Τατουάζ: Η υπερπληθώρα καλλιτεχνών δημιουργεί κρίση στο επάγγελμα

Η Παγκόσμια Γιορτή Τατουάζ 2025, που διοργανώθηκε στις αρχές του έτους στη μεγάλη αίθουσα του εκθεσιακού πάρκου στη Βιλέτ του Παρισιού, ήταν μια ακόμα απόδειξη της κρίσης που περνά ο κλάδος της δερματοστιξίας ή δερματογραφίας. Η μεγαλύτερη εκδήλωση του επαγγέλματος, που συγκέντρωσε περισσότερους από 400 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, ήταν μια αποτυχία. Και έδειξε ότι το επάγγελμα του τατουέρ δέχεται ισχυρές πιέσεις όχι τόσο λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος και πελατών, όσο λόγω υπερπληθώρας των καλλιτεχνών.

Μόνο 15.000 επισκέπτες πέρασαν εφέτος από την Grande Halle de la Villette στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου διοργανώθηκε η Mondial du Tatouage 2025. Περίπου 20.000 λιγότεροι από όσοι το 2015. «Παρ’ όλα αυτά, αποφασίσαμε να διοργανώσουμε μια τελική εκδήλωση το 2026», ανακοίνωσαν οι διοργανωτές της ετήσιας Γιορτής που ξεκίνησε ο Τεν-Τεν, διάσημος Παριζιάνος καλλιτέχνης τατουάζ και επικεφαλής του SNAT, του μεγαλύτερου συνδικάτου στον κλάδο δερματοστιξίας.

«Θα είναι το ύστατο ‘ζήτω’, το οποίο θα σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής για τον μικρόκοσμο των καλλιτεχνών δερματογραφημάτων», προσθέτουν στην ανακοίνωσή τους οι διοργανωτές της εκδήλωσης, που παραδέχονται ότι «μοιάζει να έχει περάσει πολύς καιρός από τον ενθουσιασμό των δεκαετιών του 1990 και του 2000, που επέτρεψε στο επάγγελμα να αποκτήσει αξιοπρέπεια χάρη στην εμφάνιση νέων δημιουργικών τάσεων με επικεφαλής καλλιτέχνες όπως η Λεά Ναόν, η Αλίξ Ζεσέλ και ο Μικαέλ Ντε Πουασί».

Υπερπληθώρα μαθητευομένων

«Η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε συνδυασμό με την ευκολότερη πρόσβαση σε εξοπλισμό που πωλείται χωρίς ιατρική συνταγή στο Διαδίκτυο, έχει οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των ‘καταστημάτων’ ή αλλιώς ‘εργαστηρίων’ τατουάζ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η κατάσταση έχει φτάσει στο σημείο που θεωρούμε ότι η αγορά είναι κορεσμένη», γράφει ο Γκιγιόμ Ρουσάνζ στη γαλλική «Les Echos».

Σύμφωνα με το SNAT, στη Γαλλία οι επαγγελματίες τατουέρ δεν ξεπερνούσαν σε αριθμό τους 300 τη δεκαετία του 1990. Τριάντα χρόνια αργότερα είχαν εκτιναχθεί από 15.000 έως 20.000, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του συνδικάτου. Στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού Ιλ-ντε-Φρανς περισσότεροι από 2.500 καλλιτέχνες δερματοστιξίας, είτε σε εργαστήρια είτε εργαζόμενοι «από το σπίτι», ασκούν σήμερα το επάγγελμα. Τη δεκαετία του 1980 ήταν λιγότεροι από δέκα!

«Από τη δεκαετία του 2000 και μετά ο κλάδος αυτοκαταστρέφεται καθώς αρχίσαμε να εκπαιδεύουμε πάρα πολλούς μαθητευόμενους. Αυτή η υπερπληθώρα καλλιτεχνών έχει παρασύρει το επάγγελμα σε μια παρακμή, ενώ το στυλ, όπως και η ποιότητα της δουλειάς, έχουν απομειωθεί», δήλωσε στη «Les Echos» ο Μικαέλ Ντε Πουασί, που εκτός από ονομαστός τατουέρ είναι και διευθυντής του «Tattoo Magazine», του κορυφαίου κλαδικού περιοδικού στη Γαλλία τουλάχιστον.

