «θείος Σαμ» θα καταργούσε τους φόρους εισοδήματος και αντ’ αυτού θα βασιζόταν σε δασμούς στα σύνορα, με τους ξένους, τουλάχιστον θεωρητικά, να χρηματοδοτούν την αμερικανική κυβέρνηση. «Θα είναι μια ΜΠΟΝΑΝΤΖΑ», έγραψε πρόσφατα ο κ. Τραμπ στον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης, ισχυριζόμενος ότι οι δασμοί θα μπορούσαν σχεδόν να εξαλείψουν τους φόρους εισοδήματος για άτομα που κερδίζουν λιγότερα από 200.000 δολάρια ετησίως.

Υπάρχουν πολλά που δεν μας αρέσουν στους δασμούς, αναφέρει σε ανάλυσή του ο Economist και όπως σημειώνει πολλοί οικονομολόγοι θρηνούν για τις στρεβλώσεις που επιβάλλουν στο εμπόριο. Συχνά αυτοί οι δασμοί τελικά πληρώνονται όχι από «ξένες» εταιρείες αλλά από εγχώριους καταναλωτές. Το 2020, η Μαίρη Αμίτι της Fed Νέας Υόρκης και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι σχεδόν όλοι οι δασμοί της πρώτης θητείας του Τραμπ τελικά επιβάρυναν αμερικανικές εταιρείες, με τη μορφή χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους, και αγοραστές, με τη μορφή υψηλότερων τιμών. Επιπλέον, οι συμφωνίες με τη Βρετανία και την Κίνα έχουν μειώσει τα συνολικά επίπεδα δασμών από τα πρόσφατα υψηλά, γεγονός που θα μειώσει τα έσοδα που συγκεντρώνουν. Τα επίπεδα θα συνεχίσουν να μειώνονται καθώς η Αμερική υπογράφει περισσότερες συμφωνίες.

Πέρυσι, μόνο 100 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συνολικά 4,9 τρισεκατομμύρια δολάρια που εισέπραξε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προήλθαν από τελωνειακούς δασμούς.

Ωστόσο, οι δασμοί του Τραμπ θα εξακολουθούν να αποφέρουν μεγάλα ποσά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Economist. Πέρυσι, μόνο 100 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συνολικά 4,9 τρισεκατομμύρια δολάρια που εισέπραξε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προήλθαν από τελωνειακούς δασμούς. Ήδη, όμως, το ποσό αυτό αυξάνεται. Τα καθημερινά στοιχεία από το Υπουργείο Οικονομικών δείχνουν μια απότομη αύξηση. Μέχρι τις 13 Μαΐου, οι ακαθάριστες εισπράξεις δασμών είχαν φτάσει τα 47 δισεκατομμύρια δολάρια από την αρχή του έτους, περίπου 15 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα από πέρυσι.

Είναι δύσκολο να διαπιστωθεί κατά πόσον αυτό οφείλεται στους τελευταίους δασμούς του Τραμπ και κατά πόσο αντιπροσωπεύει τις εταιρείες που σπεύδουν να εισάγουν αγαθά ενόψει περαιτέρω αυξήσεων. Ένα μεγάλο μέρος είναι πιθανό να οφείλεται στο δεύτερο. Ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν ωστόσο προσπαθήσει να προβλέψουν τα έσοδα από τους δασμούς. Ο Πίτερ Ναβάρο, ο γκουρού του εμπορίου του Τραμπ, ισχυρίζεται ότι οι συνοριακοί δασμοί θα μπορούσαν να αποφέρουν περισσότερα από 6 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία, ή 600 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Η αριθμητική του είναι απροκάλυπτα απλή: πάρτε τα 3,3 τρισεκατομμύρια δολάρια σε εισαγωγές εμπορευμάτων πέρυσι και εφαρμόστε έναν αποτελεσματικό δασμό 20%.

«Φαντασίωση στασιμότητας»

Μια τέτοια προσέγγιση αγνοεί τη βασική οικονομική δυναμική. Οι υψηλότεροι δασμοί μειώνουν τη ζήτηση για ξένα αγαθά, συρρικνώνοντας τη φορολογική βάση. Επίσης, μειώνουν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος και τη μισθοδοσία, αντισταθμίζοντας έως και το 25% των κερδών, σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τα αντίποινα και την αποφυγή εισφορών, τα αναμενόμενα έσοδα μειώνονται περαιτέρω. Οι προβλέψεις του κ. Nαβάρο ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων βασίζονται σε μια φαντασίωση στασιμότητας, στην οποία οι αγοραστές, οι πωλητές και οι εμπορικοί εταίροι αγνοούν τα σήματα τιμών.

