Ηταν λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν οι έλληνες δανειολήπτες μετά από μία τετραετία πολύ χαμηλών επιτοκίων, σε συνέχεια της εισόδου της χώρας στο ευρώ, βρέθηκαν αντιμέτωποι με το πρώτο κύμα αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής. Μέσα σε περίπου 1,5 χρόνο οι παρεμβατικοί δείκτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) διπλασιάστηκαν, επιδρώντας καθοριστικά στο κόστος του χρήματος.
Η εξέλιξη αυτή καταγράφηκε σε μία περίοδο μεγάλης άνθησης για τη στεγαστική πίστη. Η ζήτηση για αγορά ακινήτων με τραπεζική χρηματοδότηση έμοιαζε τότε ανεξάντλητη και ο μόνος ανασταλτικός παράγοντας για την πιστωτική επέκταση ήταν τα αυξανόμενα επιτόκια. Σε εκείνη τη φάση οι τράπεζες εξέτασαν εναλλακτικές λύσεις με στόχο να δώσουν διέξοδο σε όσους αναζητούσαν φθηνές λύσεις δανειοδότησης, αλλά και να κρατήσουν τις εκταμιεύσεις τους σε όσο το δυνατόν πιο υψηλά επίπεδα.
Η διέξοδος
Ετσι, προέκυψαν οι χορηγήσεις σε συνάλλαγμα. Η χώρα διέθετε πλέον ένα ισχυρό νόμισμα, που περιόριζε τους κινδύνους για όσους επέλεγαν αυτού του τύπου τον δανεισμό. Δεν άργησε λοιπόν το λανσάρισμα και η διάθεση των πρώτων στεγαστικών δανείων σε ελβετικό φράγκο. Η επιλογή φάνταζε τότε ιδανική. Τα επιτόκιά του ήταν πολύ πιο χαμηλά από τα αντίστοιχα του ευρώ, στο μισό περίπου, ενώ η ισοτιμία των δύο νομισμάτων δεν παρουσίαζε αξιοσημείωτες διακυμάνσεις επί σειρά ετών.
Οι τράπεζες άρχισαν να προωθούν τα συγκεκριμένα προγράμματα, βρίσκοντας ανταπόκριση από τους ενδιαφερομένους, που εξασφάλιζαν χαμηλότερες έως και 30% δόσεις σε σχέση με τα δάνεια σε ευρώ. Με τον τρόπο αυτόν μέσα σε μία τριετία εκταμιεύτηκαν περί τα 6 δισ. ευρώ σε ελβετικό φράγκο, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 8% της τότε αγοράς. Ολοι ήταν ικανοποιημένοι. Οι δανειολήπτες που πλήρωναν χαμηλές δόσεις και οι τράπεζες που επιτύγχαναν ισχυρούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης σε ένα περιβάλλον ακριβού χρήματος.
Ολα αυτά μέχρι το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 στις ΗΠΑ, που συμπαρέσυρε στην αστάθεια και την ευρωζώνη. Σε εκείνη την περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας διεθνώς καταγράφηκε μαζική στροφή των επενδυτών στο ελβετικό νόμισμα, προκαλώντας μία σημαντική ανατίμησή του έναντι του ευρώ. Η σχετική ισοτιμία από τα επίπεδα του 1,6 βρέθηκε μέσα σε μία τριετία χαμηλότερα κατά 20%, με τη βουτιά να συνεχίζεται μέχρι η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας να ορίσει ελάχιστο όριο στο 1,2.
Αύξηση χρέους
Ως αποτέλεσμα, οι δανειολήπτες είδαν όχι μόνο τις δόσεις τους, αλλά και το υπόλοιπο του δανείου τους σε όρους ευρώ να αυξάνεται. Κι όλα αυτά σε μια περίοδο που η κρίση στην Ελλάδα μετά τη χρεοκοπία του 2010 είχε πιέσει σημαντικά το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Οπως ήταν αναμενόμενο, η πλειονότητα των συγκεκριμένων χορηγήσεων κοκκίνισε και το αίτημα για μία ευνοϊκή για τους δανειολήπτες τακτοποίηση του ζητήματος είναι έκτοτε διαρκές.
Ενα μικρό ποσοστό των νοικοκυριών μετά το πρώτο σοκ έσπευσε να μετατρέψει το δάνειό του σε ευρώ, κλειδώνοντας τη ζημιά που είχε ήδη υποστεί. Από την άλλη, κάποιοι συνεχίζουν μέχρι σήμερα να πληρώνουν τις δόσεις τους κανονικά ή έχουν ολοκληρώσει την αποπληρωμή τους. Ομως τα περισσότερα δάνεια της κατηγορίας κατέστησαν μη εξυπηρετούμενα και στον μεγάλο προ 5ετίας κύκλο εξυγίανσης των τραπεζών πέρασαν σε funds.