«Το έργο του Ντε Πουασί, το οποίο εμπνέεται από την τέχνη του βιτρό και προωθεί την παράδοση του γαλλικού τατουάζ, τού χάρισε προ διετίας τον τίτλο του Διοικητή της Τάξης των Τεχνών και Γραμμάτων», γράφει ο ρεπόρτερ της «Les Echos».

«Φεστιβάλ» τατουάζ

Για να αντιμετωπίσουν οι επαγγελματίες του τατουάζ την κρίση στον κλάδο συχνά διοργανώνουν «δημόσιες συνεδρίες», κάτι σαν λαϊκά φεστιβάλ που συνδυάζουν το «χτύπημα» τατουάζ με άλλες δραστηριότητες μιας δημόσιας γιορτής. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Les Echos», στη Γαλλία διοργανώνονται κατά μέσον όρο 20 τέτοιες εκδηλώσεις κάθε Σαββατοκύριακο – όσες διοργανώνονταν κατά τη διάρκεια ενός ολόκληρου έτους προ 15ετίας.

«Η μόδα του τατουάζ μετατράπηκε γρήγορα σε τρέλα και κατέληξε να χορηγείται σε υπερβολική δόση, ειδικά μετά την κρίση της Covid», σημειώνει ο Γιανίκ Γκριγιόν, δερματογράφος και εικαστικός καλλιτέχνης στο Μοντ-ντε-Μαρσάν στην κεντρική Γαλλία.

Ο Γκριγιόν σημειώνει ελλείψεις σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση σε θέματα υγιεινής και απολύμανσης των εργαλείων της δερματοστιξίας σε «χτυπήματα» που γίνονται κατ’ ατη διάρκεια των «συνεδρίων» αυτών και πιστεύει ότι ο πολλαπλασιασμός των συνεδρίων έχει συμβάλει στο «άδειασμα» των καταστημάτων και εργαστηρίων από πελάτες.

«Τα πορτοφόλια των ανθρώπων έχουν όρια. Για πολλούς ένα τατουάζ κοστίζει όσο η πληρωμή των λογαριασμών των οργανισμών κοινής ωφελείας για ένα μήνα», προσθέτει ο τατουέρ Ντενί Ζιρό, προβλέποντας ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία πελάτες, αυτοί που έχουν με λιγότερη παρουσία στο Instagram ή το TikTok, είναι πιθανό να εξαφανιστούν πρώτοι.

Εδώ θα προσέθετε κανείς ότι στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να φθάνουν από το εξωτερικό και δη τη Γαλλία ενδιαφερόμενοι για να «χτυπήσουν» τατουάζ. Κι αυτό επειδή οι τιμές εδώ θεωρούνται πολύ συμφέρουσες, παρά την υπερπληθώρα προσφοράς καλλιτεχνών στο εξωτερικό, που επόμενο είναι να ρίχνει τις τιμές. «Στη Γαλλία βρίσκει κανείς κατάστημα τατουάζ σε χωριά όπου δεν υπάρχει καν φούρνος», σημειώνει ο Ντενί Ζιρό, υπερβάλλοντας βέβαια λιγάκι διότι οι Γάλλοι δίχως «μπαγκέτα» δεν μπορούν να ζήσουν.

Ένας στους πέντε

Οι εγκλεισμοί της πανδημίας και βεβαίως η μεγάλη διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που συχνά δημιουργούν και καθιερώνουν μόδες και πρότυπα συμπεριφοράς, έχουν συμβάλει στη διάδοση της δερματοστιξίας στη Γαλλία και όχι μόνο. Στη γαλλική επικράτεια πάντως, σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας Ifop, ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν κάνει έστω και ένα δερματογράφημα έχει διπλασιαστεί μέσα σε μια δεκαετία.

