Φυσικό αέριο: Τι συμβαίνει με τις τιμές – Το παζάρι για Nord Stream και LNG

Κοντά στα 36 ευρώ ανά μεγαβατώρα διαμορφώνονται τα ευρωπαϊκά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου, με εβδομαδιαία άνοδο σχεδόν 3%, σηματοδοτώντας την τέταρτη συνεχόμενη εβδομάδα αυξήσεων. Την ίδια ώρα σε εξέλιξη βρίσκεται αυτό το ΣΚ μπαράζ διαβουλεύσεων στην ΕΕ για το νέο πακέτο ενεργειακών κυρώσεων, με αιχμή το φυσικό αέριο και τον Nord Stream.

Οι τιμές διατηρούνται σε ανοδική τροχιά από τις συνεχιζόμενες εργασίες συντήρησης στη Νορβηγία, ιδίως την παρατεταμένη διακοπή στο βασικό κοίτασμα Troll, η οποία έχει προσθέσει αβεβαιότητα στις ροές εφοδιασμού. Παρόλο που το εργοστάσιο Kollsnes έχει επανέλθει σε λειτουργία, οι συνολικές νορβηγικές εξαγωγές παραμένουν διαταραγμένες. Τα επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου στην ΕΕ βρίσκονται στο 45,3% της χωρητικότητας, πολύ κάτω από το 67,5% την ίδια περίοδο πέρυσι.

Εν τω μεταξύ, ορισμένες αποστολές LNG έχουν ανακατευθυνθεί από την Ασία εν μέσω χαμηλής ζήτησης, αν και αναδυόμενοι αγοραστές όπως η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και οι Φιλιππίνες ενδέχεται σύντομα να απορροφήσουν περισσότερη προσφορά. Ταυτόχρονα, οι γεωπολιτικές εντάσεις επιμένουν καθώς οι ελπίδες για μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία εξασθενούν, με τη στάση της Ρωσίας να μειώνει τις προοπτικές για βραχυπρόθεσμες ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Η αναπλήρωση του καλοκαιριού

Αξιοσημείωτο, αλλά και ενδεικτικό της δυσκολίας για την αναπλήρωση των αποθηκών μέσα στο καλοκαίρι, είναι το γεγονός ότι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης κινούνται ανοδικά για όλους τους υπόλοιπους μήνες, μέχρι και το τέλος του έτους, ανεβαίνοντας πάνω από τα 37 ευρώ τον Σεπτέμβριο και πάνω από τα 38 ευρώ τον Νοέμβριο.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ εκτιμάται ότι θα χρειαστεί να δαπανήσει τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα από πέρυσι για να αναπληρώσει τις αποθήκες φυσικού αερίου, ενόψει του χειμώνα. Οι ακριβές τιμές σε συνδυασμό με τα χαμηλά αποθέματα καθιστούν τη διαδικασία πιο δαπανηρή, αλλά και πιο περίπλοκη.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η ΕΕ συμφώνησε να ξαναγεμίζει τις αποθήκες φυσικού αερίου στο 90% της χωρητικότητάς τους κάθε καλοκαίρι, για να αποφεύγονται οι διακοπές κατά τους ψυχρότερους μήνες. Τελειώνοντας ο φετινός χειμώνας, βρίσκει τις αποθήκες γεμάτες μόλις κατά 44%, απαιτώντας πλέον σημαντική προσπάθεια και κόστος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού για την αποκατάστασή τους σε φυσιολογικά επίπεδα.

Ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου είναι χαμηλότερες από ό,τι πριν από ένα χρόνο, κυρίως λόγω της χαμηλότερης ζήτησης από την Κίνα, ο Kuhanathan εκτίμησε ότι θα κοστίσει περίπου 26 δισεκατομμύρια ευρώ για να επιτευχθεί ο στόχος του 90% έως τον Νοέμβριο. Αυτό συγκρίνεται με 16 δισεκατομμύρια ευρώ για να καλυφθούν στο 99% πέρυσι. Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν πρόσφατα για μεγαλύτερη ευελιξία στην επίτευξη του στόχου αποθήκευσης φυσικού αερίου, μετά από την κριτική ότι ο αυστηρός στόχος του 90% προκάλεσε απότομες αυξήσεις στις τιμές το καλοκαίρι.