Η νομική απαίτηση σήμερα από αυτά, μαζί με τους τόκους υπερημερίας, ξεπερνά τα 4,6 δισ. ευρώ και αφορά περί τους 20.000 οφειλέτες. Παράλληλα, εντός τραπεζικών ισολογισμών, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, βρίσκονται δάνεια 2,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων εκτιμάται ότι περί το 1 δισ. ευρώ είναι σε καθυστέρηση.
Εμπλοκή με «Ηρακλή»
Το θέμα απασχόλησε όλες τις κυβερνήσεις την τελευταία 10ετία. Τα αιτήματα των δανειοληπτών, που δημιούργησαν ακόμη και σύλλογο, για την ανάληψη από τις τράπεζες της ζημιάς από την ανατίμηση του φράγκου είναι συνεχή. Λύση όμως ποτέ δεν δόθηκε, καθώς οι επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα από μία ευνοϊκή οριζόντια ρύθμιση διαγραφής των επιβαρύνσεων θα ήταν σημαντικές.
Τα πράγματα δε περιπλέχτηκαν ακόμη περισσότερο μετά τις μαζικές τιτλοποιήσεις των συγκεκριμένων δανείων από τις τράπεζες. Πλέον, οποιουδήποτε τύπου παρέμβαση με κούρεμα συνεπάγεται μείωση των ανακτήσεων, με κίνδυνο να χτυπήσει τις εγγυήσεις που έχει παράσχει το Ελληνικό Δημόσιο για τις εν λόγω συναλλαγές, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής».
Πρόκειται για μία κόκκινη γραμμή, που ουδείς, ούτε στη Φρανκφούρτη στην έδρα της ΕΚΤ, ούτε στην Αθήνα, θέλει να παραβιαστεί. Αναμφίβολα η άσκηση είναι δύσκολη, ωστόσο ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης εμφανίζεται αποφασισμένος να τη λύσει.
Οπως έχει ήδη δηλώσει, εξετάζεται μια παρέμβαση που θα οδηγεί σε ελάφρυνση των δανειοληπτών, χωρίς ωστόσο να χτυπά τον πυρήνα των τιτλοποιήσεων σε βαθμό που θα οδηγήσει σε κατάπτωση των συνδεδεμένων κρατικών εγγυήσεων.
Τα σενάρια
Για τον σκοπό αυτόν, στην οδό Νίκης τρέχουν εναλλακτικά σενάρια για την αξιοποίηση του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, ο οποίος έχει ανεβάσει ούτως ή αλλιώς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Το θέμα συζητήθηκε στη συνάντηση που είχε την περασμένη Πέμπτη ο επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης με τους CEOs των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η λύση που προκρίνεται προβλέπει την υποχρεωτική αποδοχή από τους πιστωτές των προτάσεων που δημιουργεί αυτόματα ο αλγόριθμος του εξωδικαστικού μηχανισμού για τις συγκεκριμένες χορηγήσεις.
Με τον τρόπο αυτόν, εκτιμάται ότι θα παραχθούν αναδιαρθρώσεις ευνοϊκές για τους οφειλέτες, με έναν θεσμικό και οργανωμένο τρόπο, που δεν θα θέτει σε κίνδυνο τις τιτλοποιήσεις.
Οπως λένε πάντως πηγές από τον κλάδο των servicers, χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή σε ό,τι αποφασιστεί. Μέχρι σήμερα πολλές από τις αιτήσεις μέσω του συγκεκριμένου εργαλείου ρύθμισης οφειλών απορρίπτονται, καθώς το κούρεμα που προκύπτει είναι πολύ μεγάλο. Ο λόγος είναι ότι σε πολλά δάνεια της κατηγορίας τα υπόλοιπα έχουν αναρριχηθεί σε επίπεδα σημαντικά πιο υψηλά σε σχέση με την τρέχουσα αξία των προσημειωμένων ακινήτων, που αποτελεί το κατώτερο όριο, το οποίο μπορεί να διεκδικήσει ο πιστωτής.
Ως αποτέλεσμα, λαμβάνοντας υπόψη και τα εισοδήματα του εκάστοτε δανειολήπτη, οι διαγραφές που προκύπτουν αξιολογούνται ως μη συμφέρουσες και δεν γίνονται δεκτές από τους ιδιοκτήτες των χρεών. Καθιστώντας λοιπόν υποχρεωτική την αποδοχή των ρυθμίσεων, εκτιμάται ότι ο αριθμός τους θα πολλαπλασιαστεί, δίνοντας μια οριστική λύση στο πρόβλημα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
