Πληθυσμός και ανεργία στην Ελλάδα

Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2025, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ εκτιμήθηκε στο 8,3%, φτάνοντας στο επίπεδο του Δεκεμβρίου του 2007.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας τα τελευταία 25 έτη είχε καταγραφεί τον Μάιο του 2008 που ήταν 7,3% και σε ετήσιο επίπεδο το έτος 2008 που ήταν 7,8%.

Μπορεί η μείωση αυτή να δημιουργεί μια ικανοποίηση, όμως τα προβλήματα της χώρας  μας στην αγορά εργασίας είναι σημαντικότερα,  δεδομένου, μεταξύ άλλων, ότι η μείωση αυτή της ανεργίας τον Απρίλιο του 2025 στο 8,3%  (ετήσιο ποσοστό ανεργίας το 2024 στην Ε.Ε.-27 στο 5,8%) δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της απασχόλησης, αλλά από το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός ατόμων εξήλθαν από το εργατικό δυναμικό.

Πράγματι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ τον Απρίλιο του 2024, οι απασχολούμενοι ήταν 4,289 εκατ. άτομα και οι άνεργοι 519,8 χιλ. άτομα, δηλαδή το εργατικό δυναμικό ήταν 4,809 εκατ. άτομα και ο πληθυσμός εκτός εργατικού δυναμικού 2,973 εκατ. άτομα. Αντίστοιχα, τον Απρίλιο του 2025, οι απασχολούμενοι καταγράφηκαν σε 4,313 άτομα, δηλαδή υπήρξε αύξηση της απασχόλησης μόλις κατά 24,5 χιλ. άτομα ενώ οι άνεργοι καταγράφηκαν σε 391,3 χιλ. άτομα, δηλαδή μειωμένοι κατά 128,5 χιλ. άτομα και τα άτομα εκτός εργατικού δυναμικού καταγράφηκαν σε 3,050 εκατ. άτομα, αυξημένα κατά 77,3 χιλ. άτομα. Δηλαδή, από την μείωση των 128,5 χιλ. ατόμων των ανέργων, μόλις οι 24,5 χιλ. παρουσιάζονται στους απασχολούμενος, ενώ 77,3 χιλ. άτομα μεταπήδησαν εκτός εργατικού δυναμικού αφού ο πληθυσμός των ατόμων εκτός εργατικού δυναμικού καταγράφηκε αυξημένος κατά 77,3 χιλ. άτομα.

Από την μείωση των ανέργων κατά 128,5 χιλ. άτομα παραμένουν 26,7 χιλ. άτομα χωρίς κάποιο προσδιορισμό αφού δεν παρουσιάζονται ούτε στους απασχολούμενους, ούτε στα άτομα εκτός εργατικού δυναμικού. Όμως η χώρα μας παραμένει πολύ μακριά από το μέσο όρο της  Ε.Ε-27 αφού το μέσο ποσοστό απασχόλησης στην Ευρώπη είναι 5,8%.

Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική δυναμική της αγοράς εργασίας μιας χώρας. Αντίθετα, το ποσοστό απασχόλησης είναι αυτό που αποτυπώνει πραγματικά την δυναμική της αγοράς εργασίας. Έτσι, εάν εξετάσουμε το ποσοστό απασχόλησης θα διαπιστώσουμε  ότι στη χώρα μας είναι στο 71%, ξεπερνώντας μόνο την Ιταλία και την Ρουμανία που έχουν 67,1% και 69,4% αντίστοιχα και με τον μέσο όρο της Ευρώπης να είναι 75,9% (Διάγραμμα).

Παράλληλα από τα στοιχεία του Διαγράμματος διαπιστώνουμε ότι στις χώρες που παρουσιάζουν υψηλότερη ανεργία από την Ελλάδα τον Απρίλιο του 2025, όπως η Σουηδία και η Φιλανδία με ποσοστό ανεργίας 8,5% και 9,1% αντίστοιχα, το ποσοστό απασχόλησης είναι κατά πολύ υψηλότερο από την Ελλάδα.

