Δεν προλάβαμε να μπούμε στο καλοκαίρι και σε κάποιες περιοχές της Σουηδίας οι αρχές έχουν απαγορεύσει το πότισμα με λάστιχο τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ σε μεσογειακά τουριστικά θέρετρα της Νότιας Γαλλίας μελετάται να απαγορευθεί και φέτος η πλήρωση δεξαμενών κολύμβησης. Η λειψυδρία απειλεί εκτεταμένες περιοχές του πλανήτη, αλλά η παγκόσμια κλωστοϋφαντουργία καταναλώνει τεράστιες ποσότητες νερού – λέγεται ότι για παραχθεί ένα t-shirt δαπανώνται 2.700 λίτρα νερού, ενώ για ένα παντελόνι τζιν χρειάζεται να ξοδευτούν 7.500 λίτρα.
Μπροστά στις προκλητικές αυτές αντιφάσεις το γαλλικό Κοινοβούλιο επιχειρεί να βάλει φρένο στη λεγόμενη «Fast Fashion». Την εμπορία πάμφθηνων, «εφήμερων» ρούχων που διακινούν ιντερνετικές πλατφόρμες όπως η Shein και η Temu. Διότι κάτι που αγοράζει κανείς σε εξευτελιστικά χαμηλή τιμή δεν το πολυπροσέχει ούτε το υπολογίζει. Εύκολα το πετά για να το αντικαταστήσει με ένα άλλο εξίσου φθηνό. Και στην Ευρώπη το κίνημα κατά της σπατάλης φυσικών πόρων και αγαθών έχει ξεπεράσει προ πολλού τα πλαίσια του ακτιβισμού. Έχει γίνει κοινός τόπος και αναγκαστικά επηρεάζει τις πολιτικές των κυβερνώντων.
Η συζήτηση στη Γερουσία ξεκίνησε τη Δευτέρα με μεγάλη καθυστέρηση, καθώς η πρόταση νόμου «για τη Μείωση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Κλωστοϋφαντουργίας» έχει εγκριθεί ήδη από το Μάρτιο του 2024 από την γαλλική Εθνοσυνέλευση. Εν πάση περιπτώσει, στόχος του νομοθετήματος είναι να τεθούν περιορισμοί στη λεγόμενη «μόδα μιας χρήσης». Δηλαδή στα πάμφθηνα αλλά συνήθως μέτριας ποιότητας ρούχα που αποστέλλονται στους καταναλωτές ταχυδρομικώς κατόπιν διαδικτυακής παραγγελίας από την Κίνα, το Βιετνάμ και άλλες χώρες της Άπω Ανατολής.
Γαλλία: «Χτυπήστε τους σκληρά»
Όπως μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), «το φαινόμενο δεν παύει να παίρνει διαστάσεις χρόνο με τον χρόνο». Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των ειδών ένδυσης που διατέθηκαν στη γαλλική αγορά αυξήθηκε από τα 2,3 δισεκατομμύρια, που ήταν το 2010, στα 3,2 δισεκατομμύρια το 2023. Βάσει των στατιστικών της Γαλλικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Ademe), κάθε κάτοικος της Γαλλίας αποκτά κατά μέσον όρο περισσότερα από 48 είδη ένδυσης κάθε χρόνο, ενώ σε ολόκληρη τη χώρα κάθε δευτερόλεπτο πετιούνται στα σκουπίδια 35 ρούχα.
«Στις μέρες μας αυτοί οι γίγαντες της μόδας εισβάλλουν στις ευρωπαϊκές αγορές δίχως κανέναν έλεγχο. Πρέπει να θεσπίσουμε κανόνες και να τους χτυπήσουμε όσο πιο σκληρά γίνεται και όσο πιο γρήγορα γίνεται», δήλωσε η γερουσιαστής Σιλβί Βαλάντ Λεΐρ (Λοιποί Δεξιοί), η οποία πρωτοστάτησε για να περιληφθεί το νομοθέτημα στην ημερήσια διάταξη της Άνω Βουλής έπειτα από καθυστέρηση πολλών μηνών.
«Πρέπει να θεσπίσουμε κανόνες και να τους χτυπήσουμε όσο πιο σκληρά γίνεται και όσο πιο γρήγορα γίνεται»
Μεταξύ των βασικών μέτρων που προτείνονται είναι η θέσπιση νομικού ορισμού της «γρήγορης μόδας» με κριτήρια που βασίζονται στον όγκο παραγωγής, την ταχύτητα ανανέωσης των συλλογών ενδυμάτων, τη «διάρκεια ζωή» των προϊόντων και το «χαμηλό κίνητρο» για την επισκευή τους. Αφού καθοριστεί επακριβώς ένα πλαίσιο βιωσιμότητας στον κλάδο και στα προϊόντα του, οι εμπλεκόμενες εταιρείες «θα υποχρεούνται να φροντίζουν ώστε να ευαισθητοποιούνται οι καταναλωτές σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ρούχων που φορούν».
