Ο ισραηλινός αεροπορικός βομβαρδισμός έχει εξαλείψει μεγάλο μέρος του οπλοστασίου βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν και έχει αποκεφαλίσει τη στρατιωτική του διοίκηση, αλλά ο Ανώτατος Ηγέτης Αλί Χαμενεΐ αρνήθηκε να σταματήσει τις μάχες, υποσχόμενος μάλιστα «ανεπανόρθωτη ζημιά» στις ΗΠΑ εάν παρέμβουν στη σύγκρουση. Αυτό έχει πυροδοτήσει εικασίες ότι η ηγεσία του Ιράν μπορεί να αναζητήσει άλλο τρόπο να πιέσει τους εχθρούς του να υποχωρήσουν – μπλοκάροντας ή ουσιαστικά κλείνοντας τα Στενά του Ορμούζ για τη ναυτιλία.
Αυτή η στενή πλωτή οδός στο στόμιο του Περσικού Κόλπου χειρίζεται περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου. Έτσι, εάν το Ιράν μπορούσε να αρνηθεί την πρόσβαση στα γιγάντια δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε σημαντικές περιοχές που καταναλώνουν ενέργεια, αυτό θα έστελνε τις τιμές του πετρελαίου υψηλότερα και ενδεχομένως θα αποσταθεροποιούσε την παγκόσμια οικονομία.
Το Ιράν έχει στοχεύσει εμπορικά πλοία που διασχίζουν το σημείο στο παρελθόν και έχει απειλήσει ακόμη και να μπλοκάρει τα Στενά.
τα Στενά του Ορμούζ
Η πλωτή οδός συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό, με το Ιράν στα βόρεια και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ομάν στα νότια. Έχει μήκος σχεδόν 161 χιλιόμετρα και πλάτος 21 μίλια στο στενότερο σημείο του, Οι ναυτιλιακές λωρίδες σε κάθε κατεύθυνση έχουν πλάτος μόλις δύο μίλια. Το μικρό βάθος καθιστά τα πλοία δυνητικά ευάλωτα σε νάρκες, και η εγγύτητα με την ξηρά – ιδιαίτερα το Ιράν – αφήνει τα πλοία εκτεθειμένα σε επιθέσεις από πυραύλους από την ξηρά ή σε αναχαίτιση από περιπολικά σκάφη και ελικόπτερα.
Τα Στενά είναι απαραίτητο για το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου. Τα δεξαμενόπλοια μετέφεραν σχεδόν 16,5 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου και συμπυκνωμάτων την ημέρα από τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράν μέσω του στενού το 2024, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg. Τα Στενά είναι επίσης ζωτικής σημασίας για το υγροποιημένο φυσικό αέριο, ή LNG, με περισσότερο από το ένα πέμπτο της παγκόσμιας προσφοράς – κυρίως από το Κατάρ – να διέρχεται από αυτό κατά την ίδια περίοδο.
Θα μπορούσε πραγματικά το Ιράν να μπλοκάρει τα Στενά του Ορμούζ;
Εάν το ναυτικό του προσπαθούσε να απαγορεύσει την είσοδο στα Στενά, πιθανότατα θα αντιμετώπιζε μια ισχυρή αντίδραση από τον Πέμπτο Στόλο των ΗΠΑ και άλλα δυτικά ναυτικά που περιπολούν την περιοχή.
Ωστόσο, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές χωρίς να αποπλεύσει ούτε ένα ιρανικό πολεμικό πλοίο. Μια επιλογή θα ήταν να επιβραδύνει τη ναυτιλία με μικρά, γρήγορα περιπολικά σκάφη. Ή θα μπορούσε να εκτοξεύσει drones και πυραύλους προς πλοία.
Παρόμοιες τακτικές έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία από την πολιτοφυλακή Χούθι στην Υεμένη για να διαταράξουν την κυκλοφορία μέσω του στενού Μπαμπ ελ Μαντέμπ.
Το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ θα έπληττε γρήγορα την οικονομία του Ιράν, καθώς θα το εμπόδιζε να εξάγει το πετρέλαιό του. Και θα δυσαρεστούσε την Κίνα, τον μεγαλύτερο αγοραστή ιρανικού πετρελαίου και έναν κρίσιμο εταίρο που έχει χρησιμοποιήσει το δικαίωμα βέτο της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να προστατεύσει το Ιράν από τις κυρώσεις της Δύσης.
Έχει κλείσει ποτέ το Ιράν τα Στενά του Ορμούζ;
Όχι μέχρι στιγμής. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1980-88 μεταξύ Ιράκ και Ιράν, οι ιρακινές δυνάμεις επιτέθηκαν σε έναν τερματικό σταθμό εξαγωγής πετρελαίου στο νησί Kharg, βορειοδυτικά του στενού, εν μέρει για να προκαλέσουν ιρανικά αντίποινα που θα έσυραν τις ΗΠΑ στη σύγκρουση. Στη συνέχεια, σε αυτό που ονομάστηκε Πόλεμος των Δεξαμενόπλοιων, οι δύο πλευρές επιτέθηκαν σε 451 πλοία. Αυτό αύξησε σημαντικά το κόστος ασφάλισης των δεξαμενόπλοιων και βοήθησε στην αύξηση των τιμών του πετρελαίου. Όταν επιβλήθηκαν κυρώσεις στο Ιράν το 2011, το Ιράν απείλησε να κλείσει τα Στενά, αλλά τελικά υποχώρησε.
Ο Αρχιναύαρχος Αλιρεζά Τανγκσίρι, επικεφαλής των ναυτικών δυνάμεων του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν, δήλωσε λίγο πριν από την κατάληψη του πλοίου MSC Aries από τους φρουρούς ότι το Ιράν έχει την επιλογή να διαταράξει την κυκλοφορία μέσω του Στενού του Ορμούζ, αλλά επιλέγει να μην το κάνει.
Ποιος βασίζεται περισσότερο στα Στενά του Ορμούζ;
Η Σαουδική Αραβία εξάγει το μεγαλύτερο μέρος πετρελαίου μέσω του Στενού του Ορμούζ, αν και μπορεί να εκτρέψει τις αποστολές προς την Ευρώπη χρησιμοποιώντας έναν αγωγό 746 μιλίων που διασχίζει το βασίλειο σε έναν τερματικό σταθμό στην Ερυθρά Θάλασσα, επιτρέποντάς της να αποφύγει τόσο τα Στενά του Ορμούζ όσο και τη νότια Ερυθρά Θάλασσα. Τα ΗΑΕ μπορούν να εξάγουν μέρος του αργού πετρελαίου τους χωρίς να βασίζονται στα Στενά, στέλνοντας 1,5 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα μέσω ενός αγωγού από τις πετρελαιοπηγές τους στο λιμάνι Φουτζέιρα στον Κόλπο του Ομάν, νότια του Ορμούζ.
Με τον αγωγό πετρελαίου προς τη Μεσόγειο κλειστό, όλες οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράκ μεταφέρονται επί του παρόντος δια θαλάσσης από το λιμάνι της Βασόρας, περνώντας από τα Στενά. Το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να μεταφέρουν το πετρέλαιό τους μέσω της πλωτής οδού. Το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου που διέρχεται από τα Στενά του Ορμούζ κατευθύνεται στην Ασία.
Το Ιράν εξαρτάται επίσης από τη διαμετακόμιση μέσω του Στενού του Ορμούζ για τις εξαγωγές πετρελαίου του. Διαθέτει τερματικό σταθμό εξαγωγών στο Τζασκ, στο ανατολικό άκρο του στενού, ο οποίος άνοιξε επίσημα τον Ιούλιο του 2021. Η εγκατάσταση προσφέρει στην Τεχεράνη ένα μέσο για να μεταφέρει λίγο από το πετρέλαιό της στον κόσμο χωρίς να χρησιμοποιήσει την πλωτή.
