Ιράν: Έτοιμο να ρίξει «λευκή πετσέτα»; Το μήνυμα Τραμπ

Με την αεράμυνα του Ιράν διαλυμένη, τους συμμάχους του νοκ-άουτ και το οπλοστάσιο πυραύλων του να μειώνεται, οι ηγέτες του θεοκρατικού καθεστώτος αντιμετωπίζουν την προοπτική να αποδεχτούν μια πιο σκληρή διαπραγμάτευση για το πυρηνικό τους πρόγραμμα ως τη μόνη διέξοδο από την επιδεινούμενη κατάσταση.

Τα επόμενα βήματα του Ιράν θα μπορούσαν να καθορίσουν εάν το θεοκρατικό καθεστώς θα ξεπεράσει αυτό που είναι αναμφισβήτητα η σοβαρότερη κρίση του από τον πόλεμό του με το Ιράκ τη δεκαετία του 1980. Η Τεχεράνη αναζητά τις συνομιλίες ως μια πιθανή διέξοδο, για να σώσει την αξιοπιστία του και να διατηρήσει τη θεοκρατία.

Το Ιράν ακύρωσε τις συνομιλίες με τις ΗΠΑ για μια πυρηνική συμφωνία που είχαν προγραμματιστεί για την Κυριακή, αλλά καθώς οι ισραηλινές επιθέσεις εντείνονται, η Τεχεράνη σηματοδοτεί ότι είναι ανοιχτή στη διπλωματία. Ο Τραμπ έχει επίσης δηλώσει ότι θέλει συμφωνία για τερματισμό του πολέμου και επιβεβαίωσε τη Δευτέρα ότι το Ιράν είχε επικοινωνήσει μέσω μεσαζόντων.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι επιθυμεί ένα «πραγματικό τέλος» στο πυρηνικό πρόβλημα με το Ιράν και υπαινίχθηκε ότι μπορεί να στείλει ανώτερους Αμερικανούς αξιωματούχους για να συναντηθούν με την Ισλαμική Δημοκρατία.  Έκανε τα σχόλια κατά την αναχώρησή του τα μεσάνυχτα από τον Καναδά, όπου παρευρέθηκε στη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των Επτά εθνών τη Δευτέρα, σύμφωνα με σχόλια που δημοσιεύτηκαν από δημοσιογράφο του CBS News στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X.

Τα κράτη του Περσικού Κόλπου, ανησυχώντας για έναν πιθανό περιφερειακό πόλεμο, ασκούν πιέσεις στον Τραμπ να πιέσει τους Ισραηλινούς να σταματήσουν τις επιχειρήσεις. Το Ιράν δηλώνει έτοιμο να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εάν το Ισραήλ σταματήσει τις επιθέσεις .

Το Ιράν θέλει παύση επιθέσεων

«Στο μέλλον, εάν η επιθετικότητα σταματήσει, είναι προφανές ότι το έδαφος θα είναι προετοιμασμένο για μια επιστροφή στη διπλωματία», δήλωσε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί σε ξένους διπλωμάτες την Κυριακή στην Τεχεράνη.

Ωστόσο, ο Ισραηλινός υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ δήλωσε τη Δευτέρα ότι ο Τραμπ δεν άσκησε πιέσεις στους Ισραηλινούς να σταματήσουν τη στρατιωτική τους εκστρατεία.

Ενώ το Ιράν έχει αποδυναμωθεί από τις επιθέσεις, παραμένει ασαφές πόσο είναι διατεθειμένο να συμβιβαστεί ως προς τις συνθήκες ή την ουσία των διαπραγματεύσεων.

Ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει δημόσια την δυσπιστία τους προς τον Τραμπ και έχουν απορρίψει τους ισχυρισμούς του ότι οι ΗΠΑ δεν συμμετείχαν στην επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Ωστόσο, έχουν επίσης φροντίσει να μην επιτεθούν σκληρά στην κυβέρνηση Τραμπ ενώ καταγγέλλουν το Ισραήλ, για να μην προκαλέσουν αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ.

«Δεν έχουν άλλη επιλογή από το να κρατήσουν ανοιχτή την πόρτα σε μια διπλωματική λύση», δήλωσε στην WSJ ο Σανάμ Βακίλ, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House, ένα think tank με έδρα το Λονδίνο.

Και το Ισραήλ πρέπει να είναι προσεκτικό σχετικά με τις απροσδόκητες συνέπειες της στρατιωτικής του εκστρατείας, όπως η πιθανή ενθάρρυνση των σκληροπυρηνικών στο Ιράν που τάσσονται υπέρ της πυρηνικής ισοτιμίας με το Ισραήλ ως το μόνο αποτρεπτικό μέσο έναντι μελλοντικών επιθέσεων.

Το καθεστώς φαίνεται ολοένα και πιο ευάλωτο

«Το Ιράν δεν θα είναι σε θέση να ανταγωνιστεί το Ισραήλ από στρατιωτικής άποψης», δήλωσε στην WSJ ο Μάικλ Σινγκχ, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Πολιτικής της Ουάσινγκτον για την Εγγύς Ανατολή. «Οπότε, θα ψάξει για άλλα πλεονεκτήματα». Πριν από τέσσερις μήνες, ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι παρέδωσαν στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, μια λευκή βίβλο που προέβλεπε ένα τρομακτικό μέλλον για τη χώρα.