Σχεδόν ένας στους πέντε Γάλλους έχει ενδώσει στην τάση και έχει «χτυπήσει» τατουάζ. Και μεταξύ των ατόμων ηλικίας 18 έως 35 ετών, που είναι πιο δραστήρια και επηρεάζονται περισσότερο από τα κοινωνικά δίκτυα, το ποσοστό όσων έχουν ένα τουλάχιστον τατουάζ κυμαίνεται απο 30% έως 40%.

Στη μεγάλη διάδοση του τατουάζ συμβάλλει και το γεγονός ότι απαλάχθηκε πλέον από συνδηλώσεις. «Έτσι από σύμβολο αρχικά των τροφίμων σωφρονιστικών ιδρυμάτων, των ναυτικών εμπορικών πλοίων και των φανατικών μοτοσικλετιστών, έγινε προσφιλής συνήθεια και κοινό γνώρισμα των επαγγελματιών αθλητών στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ, των μαγείρων και ορισμένων αστέρων του κόσμου της μουσικής. Πλέον στις μέρες μας δεν παραπέμπει στο περιθώριο ούτε υποδηλώνει μια τάση εξέγερσης κατά της καθεστηκυίας τάξης», εξηγεί ο Ζερόμ Φουρκέ, διευθυντής του Τμήματος Γνώμης και Επιχειρηματικών Στρατηγικών του Ifop.

Ασφαλώς υπάρχουν κοινωνικές ομάδες, ιδιότητες και επαγγέλματα με τα οποία είναι αδύνατον να εμπλακεί κάποιος αν φέρει επάνω του και το παραμικρό τατουάζ –

τουλάχιστον σε εύκολα ορατό σημείο. Παράδειγμα το επάγγελμα των ιπταμένων συνοδών και φροντιστών.

Τζίρος 1,9 δισ. ευρώ

Στα «συνέδρια τατουάζ», τα θεματικά φεστιβάλ που διοργανώνονται πλέον σε εβδομαδιαία βάση σε κάθε γωνιά της Γαλλίας, δεν συχνάζουν επαναστατημένοι μοτοσικλετιστές που εμπνέονται από χαρακτήρες σαν κι αυτούς που ενσάρκωσαν ο Ντένις Χόπερ και ο Πίτερ Φόντα στο εμβληματικό «Easy Rider». «Οι επισκέπτες είναι νέοι γονείς που σπρώχουν καροτσάκια με τα παιδιά τους», όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Γκιγιόμ Ρουσάνζ στη «Les Echos».

Αυτή η αλλαγή ώθησε εξάλλου τη Γαλλία μεταξύ των κορυφαίων ευρωπαϊκών χωρών στον τομέα των τατουάζ. Σύμφωνα με τις λίγες μελέτες που έχουν προσώρας διενεργηθεί, ο τζίρος της γαλλικής αγοράς τατουάζ κυμαίνεται από 200 έως 300 εκατ. ευρώ ετησίως. Πρόσφατη έρευνα της εταιρείας αναλύσεων αγορών Fortune Business Insight, ο τζίρος του κλάδου σε παγκόσμια κλίμακα φτάνει τα 1,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το ένα τρίτο πραγματοποιείται στην Ευρώπη.

Εξυπακούεται ότι οι υπολογισμοί οικονομικών μεγεθών είναι εν προκειμένω αρκετά δύσκολοι δεδομένου ότι ελάχιστοι καλλιτέχνες του τατουάζ δίνουν απόδειξη παροχής υπηρεσιών στους πελάτες τους, ιδιαίτερα αν τα καλλιτεχνήματα αποτυπώνονται σε μεγάλες εκδηλώσεις, συνεδρίες ή φεστιβάλ.

Εν πάση περιπτώσει, σύμφωνα με την Fortune Business Insight, ο κλάδος θα μπορούσε να συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρυθμό 10% ετησίως έως το έτος 2032. Όσο για τη Βιλέτ του Παρισιού, αδειάζει από κόσμο όχι λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος όσο λόγω διάχυσης των δραστηριοτήτων της δερματογραφίας: ο καθείς μπορεί πλέον να «χτυπήσει» τατουάζ προτού στρίψει στην πρώτη γωνία του δρόμου του.