Καταλύτης τo LNG

Kαθώς η Ευρώπη απομακρύνεται από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) καθίσταται μια ολοένα και πιο σημαντική ευέλικτη πηγή εφοδιασμού.

Ωστόσο, με τη μελλοντική ζήτηση φυσικού αερίου αβέβαιη, η ΕΕ αντιμετωπίζει ένα συμβιβασμό: την εξασφάλιση μεγαλύτερων όγκων LNG για τη διασφάλιση σταθερότερων τιμών, διατηρώντας παράλληλα την ευελιξία για την αποφυγή υπερβολικών συμβάσεων σε μια μεταβαλλόμενη αγορά.

Στο πλαίσιο αυτό, η η ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή ενέργειας, ACER υπογραμμίζει ότι  ΕΕ θα αντιμετωπίσει στο εγγύς μέλλον μια μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου, εκτός εάν επισπεύσει τις προσπάθειές της για την απαλλαγή από τον άνθρακα και υπογράψει πιο ευέλικτες μακροπρόθεσμες συμβάσεις.

«Η ισχυρή εξάρτηση από τους spot όγκους ενέχει σημαντικό κίνδυνο για τη μεταβλητότητα των τιμών, ιδίως σε περιόδους στενότητας της παγκόσμιας αγοράς ή γεωπολιτικών εντάσεων», αναφέρει η ACER στην έκθεση για την αγορά LNG για το τρέχον έτος.

Τα κυριότερα σημεία της Έκθεσης Παρακολούθησης του ACER για το 2025:

• Το μερίδιο του LNG στη συνολική προμήθεια φυσικού αερίου της ΕΕ αυξήθηκε από 23% το 2020 σε περίπου 40% το 2024.
• Η ΕΕ παρέμεινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ΥΦΑ στον κόσμο, με εισαγωγές 112 bcm παρά τη μείωση κατά 17% από το 2023.
• Οι ΗΠΑ προμήθευσαν σχεδόν το 50% των εισαγωγών ΥΦΑ της ΕΕ, ενώ οι εισαγωγές ρωσικού ΥΦΑ προς την ΕΕ αυξήθηκαν κατά 22%, παρά τις κυρώσεις.
• Πάνω από 550 συναλλαγές spot LNG στην ΕΕ με παράδοση αναφέρθηκαν στον ACER, συνολικού ύψους 45,5 bcm – το 55% εκ των οποίων είχε τιμή κάτω των 35 EUR/MWh.
• Η ΕΕ αγόρασε 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ΥΦΑ στην αγορά spot, περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο μεγάλο εισαγωγέα.
• Η ΕΕ αντιμετωπίζει αβεβαιότητα ζήτησης έως και 90 bcm μεταξύ των σεναρίων Fit for 55 και REPowerEU , η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε 30 bcm πρόσθετη ζήτηση LNG έως το 2030 (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2024) και παρατεταμένη εξάρτηση από την αγορά spot.

Συστάσεις του ACER

Για τη διαχείριση της μελλοντικής αβεβαιότητας στη ζήτηση φυσικού αερίου και των κινδύνων τιμών, απαιτούνται βασικές δράσεις από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους διαχειριστές δικτύων και τους παράγοντες της αγοράς:

• Επιτάχυνση των προσπαθειών απαλλαγής από τις εκπομπές  άνθρακα για τη μείωση της διαρθρωτικής ζήτησης φυσικού αερίου μέσω της ταχύτερης ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης.
• Εξασφάλιση επιπλέον LNG μέσω ευέλικτων συμβάσεων για να μειωθεί τη βραχυπρόθεσμη έκθεση στην αστάθεια των τιμών.
• Βελτίωση του συντονισμού και της αποτελεσματικής ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να καταστεί δυνατή η καλύτερη παρακολούθηση της προόδου της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και να καθοδηγηθεί η προμήθεια ΥΦΑ.

Οι μη ρεαλιστικοί στόχοι

Σημειώνεται ωστόσο,  ότι παράγοντες τις αγορές θεωρούν ως μη ρεαλιστική την προσπάθεια της Ευρώπης να αποδεσμευτεί πλήρως από τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου. Αυτό αναφέρουν αναλυτές στο Montel , διευκρινίζοντας ωστόσο, ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει αν ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να εισάγει περίπου 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα από τη χώρα αυτή τη στιγμή και από αυτά τα 40 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα παραδίδονται μέσω Τουρκίας στη νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω του αγωγού TurkStream, ενώ το υπόλοιπο εισάγεται δια θαλάσσης, ως LNG.