Το έγγραφο προέβλεπε ένα σενάριο όπου το Ισραήλ θα πραγματοποιούσε αεροπορικές επιδρομές στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ενώ η Ουάσιγκτον θα εφάρμοζε «την μέγιστη πίεση» με τη μορφή κυρώσεων. Ωστόσο, προέβλεπε ότι οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για μια πυρηνική συμφωνία θα ξεκινούσαν επίσης κάποια στιγμή, σύμφωνα με άτομα που έχουν δει τη λευκή βίβλο.

Ενώ διαπραγματεύονταν με τους Αμερικανούς, ο Καμενεΐ και οι κορυφαίοι σύμβουλοί του δεν περίμεναν από το Ισραήλ επιδρομές στην παρούσα κλίμακα. Ο Αραγτσί είπε σε διπλωμάτες ότι είχαν πειστεί από τον Τραμπ και τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίκοφ, ότι οι διαπραγματεύσεις θα απέτρεπαν μια επίθεση, σύμφωνα με Ευρωπαίους και Άραβες αξιωματούχους.

Οι Ιρανοί έχουν δηλώσει κατ’ ιδίαν ότι θα μπορούσαν να είναι ανοιχτοί στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, εφόσον ο Τραμπ δηλώσει δημόσια ότι δεν υποστηρίζει τις ισραηλινές επιθέσεις.

Ο Αραγτσί δήλωσε ότι το Ιράν θα δεχόταν μόνο μια συμφωνία που του επιτρέπει να εμπλουτίσει ουράνιο. Κατηγόρησε το Ισραήλ ότι χτύπησε το Ιράν για να εμποδίσει την πρόοδο των πυρηνικών συνομιλιών.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε ότι οι επιθέσεις ήταν απαραίτητες για να αποτρέψουν το Ιράν από την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Οι περισσότεροι Δυτικοί ειδικοί συμφωνούν ότι το Ιράν δεν κατασκεύαζε βόμβα, αλλά προχωρούσε και θα μπορούσε να είχε δημιουργήσει μία σε λίγους μήνες. Είναι απίθανο το Ισραήλ να δεχτεί οποιαδήποτε επανέναρξη των συνομιλιών εάν ο εμπλουτισμός ουρανίου παραμείνει στο τραπέζι.

Ορισμένοι Ισραηλινοί αναλυτές βλέπουν την προθυμία του Ιράν να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως κωλυσιεργία. Ο Τραμπ θα πρέπει να περιμένει μέχρι το Ισραήλ να πετύχει μια αποφασιστική νίκη, δίνοντάς του μεγαλύτερη επιρροή, είπαν.

«Προσπαθούν να δημιουργήσουν διχόνοια μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ», δήλωσεστην WSJ ο Άβνερ Γκόλοφ, πρώην ανώτερος διευθυντής εξωτερικής πολιτικής στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ. «Προσπαθούν να πιέσουν την Αμερική να πιέσει το Ισραήλ να σταματήσει και να κερδίσει χρόνο για διπλωματία».

Ο εμπλουτισμός ουρανίου στο επίκεντρο

Όσο περισσότερο συνεχίζονται οι επιθέσεις του Ισραήλ, τόσο περισσότερο το ιρανικό καθεστώς θα εξασθενεί στρατιωτικά και οικονομικά. Το καθεστώς θα μπορούσε επίσης να αντιμετωπίσει διαφωνίες εντός των τάξεών του για λανθασμένο υπολογισμό της στρατηγικής και των δυνατοτήτων του Ισραήλ.

Εάν η διπλωματία δεν τερματίσει σύντομα τον πόλεμο, το Ιράν θα μπορούσε να αποφασίσει να επεκτείνει τον πόλεμο σε περιφερειακό επίπεδο, αποκλείοντας επί παραδείγματι το Στενό του Ορμούζ.

Προς το παρόν, ο Τραμπ προσπαθεί να αξιοποιήσει τις ισραηλινές επιθέσεις, πεπεισμένος ότι οι Ιρανοί είναι αποδυναμωμένοι και πρόθυμοι να συμφωνήσουν σε παραχωρήσεις, ειδικά όσον αφορά τη διακοπή του εμπλουτισμού ουρανίου.

Αλλά οι ειδικοί που παρακολουθούν το Ιράν εδώ και δεκαετίες λένε ότι είναι απίθανο η Τεχεράνη να εγκαταλείψει οποιαδήποτε δυνατότητα εμπλουτισμού ουρανίου, παρά την αποδυνάμωση την οποία υφίσταται.

«Για τους Ιρανούς, το μόνο πράγμα που είναι πιο επικίνδυνο από την οπτική τους γωνία από το να υποφέρουν από τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ είναι η παράδοση στους όρους της Αμερικής», δήλωσε ο Αλί Βαέζ, διευθυντής έργου για το Ιράν στην Διεθνή Ομάδα Κρίσεων