Ισραήλ: Η επόμενη ημέρα της εκεχειρίας με Ιράν δεν θα είναι εύκολη

Μερικές ώρες μετά την έναρξη της εκεχειρίας στις 24 Ιουνίου, το Ισραήλ κατηγόρησε το Ιράν για παραβίαση της συμφωνίας και υποσχέθηκε να ξεκινήσει νέες επιθέσεις στην Τεχεράνη. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε ότι και οι δύο πλευρές παραβίασαν την εκεχειρία μέσα σε λίγες ώρες από την έναρξή της. Διέταξε μάλιστα το Ισραήλ να ανακαλέσει τα μαχητικά του και να «χαλαρώσει», υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε νέα επίθεση θα αποτελούσε «μεγάλη παραβίαση».

Μέσα σε αυτό το εύθραυστο κλίμα, η Teneo σχολιάζει ότι η ασυνήθιστη και σπασμωδική εφαρμογή της εκεχειρίας φαίνεται να δημιούργησε σύγχυση και άφησε χώρο για εσκεμμένη χαλαρή εφαρμογή. Ωστόσο είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η εκεχειρία είναι απλά αυτό που λέει: όχι μια ειρηνευτική συμφωνία, αλλά μια προσπάθεια να ηρεμήσουν τα πράγματα αρκετά για να φτάσουν το Ισραήλ και το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για κάτι πιο μόνιμο.

Πολιτική… παράσταση

Κατά την ανάλυση της Teneo, και οι δύο πλευρές προσπαθούν να παρουσιάσουν αυτή τη συμφωνία ως νίκη στην πατρίδα τους και έχουν κίνητρο να συνεργαστούν. Ωστόσο υπάρχουν και σημαντικά εμπόδια για μια μόνιμη συμφωνία, καθώς και επιχειρήματα υπέρ και κατά μιας διαρκούς ειρήνης.

Για το Ιράν, οι δυνατότητες και οι ικανότητες των περιφερειακών του συμμάχων, καθώς και οι εγχώριοι πόροι και η ηγεσία του, έχουν σημαντικά περιοριστεί. Οι εκδικητικές επιθέσεις που πραγματοποίησε περιγράφηκαν ευρέως ως «αποκλιμακωτικές», λόγω της περιορισμένης τους φύσης. Με τη χώρα να είναι σημαντικά αποδυναμωμένη, είναι απίθανο να διαθέτει τη στρατιωτική ισχύ για να συνεχίσει έναν παρατεταμένο πόλεμο.

Ωστόσο, το ιρανικό καθεστώς είναι εξαιρετικά εύθραυστο και η ανώτατη στρατιωτική ηγεσία του έχει πληγεί επανειλημμένα. Ένα πιο κατακερματισμένο σύστημα δημιουργεί περισσότερες ευκαιρίες για διαφωνίες και ασυμφωνίες σχετικά με τις πιθανές παραχωρήσεις που το Ιράν μπορεί να επιδιώξει σε μια συμφωνία. Ιδιαίτερα, χωρίς σημαντική και σχετικά άμεση ανακούφιση από τις κυρώσεις, το Ιράν ενδέχεται να βρεθεί σε θέση να αντεπιτεθεί.

Ρίσκο για το Ισραήλ

Από την πλευρά του, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, κατάφερε να εξασφαλίσει τη στήριξη των ΗΠΑ για επιχειρήσεις κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος το περασμένο Σαββατοκύριακο, αλλά ρισκάρει την εξάντληση της υποστήριξης από τις ΗΠΑ, ειδικά αν συνεχίσει με περαιτέρω επιθέσεις.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ αντιμετωπίζει διχασμό στο εσωτερικό της χώρας του σχετικά με τον ρόλο των ΗΠΑ στις επιθέσεις κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και πιθανότατα θα είναι λιγότερο έτοιμος να επέμβει αποφασιστικά στο πλευρό του Ισραήλ.

Ωστόσο, υπάρχει και θυμός στο Ισραήλ για τις φονικές επιθέσεις σε πολιτικούς στόχους στις 23 Ιουνίου, καθώς και για εκείνους που θεωρούν ότι το Ισραήλ δεν έχει ολοκληρώσει την αποστολή του στο Ιράν, είτε αυτό περιλαμβάνει την εξόντωση του ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Χαμενεΐ, είτε την περαιτέρω επίθεση σε στρατιωτικούς και πληροφοριακούς στόχους εντός του Ιράν. Ο Νετανιάχου πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στην εξευμενιστική στάση απέναντι σε αυτές τις φωνές, την εύθραυστη κυβέρνηση του και την ανάγκη να διατηρήσει τη στήριξη των ΗΠΑ.

Αβεβαιότητα και κίνδυνοι

Σε αυτό το πλαίσιο – και τις ημέρες μετά τις επιθέσεις των ΗΠΑ στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα – οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και το Ιράν προσπαθούν να διαμορφώσουν το αφήγημα γύρω από τα γεγονότα.

Η πραγματικότητα, κατά την Teneo, είναι ότι πολλά παραμένουν αβέβαια: η έκταση της ζημιάς στις πυρηνικές εγκαταστάσεις, ο συνεχής κίνδυνος αυτής της ζημιάς (ιδίως καθώς το Ιράν απειλεί να αναστείλει τη συνεργασία με την IAEA), η κατάσταση στο εσωτερικό του Ιράν, καθώς και η πορεία που μπορεί να ακολουθήσει η Τεχεράνη (π.χ., να διατηρήσει πόρους σε περίπτωση περαιτέρω σύγκρουσης, να θέσει τις βάσεις και τις προσδοκίες για διαπραγματεύσεις κ.λπ.).

Επιπλέον, ο τελικός στόχος παραμένει ασαφής. Σκοπός ήταν να καθυστερήσει το πυρηνικό πρόγραμμα; Να το εξαλείψει οριστικά; Να επιτευχθεί αλλαγή καθεστώτος; Υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ των στρατηγικών στόχων Ισραήλ και ΗΠΑ;

Οι προοπτικές για ειρήνη

Τέλος, το Ισραήλ και το Ιράν τώρα θα προσπαθήσουν να οδηγήσουν την κατάσταση σε αντίθετες κατευθύνσεις: το Ισραήλ θέλει να διατηρήσει την πρόσβαση που έχει αποκτήσει στον εναέριο χώρο του Ιράν, ενώ το Ιράν θέλει να αντιστρέψει τις καταστροφικές εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων.

Δεδομένων αυτών των πραγματικοτήτων, καθώς και των υπολογισμών των ηγεσιών Ιράν και Ισραήλ, απαιτείται σαφής και συγκεκριμένη πρόοδος τις επόμενες ημέρες, με εγγυήσεις που θα ικανοποιούν και τις δύο πλευρές.

Υπάρχει βέβαια κίνητρο για άλλες περιφερειακές δυνάμεις, οι οποίες απέφυγαν οριακά μια ευρύτερη σύγκρουση, να ενθαρρύνουν περαιτέρω την πρόοδο προς αυτή την κατεύθυνση.

Διαφορετικά, ο κίνδυνος για επιδείνωση της κατάστασης και η επιστροφή σε αυξημένους περιφερειακούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους είναι μεγάλος, καταλήγει η Teneo.