Τα νέα μέτρα από την Κομισιόν

Σημειώνεται ότι, η επιτροπή αναμένεται να προτείνει νομικά μέτρα τον Ιούνιο για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου έως το τέλος του 2027, εν μέσω ανησυχιών ότι οι αγορές αυτές βοηθούν στη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg, η Ευρωπαϊκή Ένωση πλησιάζει στην απόφαση να συμπεριλάβει τους αγωγούς φυσικού αερίου Nord Stream 2 που συνδέουν τη Γερμανία και τη Ρωσία σε μια νέα πρόταση κυρώσεων κατά της Μόσχας εν μέσω επίμονων φημών για αναζωπύρωση των ροών φυσικού αερίου που η Ένωση θέλει να σταματήσει.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη καθόλη της διάρκεια του ΣΚ, σχετικά με την απαγόρευση των γραμμών που διασχίζουν τον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας και η απόφαση θα λάβει υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις στις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα και ζήτησαν να μην κατονομαστούν επειδή οι συζητήσεις είναι ιδιωτικές.

Το κρίσιμο σημείο είναι ότι το σχέδιο του μπλοκ έχει την υποστήριξη της Γερμανίας. Για τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος δήλωσε στη Ρώμη την περασμένη εβδομάδα ότι υποστηρίζει «την πρόταση της Επιτροπής να ξεκινήσει η εργασία για τα ευρωπαϊκά μέτρα κατά των αγωγών Nord Stream 2», μια βασική ελπίδα είναι ότι οι κυρώσεις θα μπορούσαν να μετριάσουν τις συζητήσεις στο εσωτερικό σχετικά με την αναβίωση των αγωγών, ανέφεραν οι πηγές.

Οι φήμες για μια πιθανή αναβίωση του έργου του αγωγού έχουν ενταθεί φέτος, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για να μεσολαβήσει στην ειρήνη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ακόμα και χωρίς επίσημη απαγόρευση, η ενεργοποίηση του Nord Stream 2 — ο οποίος κατασκευάστηκε αλλά δεν πιστοποιήθηκε ποτέ από τη Γερμανία και υπέστη εν μέρει ζημιές στις εκρήξεις του Σεπτεμβρίου 2022 — ήταν απίθανο να συμβεί σύντομα.

Οι κυρώσεις θα έδιναν βάρος στην ολοένα και πιο σαφή θέση της Ευρώπης ότι δεν επιθυμεί καμία ουσιαστική επιστροφή των ροών μέσω ρωσικών αγωγών. Μια απαγόρευση θα προστατεύσει επίσης το Βερολίνο από το να αντιμετωπίσει μόνο του οποιαδήποτε πιθανή πίεση από τις ΗΠΑ ή τη Ρωσία.

«Πρόκειται για μια πολιτική κίνηση, που στοχεύει στην εδραίωση του σχεδίου της ΕΕ για σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2027», δήλωσε η Φλόρενς Σμιτ, αναλυτής ενεργειακής στρατηγικής στην Rabobank στο Λονδίνο. «Η πολιτική σαφήνεια θα πρέπει επίσης να αρχίσει να μετριάζει κάποια αστάθεια στις αγορές φυσικού αερίου που σχετιζόταν με τις συζητήσεις που διεξάγονταν επί τόπου σχετικά με τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου».

Οι τιμές του φυσικού αερίου παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, παρόλο που η περιοχή έχει αντικαταστήσει το μεγαλύτερο μέρος των προμηθειών της μέσω αγωγών με υγροποιημένο φυσικό αέριο από αλλού και σχεδιάζει να καταργήσει σταδιακά τις ρωσικές εισαγωγές μέχρι το τέλος του 2027. Ορισμένα έθνη, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, εξακολουθούν να εξαρτώνται από τις παραδόσεις από τον Πούτιν, και ορισμένοι βιομηχανικοί παράγοντες στην ανατολική Γερμανία ελπίζουν ότι η επιστροφή των ρωσικών ροών θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση του ενεργειακού κόστους.