ΕΚΤ: Γεμίζουν με χρυσό οι κεντρικές τράπεζες – Ο ρόλος του ευρώ

Ο χρυσός έχει ξεπεράσει το ευρώ ως το δεύτερο πιο σημαντικό αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο στον κόσμο για τις κεντρικές τράπεζες, λόγω των αγορών-ρεκόρ και της ανόδου των τιμών .

Σύμφωνα με τα στοιχεία έκθεσης που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σήμερα, το πολύτιμο μέταλλο αντιπροσώπευε το 20% των παγκόσμιων επίσημων αποθεματικών πέρυσι, ξεπερνώντας το 16% του ευρώ. Το δολάριο αντιπροσώπευε το 46%.

«Οι κεντρικές τράπεζες συνέχισαν να συσσωρεύουν χρυσό με ρυθμό ρεκόρ», έγραψε η ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι κεντρικές τράπεζες απέκτησαν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά περισσότερους από 1.000 τόνους χρυσού το 2024, το ένα πέμπτο της συνολικής παγκόσμιας ετήσιας παραγωγής και το διπλάσιο της ετήσιας ποσότητας στη δεκαετία του 2010.

Το απόθεμα χρυσού που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως πλησιάζει τα ιστορικά υψηλά της μεταπολεμικής εποχής του Bretton Woods. Μέχρι το 1971, οι παγκόσμιες συναλλαγματικές ισοτιμίες ήταν σταθερές στο δολάριο ΗΠΑ, το οποίο με τη σειρά του μπορούσε να μετατραπεί σε χρυσό με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία.

Ενώ ο χρυσός δεν αποφέρει τόκους και η αποθήκευσή του είναι δαπανηρή, θεωρείται από τους επενδυτές παγκοσμίως ως το απόλυτα ασφαλές περιουσιακό στοιχείο με υψηλή ρευστότητα και δεν εκτίθεται ούτε σε κίνδυνο αντισυμβαλλομένου ούτε σε κυρώσεις.

Τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών, τα οποία κορυφώθηκαν στους 38.000 τόνους στα μέσα της δεκαετίας του 1960, αυξήθηκαν ξανά φτάνοντας τους 36.000 τόνους το 2024, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΚΤ. «Οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως κατέχουν πλέον σχεδόν τόσο χρυσό όσο κατείχαν το 1965», αναφέρει η έκθεση της ΕΚΤ.

Οι μεγάλοι αγοραστές πέρυσι περιλάμβαναν την Ινδία, την Κίνα, την Τουρκία και την Πολωνία, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.

Ράλι στην τιμή

Η αύξηση της τιμής του χρυσού κατά 30% πέρυσι ήταν ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην αύξηση του μεριδίου του χρυσού στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα. Από την αρχή του έτους, η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά 27%, φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 3.500 δολαρίων ανά ουγγιά.

«Αυτό το απόθεμα, σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές, κατέστησε τον χρυσό το δεύτερο μεγαλύτερο παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο σε τιμές αγοράς το 2024 — μετά το δολάριο ΗΠΑ», ανέφερε η ΕΚΤ.

Ενώ ο χρυσός δεν αποφέρει τόκους και η αποθήκευσή του είναι δαπανηρή, θεωρείται από τους επενδυτές παγκοσμίως ως το απόλυτα ασφαλές περιουσιακό στοιχείο με υψηλή ρευστότητα και δεν εκτίθεται ούτε σε κίνδυνο αντισυμβαλλομένου ούτε σε κυρώσεις.

Τα τελευταία χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν επίσης να διαφοροποιηθούν και να απομακρυνθούν από το δολάριο ΗΠΑ εν μέσω ανησυχιών για τη γεωπολιτική αστάθεια, αλλά και τα επίπεδα χρέους των ΗΠΑ. Η τάση αποδολαριοποίησης επιταχύνθηκε, ιδίως μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όταν οι ΗΠΑ στοχοποίησαν την πρόσβαση της Ρωσίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

«Η ζήτηση χρυσού για νομισματικά αποθέματα αυξήθηκε απότομα μετά την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και παρέμεινε υψηλή», αναφέρει η έκθεση της ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι αγορές χρυσού φαίνεται να θεωρούνται ως αντιστάθμισμα έναντι κυρώσεων, όπως το πάγωμα χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων.

«Σε πέντε από τις 10 μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις στο μερίδιο του χρυσού στα συναλλαγματικά αποθέματα από το 1999, οι εμπλεκόμενες χώρες αντιμετώπισαν κυρώσεις το ίδιο έτος ή το προηγούμενο έτος», έδειξε η ανάλυση της κεντρικής τράπεζας, προσθέτοντας ότι «χώρες που βρίσκονται γεωπολιτικά κοντά στην Κίνα και τη Ρωσία» συσσώρευσαν χρυσό περισσότερο από άλλες τα τελευταία τρία χρόνια.