Οι διαβαθμίσεις του εφήμερου
Ο προτεινόμενος νόμος που ενέκρινε η Εθνοσυνέλευση προβλέπει επίσης αυξημένες κυρώσεις για αυτές τις πλατφόρμες μέσω ενός αναθεωρημένου συστήματος «bonus-malus» που καθορίζεται βάσει του περιβαλλοντικού κόστους της «υπερβολικής παραγωγής». Στο σημείο αυτό φαίνεται πως έχει προκύψει μια «απόκλιση απόψεων» μεταξύ της Άνω και Κάτω Βουλής, μεταδίδει το AFP.
Συγκεκριμένα, οι βουλευτές της Εθνοσυνέλευσης έχουν αποφασίσει να συνδέσουν την επιβολή κυρώσεων με την «περιβαλλοντική επισήμανση των προϊόντων», μια πρόσφατη μέθοδο μέτρησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των καταναλωτικών αγαθών. Αντίθετα η Γερουσία, σε συμφωνία με την κυβέρνηση του Παρισιού, αφαίρεσε αυτήν την αναφορά από την πρόταση νόμου και προτείνει άλλα κριτήρια για την επιβολή malus, τα οποία συνδέει με τη «βιωσιμότητα και τις επιχειρηματικές πρακτικές» που αφορούν ειδικά τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες διάθεσης των προϊόντων.
Είναι μια διατύπωση που βάζει στο στόχαστρο την «εξαιρετικά γρήγορη μόδα» των ασιατικών εμπορικών σημάτων, ιδιαίτερα των Shein και Temu, εξαιρώντας άλλες γαλλικές ή ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από το κείμενο που ψήφισε η Εθνοσυνέλευση.
«Η ιδέα είναι να στοχεύσουμε σε εξωφρενικά καταναλωτικά μοντέλα», σημειώνει το Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης της Γαλλίας. Και εξηγεί ότι «αυτό συμβαίνει με την εξαιρετικά εφήμερη μόδα, επειδή ο ρυθμός απόρριψης και ανανέωσης των προϊόντων είναι δυσανάλογος με αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε απλώς εφήμερη μόδα».
Πολιτική η κόντρα
Πρόκειται ουσιαστικά για μια κόντρα πολιτική. «Αυτή η αναπροσαρμογή του κειμένου ανησυχεί τον συνασπισμό Stop Fast Fashion, ο οποίος συγκεντρώνει 14 περιβαλλοντικούς οργανισμούς και ενώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των Emmaüs, France Nature Environnement, Les Amis de la Terre και Zero Waste. Γι’ αυτούς «η κοινοβουλευτική πρωτοβουλία για τον περιορισμό της υπερκατανάλωσης ενδυμάτων θα μπορούσε εύκολα να εκφυλιστεί και να μην έχει κάποιο αποτρεπτικό αποτέλεσμα», σημειώνει η εφημερίδα «Le Figaro».
Από την άλλη πλευρά, δύο ενώσεις περιβαλλοντικού-καταναλωτικού ενδιαφέροντος, οι Φίλοι της Γης και το Παρατηρητήριο Πολυεθνικών, έχουν εντείνει τις πιέσεις στη Shein τις τελευταίες ημέρες, ζητώντας από την Ύπατη Αρχή για τη Διαφάνεια στη Δημόσια Ζωή (HATVP, μια ανεξάρτητη γαλλική διοικητική αρχή) «να ασκήσει το δικαίωμα ελέγχου στις δραστηριότητες λόμπινγκ της κινεζικής εταιρείας». Οι Φίλοι της Γης και το Παρατηρητήριο Πολυεθνικών κατηγορούν την κινεζική (αλλά με έδρα στη Σιγκαπούρη) εταιρεία για διάφορες «παρατυπίες».
«Ελπίζω ότι οι συνάδελφοί μου θα βρουν τη δύναμη να αντιδράσουν στα λόμπι», δήλωσε η σοσιαλίστρια γερουσιαστής Νικόλ Μπονφουά εκφράζοντας ταυτόχρονα την ανησυχία της για την «τρέχουσα τάση στο Κοινοβούλιο να υποβαθμίζει τη σημασία των περιβαλλοντικών ζητημάτων σε σημείο που οδηγεί τη χώρα σε μια περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση».
Ένα θέμα που θα απασχολήσει τους Γάλλους γερουσιαστές είναι το ενδεχόμενο να απαγορευθούν οι διαφημίσεις από εταιρείες «γρήγορης μόδας». Η κεντροδεξιά πλειοψηφία του Σώματος τάχθηκε κατά της απαγόρευσης με το σκεπτικό ότι θα περιόριζε την «ελευθερία του επιχειρείν». Ωστόσο, «η κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού είναι υπέρ της απαγόρευσης και οι κυβερνητικοί γερουσιαστές θα προσπαθήσουν με την υποστήριξη της Αριστεράς να περάσουν τη ρύθμιση», αναφέρει ο «Figaro».