Ανεξάρτητες εκτιμήσεις για τα έσοδα από τους δασμούς είναι πολύ χαμηλότερες. Το Μοντέλο Προϋπολογισμού Penn Wharton εκτιμά ότι η πλήρης σειρά προτεινόμενων δασμών, συμπεριλαμβανομένων των «αμοιβαίων» δασμώ που έχουν ανασταλεί, θα απέφερε περίπου 290 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως κατά την επόμενη δεκαετία. Οι υπολογισμοί του λαμβάνουν υπόψη την ασθενέστερη ζήτηση εισαγωγών, καθώς και τις επιπτώσεις στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος των επιχειρήσεων και τη μισθοδοσία. Άλλες προβλέψεις είναι ακόμη χαμηλότερες. Το Εργαστήριο Προϋπολογισμού στο Yale, ένα μη κομματικό ερευνητικό κέντρο, προβλέπει ετήσια έσοδα 180 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το Ίδρυμα Φορολογίας, μια δεξαμενή σκέψης, τοποθετεί τον αριθμό πιο κοντά στα 140 δισεκατομμύρια δολάρια.

Υπάρχει, ωστόσο, μια ιδιορρυθμία σε τέτοιους υπολογισμούς. Η μείωση του δασμού στα κινεζικά προϊόντα – από 145% σε 30% – δεν αλλάζει πολλά στα αποτελέσματά τους. Στο 145%, ο δασμός βρισκόταν στη λάθος πλευρά της κορυφής της «καμπύλης Laffer», του σημείου στο οποίο οι υψηλότεροι συντελεστές μειώνουν, αντί να αυξάνουν, τα έσοδα. Θα είχε προκαλέσει την κατακόρυφη πτώση των εισαγωγών από την Κίνα, πράγμα που σημαίνει ότι τα φορολογικά έσοδα θα είχαν μειωθεί παρά τον υπερβολικά υψηλό δασμό στα αγαθά που εξακολουθούν να εισέρχονται στη χώρα. Σύμφωνα με την Penn Wharton, ένας φόρος 145% στις κινεζικές εισαγωγές θα απέφερε μόνο 25 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα ετησίως από ό,τι θα αποφέρει ο τρέχων συντελεστής του 30%.

Ακόμα και με αυτό το μικρό έλεος, οι δασμοί του προέδρου Τραμπ δεν θα επιτρέψουν τις μεγάλες φορολογικές περικοπές που τόσο επιθυμεί. Πέρυσι, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων στην Αμερική απέφερε 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια – ένα ποσό που προβλέπεται να αυξηθεί στα 4,4 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία. Το Ίδρυμα Φορολογίας εκτιμά ότι η κατάργηση των φόρων εισοδήματος για άτομα που κερδίζουν λιγότερα από 200.000 δολάρια θα κόστιζε 737 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025, ή δύο έως τρεις φορές περισσότερο από ό,τι θα μπορούσαν ενδεχομένως να συγκεντρώσουν οι δασμοί.

Θεωρητικά, μια ανταλλαγή ουδέτερη ως προς τα έσοδα θα μπορούσε να καλύψει όσους κερδίζουν περίπου 80.000 δολάρια ή λιγότερο, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% των εσόδων από φόρο εισοδήματος. Αλλά η κατάργηση των φόρων για τους χαμηλόμισθους θα σήμαινε, στην πράξη, μείωση του χαμηλότερου οριακού συντελεστή, ο οποίος ισχύει για όλους τους φορολογούμενους επί του αρχικού τους εισοδήματος, και έτσι θα ωφελούσε κυρίως τους υψηλόμισθους. Ένα φορολογικό νομοσχέδιο που προτάθηκε από τους Ρεπουμπλικάνους στη Βουλή των Αντιπροσώπων είναι γεμάτο με άλλα δώρα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των περισσότερων ορίων φορολογικής κλίμακας, τα οποία από μόνα τους θα επισκίαζαν το εισόδημα από τους δασμούς.

Οι δασμοί μπόρεσαν να στηρίξουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στις αρχές του 20ού αιώνα, επειδή οι δαπάνες της ανέρχονταν σε μόλις 2% περίπου του ΑΕΠ, περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό την εξυπηρέτηση του χρέους, την άμυνα και τις υποδομές. Σήμερα, το ποσοστό αυτό είναι δεκαπλάσιο. Οι εισαγωγές αποτελούν μια στενή και ασταθή φορολογική βάση, καθιστώντας τες ακατάλληλες για τη χρηματοδότηση ενός σύγχρονου κράτους. Η ειρωνεία είναι ότι οι δασμοί θα έκαναν τις αμερικανικές δαπάνες να εξαρτώνται από την κινεζική παραγωγή.

«Οι περισσότεροι πολιτικοί δεν προσπαθούν να επιστρέψουν στις αρχές του 1900 για κάποιο λόγο», καταλήγει σκωπτικά ο Economist.