Αλλαγή δεδομένων

Μια έρευνα μεταξύ 57 κεντρικών τραπεζών που κατείχαν χρυσό πέρυσι αποκάλυψε επίσης ότι οι ανησυχίες για τις κυρώσεις, οι αναμενόμενες αλλαγές στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα και η επιθυμία για μικρότερη εξάρτηση από το δολάριο ΗΠΑ ήταν οι κινητήριες δυνάμεις στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Επιπλέον, ενώ ιστορικά ο χρυσός γινόταν φθηνότερος όταν οι πραγματικές αποδόσεις άλλων περιουσιακών στοιχείων αυξάνονταν, αυτή η μακροχρόνια συσχέτιση έχει διασπαστεί από τις αρχές του 2022, με τους επενδυτές να στρέφονται στον χρυσό ως αντιστάθμιση έναντι του πολιτικού κινδύνου περισσότερο παρά ως αντιστάθμιση έναντι του πληθωρισμού.

Η ΕΚΤ σημείωσε ότι η προσφορά χρυσού τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκε σε περιόδους υψηλών τιμών: «Αν η ιστορία αποτελεί οδηγό, οι περαιτέρω αυξήσεις στην επίσημη ζήτηση για αποθέματα χρυσού ενδέχεται επίσης να υποστηρίξουν περαιτέρω αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς χρυσού».

Ο διεθνής ρόλος του ευρώ

Σύμφωνα με την ΕΚΤ ο διεθνής ρόλος του ευρώ παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερός το 2024 και το ευρώ διατήρησε τη θέση του ως το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα παγκοσμίως. Το μερίδιο του ευρώ σε διάφορους δείκτες διεθνούς χρήσης νομίσματος έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, περίπου στο 19%.

Αυτή η σταθερότητα ήταν αξιοσημείωτη σε ένα έτος που η ΕΚΤ άρχισε να μειώνει τα επιτόκια πολιτικής, μετά από περαιτέρω μειώσεις του πληθωρισμού και εν μέσω συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εντάσεων. Το μερίδιο του ευρώ στα παγκόσμια επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα παρέμεινε σταθερό στο 20% το 2024, σε γενικές γραμμές αμετάβλητο από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η παγκόσμια ελκυστικότητα του ευρώ υποστηρίζεται από ορθές πολιτικές στη ζώνη του ευρώ και ισχυρούς, βασισμένους σε κανόνες θεσμούς. «Η υπεράσπιση του κράτους δικαίου παραμένει απαραίτητη για τη διατήρηση και ενδεχομένως την αύξηση της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στο ευρώ», δήλωσε η Πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ.

«Παρόλο που τα τρέχοντα δεδομένα δεν υποδεικνύουν σημαντικές αλλαγές στη διεθνή χρήση του ευρώ, είναι σημαντικό να παραμένουμε σε εγρήγορση. Οι κεντρικές τράπεζες συνέχισαν να συσσωρεύουν χρυσό με ρυθμό ρεκόρ και ορισμένες χώρες διερευνούν ενεργά εναλλακτικές λύσεις στα παραδοσιακά συστήματα διασυνοριακών πληρωμών. Υπάρχουν ενδείξεις σύνδεσης μεταξύ γεωπολιτικών ευθυγραμμίσεων και μεταβολών στα πρότυπα των νομισμάτων τιμολόγησης στο παγκόσμιο εμπόριο, ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Έχουν επίσης αναδυθεί νέες προκλήσεις για τον διεθνή ρόλο του ευρώ, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών που προωθούν την παγκόσμια χρήση των κρυπτονομισμάτων», τονίζει η ΕΚΤ.

Στην έκθεση τονίζεται ότι αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο υπογραμμίζει τη σημασία που έχει για τους Ευρωπαίους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για την ενίσχυση του παγκόσμιου ρόλου του ευρώ, όπως η προώθηση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων για την πλήρη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών. Η εξάλειψη των εμποδίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ενίσχυε το βάθος και τη ρευστότητα των αγορών χρηματοδότησης σε ευρώ.

Επιπλέον, η επιτάχυνση της προόδου σε ένα ψηφιακό ευρώ είναι το κλειδί για την υποστήριξη ενός ανταγωνιστικού και ανθεκτικού ευρωπαϊκού συστήματος πληρωμών. «Το ψηφιακό ευρώ θα συμβάλει στην οικονομική ασφάλεια της Ευρώπης και θα ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του ευρώ», δήλωσε το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου, Piero Cipollone. Η παγκόσμια ελκυστικότητα του ευρώ υποστηρίζεται επίσης από τις πρωτοβουλίες της ΕΚΤ να προσφέρει λύσεις για τον διακανονισμό χονδρικών χρηματοοικονομικών συναλλαγών που καταγράφονται σε πλατφόρμες τεχνολογίας κατανεμημένου καθολικού σε χρήμα κεντρικής τράπεζας και να βελτιώσει τις διασυνοριακές πληρωμές μεταξύ της ζώνης του ευρώ και άλλων δικαιοδοσιών. Επιπλέον, οι γραμμές ρευστότητας σε ευρώ της ΕΚΤ προς κεντρικές τράπεζες εκτός ζώνης ευρώ ενθαρρύνουν τη χρήση του ευρώ στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές και εμπορικές συναλλαγές.