Πράγματι, η Φιλανδία έχει ποσοστό απασχόλησης 76,4%, υψηλότερο από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης, ενώ η Σουηδία παρουσιάζει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης μεταξύ των χωρών της Ευρώπης (81,5%), με το υψηλότερο ποσοστό να παρατηρείται στην Ισλανδία (86,5%).

Εάν αναλύσουμε τις αιτίες της αύξησης  του  ποσοστού ανεργίας στην Σουηδία και την Φιλανδία, θα παρατηρήσουμε από τα ιστορικά στοιχεία ότι πριν από δύο ακριβώς χρόνια (Απρίλιος 2023)  το  ποσοστό  ανεργίας  ήταν  7,1% και 7% αντίστοιχα και στην διάρκεια των δύο τελευταίων ετών παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Όμως, εάν ερευνήσουμε παράλληλα τα στοιχεία της μετανάστευσης σε αυτές τις δύο  χώρες θα παρατηρήσουμε ότι τα δύο τελευταία χρόνια  η μεν Φιλανδία έχει  τριπλάσια καθαρή μετανάστευση (140.000 άτομα) και η Σουηδία  έχει διπλάσια μετανάστευση (100.000 άτομα) σε σχέση με την Ελλάδα, έχοντας ταυτόχρονα τον Απρίλιο του 2023 δείκτη απασχόλησης πολύ υψηλότερο σε σχέση με την Ελλάδα.

Συγκεκριμένα, στο πρώτο τρίμηνο του 2023 η Σουηδία είχε δείκτη απασχόλησης 82% και η Φιλανδία 78%,  ενώ η Ελλάδα είχε 67%. Άρα, η αύξηση της ανεργίας σε αυτές τις χώρες οφείλεται στο γεγονός της πολύ υψηλότερης μετανάστευσης, ενώ ταυτόχρονα διέθεταν και πολύ υψηλό δείκτη απασχόλησης. Αυτό  σημαίνει  ότι   η αύξηση του  ποσοστού  ανεργίας σε αυτές τις χώρες προκλήθηκε από τις υψηλές ροές μετανάστευσης, εάν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι η Σουηδία έχει πληθυσμό 11,7 εκατ. άτομα και η Φιλανδία 5,7 εκατ. άτομα και η Ελλάδα 10,4 εκατ. άτομα.

Συμπερασματικά,  αναδεικνύεται  ότι η σημαντική μείωση της ανεργίας στην χώρα μας δεν συνοδεύεται από την ταυτόχρονη αύξηση της απασχόλησης, αλλά από την συνεχή μείωση του εργατικού δυναμικού. Έτσι, η σύγκριση με χώρες, όπως η Σουηδία και η Φιλανδία, δεν έχει μεθοδολογικά κάποια  στέρεη  βάση,  δεδομένου  ότι αυτές οι χώρες έχουν πολύ υψηλότερο δείκτη απασχόλησης από την Ελλάδα και η ραγδαία αύξηση του  ποσοστού  ανεργίας οφείλεται  στις υψηλές μεταναστευτικές ροές που δέχονται  οι συγκεκριμένες  χώρες.

Στις  συνθήκες αυτές διατηρούν παράλληλα σε υψηλά επίπεδα τόσο την απασχόληση μεταξύ  των  κρατών-μελών  της  Ευρωπαϊκής  Ένωσης, όσο  και  την  προοπτική  αύξησης ή σταθερής εξέλιξης του  πληθυσμού (Σουηδία  από 11,7  εκατ. άτομα  το  2025  σε  12,9  εκατ. άτομα  το  2070  και  Φιλανδία  από  5,7 εκατ. άτομα το 2025 σε 5,3 εκατ. άτομα το 2070 σύμφωνα με τις δημογραφικές προβολές της Eurostat),  σε αντίθεση  με την  Ελλάδα που σύμφωνα με τις δημογραφικές προβολές της Eurostat ο πληθυσμός από  10,4  εκατ.  άτομα  το  2025 θα μειωθεί  σε  7,8 εκατ. άτομα το 2070.

Ο Σάββας Γ. Ρομπόλης είναι Ομότ. Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου – Ο Βασίλειος Γ. Μπέτσης είναι Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου