Ντόναλντ Τραμπ: Φέρνει γεωπολιτικό χάος αλλά οραμαζίζεται το Νόμπελ Ειρήνης

«Αν το σημερινό ιρανικό καθεστώς δεν είναι σε θέση να κάνει το Ιράν σπουδαίο ξανά, γιατί να μην υπάρξει αλλαγή καθεστώτος;;; MIGA!!», έγραψε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Δευτέρας στο Truth Social ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, εντείνοντας -με μια παράφραση του δικού του MAGA (Κάντε την Αμερική Σπουδαία Ξανά)- τις πιέσεις στο Ιράν, εν μέσω του πολέμου με το Ισραήλ και στον απόηχο των βομβαρδισμών από τις ΗΠΑ των τριών βασικών ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής.

Ακόμη άγνωστου επιχειρησιακού αποτελέσματος, έγιναν χωρίς την εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ούτε καν του αμερικανικού Κογκρέσου.

Σηματοδότησαν μια πρώιμη αθέτηση της προεκλογικής MAGA δέσμευσής του να μην εμπλέξει τις ΗΠΑ σε ατέρμονους πολέμους και στρατιωτικές επεμβάσεις στο εξωτερικό, αλλά και μια επίδειξη ισχύος-μήνυμα προς την Κίνα και τη Ρωσία.

Ούτε ένα 24ωρο μετά από αυτή την ανάρτηση, εν μέσω ενός οργιώδους διπλωματικού παρασκηνίου κι αφού είχε προηγηθεί μια προσχηματική, προσυνεννοημένη πυραυλική ανταπάντηση της Τεχεράνης κατά της αμερικανικής βάσης του Κατάρ -τη μεγαλύτερη στη Μέση Ανατολή, όπου δεν άνοιξε… ρουθούνι- ο Τραμπ ανακοίνωσε μέσω και πάλι του Truth Social συμφωνία μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ σε κατάπαυση του πυρός, αρχής γενομένης από το πρωί​​ της Τρίτης.

Με την πάροδο ενός 24ωρου και «με την προϋπόθεση ότι όλα θα λειτουργήσουν όπως θα έπρεπε, πράγμα που θα συμβεί», έγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος, «ο πόλεμος θα θεωρηθεί ΤΕΛΕΙΩΜΕΝΟΣ».

Εύθραυστη εξαρχής, η συμφωνία έχει πολλούς αστερίσκους, ενόσω η αιματοχυσία συνεχίζεται στη Γάζα, όπως και οι τεκτονικές αλλαγές σε μια υπό πλήρη αναδιαμόρφωση Μέση Ανατολή…

Στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, στις 7 Απριλίου (REUTERS/Kevin Mohatt//File Photo)

Διπλωματία στα «μέτρα» του Ισραήλ

Στο φόντο βρίσκεται η πολιτική Τραμπ ειδικά έναντι του Ιράν και στη Μέση Ανατολή εν γένει από την πρώτη θητεία του κιόλας στον Λευκό Οίκο.

Από τότε έκανε όλα τα «χατίρια» στο σύμμαχο Τελ Αβίβ, παρά τις κατάφωρες παραβιάσεις των αποφάσεων του Σ.Α. του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου: αναγνώριση από τις ΗΠΑ της Ιερουσαλήμ ως «ενιαίας» πρωτεύουσας του Ισραήλ, του παράνομου επικοισμού των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών στη Δυτική Όχθη και της επίσης παράνομης προσάρτησης των κατεχόμων συριακών Υψιπέδων του Γκολάν.

Δύο χρόνια δε πριν εγκαινιάσει τις Συμφωνίες του Αβραάμ με την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με ορισμένα αραβικά κράτη (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν, Μαρόκο και Σουδάν), ο Τραμπ απέσυρε μονομερώς το 2018 τις ΗΠΑ από την πολυεθνή συμφωνία JPOCA για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, την οποία είχε «κληρονομήσει» τον Δημοκρατικό προκάτοχό του Μπαράκ Ομπάμα.

Έσπειρε έκτοτε «ανέμους» για να θερίσει τώρα «θύελλες» από την πρόσφατη, ατελέσφορη και μαξιμαλιστικών αξιώσεων από πλευράς Ουάσιγκτον διαπραγμάτευση με το καθεστώς της Τεχεράνης, με βασικό όρο τον μηδενικό εμπλουτισμό ουρανίου στα ιρανικά εδάφη.

Υπό το πρίσμα των μετέπειτα εξελίξεων, πολλοί αναλυτές αναρωτιούνται τώρα εάν αυτές οι διαπραγματεύσεις ήταν μια «παγίδα», με «φάκα» την -επίσης εκτός διεθνούς νομιμότητας- «προληπτική» επίθεση «αυτοάμυνας» του Ισραήλ κατά του Ιράν.

Ήτοι μιας χώρας, που δεν αναγνωρίζει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, στον ρόλο του επιτιθέμενου κατά ενός κράτους-συμβεβλημένου μέρους της Συνθήκης Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων, υπό το εντόνως αμφισβητούμενο (και διαχρονικά επαναλαμβανόμενο από τον Μπενιαμίν Νετανιάχου) επιχείρημα ότι το θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης ήταν μια «ανάσα» μακριά από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Και τώρα τι;

Κόσμος περνά δίπλα από τοιχογραφία του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, στην Τεχεράνη, εν μέσω του πολέμου με το Ισραήλ, στις 23 Ιουνίου (Majid Asgaripour/WANA via REUTERS)

Το μετέωρο βήμα του Ιράν

Δεδηλωμένη θέση του Ιράν ήταν ότι δεν θα συμμετείχε σε νέες διαπραγματεύσεις για το μέλλον του πυρηνικού προγράμματός του, όσο δεχόταν επιθέσεις από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Εφόσον τα όπλα πράγματι σιγήσουν, το ερώτημα είναι τι στάση θα τηρήσει ως προς το πυρηνικό του πρόγραμμα και στο διαπραγματευτικό τραπέζι.

Εάν θα έχει ισχυρή διπλωματική στήριξη από τους ισχυρότερους συμμάχους του, τη Ρωσία (την οποία τροφοδότησε με drones στον πόλεμο με την Ουκρανία) και την Κίνα.

Και, πρωτίστως, από ποιο κέντρο εξουσίας στην Τεχεράνη θα δίνονται οι εντολές.

Ανώτατος ηγέτης σε ένα καθεστώς πλέον θρησκευτικο-στρατιωτικό, ο 86χρονος Αγιατολάχ Χαμενεΐ είναι πλέον σαφώς αποδυναμωμένος.

Υπό τον φόβο της εξόντωσής του από τους Ισραηλινούς, φέρεται να έχει απομονωθεί εδώ και ημέρες σε υπόγειο καταφύγιο.

Τρεις Ιρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν στους New York Times ότι έχει σταματήσει κάθε ηλεκτρονική επικοινωνία για να αποφευχθεί ο εντοπισμός του και οι συνεννοήσεις με τους διοικητές του γίνονται «μέσω ενός έμπιστου βοηθού».

Κι αν και σε μια αξιοσημείωτη κίνηση όρισε τρεις ανώτερους κληρικούς ως υποψηφίους για την άμεση διαδοχή του, σε περίπτωση που σκοτωθεί, φαίνεται ότι δεν είναι ο μόνος που καταστρώνει σχέδια για την επόμενη ημέρα στην Τεχεράνη.

Πριν καν τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς, αναφέρουν πηγές του περιοδικού The Atlantic, «ομάδα Ιρανών επιχειρηματιών, πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων και συγγενών υψηλόβαθμων κληρικών είχαν αρχίσει να καταστρώνουν ένα σχέδιο για τη διακυβέρνηση του Ιράν χωρίς τον Χαμενεΐ, είτε σε περίπτωση θανάτου του, είτε σε περίπτωση ανεπίσημου παραγκωνισμού του».

«CONGRATULATIONS WORLD, IT’S TIME FOR PEACE!» –President Donald J. Trump pic.twitter.com/c5u6uneVBY

— The White House (@WhiteHouse) June 23, 2025

Μια διαφορετική Μέση Ανατολή

Κατά την κυνική δήλωση του Γερμανού καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς από τους G7, το Ισραήλ «κάνει τη βρόμικη δουλειά για όλους μας» με τα  καταστροφικά πλήγματα στο βαλλιστικό και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς και σε κρίσιμες υποδομές.

Διακαής και εκπεφρασμένος πόθος του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι -με την αποδυνάμωση και την ταπείνωση- η κατάρρευσή του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης εκ των έσω (προφανώς με συγκεκαλυμμένη βοήθεια και από έξω).

Από την επομένη των αμερικανικών βομβαρδισμών ανέφερε ωστόσο ότι το Ισραήλ ήταν πλέον κοντά στην επίτευξη των στρατιωτικών του στόχων.

Τόνισε ότι θα αποφύγει τον «πόλεμο φθοράς» -ήδη οι ιρανικοί πύραυλοι έχουν καταστήσει σαφές ότι η αντιβαλλιστική ασπίδα του Ισραήλ δεν είναι άτρωτη, έχουν προκαλέσει καταστροφή και θάνατο στα αστικά κέντρα της χώρας και μεγάλη επιβάρυνση της οικονομίας.

Με τον «Άξονα της Αντίστασης» εν τω μεταξύ αποδυναμωμένο από τις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις μετά την πρωτοφανή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου του 2023 από τη Χαμάς, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι αναμένει ότι η επιχείρηση στο Ιράν θα βοηθήσει το Ισραήλ να πετύχει τους στόχους του στην αιματοβαμμένη, ισοπεδωμένη και λιμοκτονούσα Γάζα.

Προέβλεψε μάλιστα ότι θα οδηγήσει επίσης σε «μαζική επέκταση» των Συμφωνιών του Αβραάμ, με περαιτέρω εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικά κράτη.

“God bless the United States of America, and GOD BLESS THE WORLD!” – President Donald J. Trump pic.twitter.com/dKdEDo4i0A

— The White House (@WhiteHouse) June 24, 2025

Ο Τραμπ, ο κόσμος και ο «νόμος της ζούγκλας»

Η επίδειξη δύναμης του Ισραήλ «ανοίγει ευκαιρίες που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε», είπε ο Νετανιάχου.

Έχοντας παραγγείλει από το 2023 «αλλαγή της όψης της Μέσης Ανατολής» -με τους ακροδεξιούς κυβερνητικούς εταίρους τους να μιλούν για το «Μεγάλο Ισραήλ»- ο Μπενιαμίν Νετανιάχου αισθάνεται πρόδηλα ο «κυρίαρχος του παιχνιδιού» στη Μέση Ανατολή, εδραιωμένος μέσω της στρατιωτικής βίας.

Στο μεσοδιάστημα η παλαιστινιακή τραγωδία συνεχίζεται με την ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, τον συνεχή εποικισμό της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης και το Ισραήλ να «θάβει» τη λύση των δύο κρατών, υπό την εκκωφαντική σιωπή των Αράβων, που αφήνει χώρο για προβολή περιφερειακής ισχύος στον έτερο μεγάλο αναθεωρητή της περιοχής: τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η πρόσφατη ιστορία έχει εν τω μεταξύ πολλά δυσάρεστα να διδάξει από στρατιωτικές επεμβάσεις στο όνομα της ειρήνης, με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το Ιράκ.

Μαζί με το Αφγανιστάν, το Ιράν, τη μετά Άσαντ Συρία και τον Λίβανο κινδυνεύουν να δημιουργήσουν μια ζώνη αποσταθεροποίησης, σε έναν κόσμο όλο και πιο ασταθή.

Με τον ΟΗΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς αποδυναμωμένους και το διεθνές δίκαιο -που επικαλούνται κατά το δοκούν και οι Ευρωπαίοι- να παραμερίζεται από το «νόμο του ισχυρού».

Το βιώνουν και οι ίδιοι στην εν εξελίξει αυτό το διήμερο σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, την πρώτη της εποχής Τραμπ 2.0, υπό την πίεση του Αμερικανού προέδρου για εκτόξευση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, ενόσω παραμένει διφορούμενη η συμμαχική δέσμευση των ΗΠΑ στην Ευρώπη και η Ουάσιγκτον ασκεί ασφυκτικές πιέσεις στο θέμα των δασμών.

Κατά τα λοιπά, ο Ντόναλντ Τραμπ πανηγυρίζει στο Truth Social για την πολιτική «ειρήνη μέσω της ισχύος».

Όμως αυτή παρέχει επιχειρηματολογική υποστήριξη σε άλλους επιτιθέμενους που διεξάγουν πόλεμο παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, όπως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία.

Ή απειλούν να το πράξουν, όπως ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ εναντίον της Ταϊβάν.