Πάουελ: Καμπανάκι για την κατάργηση των τόκων στα αποθεματικά των τραπεζών

Η κατάργηση των τόκων που καταβάλλονται στις εμπορικές τράπεζες οι οποίες καταθέτουν μετρητά στη Fed δεν θα εξοικονομήσει χρήματα, υποστήριξε πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας, Τζερόμ Πάουελ κατά την διάρκεια της ακρόασης στην  Επιτροπή Τραπεζών της Γερουσίας. Προειδοποίησε ότι αυτό θα σηματοδοτούσε την επιστροφή στο καθεστώς σπάνιων (πενιχρών) αποθεματικών και θα εγκυμονούσε κινδύνους μεταβλητότητας.

«Υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι θα εξοικονομούσε χρήματα αλλά αυτό δεν ισχύει» είπε χαρακτηριστικά.

Πώς διαχειρίζεται η Fed τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια

Ο τόκος επί των υπολοίπων των αποθεματικών, ή IORB, θεσπίστηκε πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες για τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος και χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η καταβολή του IORB είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2011, αλλά επισπεύσθηκε καθώς θεωρήθηκε ως ένας τρόπος για τη διατήρηση της σταθερότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Είναι το επιτόκιο με το οποίο η Federal Reserve καταβάλλει τόκους στις τράπεζες για τα κεφάλαια που διατηρούν στους λογαριασμούς αποθεματικών τους στη Fed. Ρυθμίζοντας το επιτόκιο IORB, η Fed μπορεί να ενθαρρύνει τις τράπεζες να δανείζουν περισσότερο ή λιγότερο, επηρεάζοντας έτσι τη συνολική προσφορά χρήματος και την οικονομική δραστηριότητα.

Το επιτόκιο επί των υπολοίπων των αποθεματικών ανέρχεται σήμερα σε 4,4% και τα τραπεζικά αποθέματα κυμαίνονται μεταξύ 3,2 και 3,4 τρισ. δολαρίων.

Έχει γίνει αναπόσπαστο εργαλείο της παλέτας της Fed με την οποία ελέγχει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, ιδίως καθώς η πολιτική της επικεντρώνεται στην ύπαρξη περισσότερων από τα αναγκαία τραπεζικών αποθεμάτων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, γνωστό ως καθεστώς άφθονων αποθεμάτων.Το Κογκρέσο εξουσιοδότησε για πρώτη φορά την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ να καταβάλλει τόκους επί των αποθεματικών το 2006.

Το 2008 κατά την διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης  απέκτησε απροσδόκητη δημοφιλία, όταν η κεντρική τράπεζα μείωσε τον στόχο της για τα επιτόκια σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα και άρχισε να αγοράζει ομόλογα σε μεγάλες ποσότητες για να δώσει πρόσθετα κίνητρα στην οικονομία.

Η αλλαγή αυτή ήταν μια θεμελιώδης αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η κεντρική τράπεζα εφάρμοζε τη νομισματική πολιτική. Πριν από το 2008 η Fed διατηρούσε τα αποθέματα στο σύστημα περιορισμένα και χρησιμοποιούσε τακτικές παρεμβάσεις για να διατηρεί το επιτόκιο-στόχο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων σε ευθυγράμμιση. Μετά το 2008 τα επίπεδα των αποθεματικών αυξήθηκαν εκρηκτικά λόγω της αγοράς ομολόγων.

Ένα ακόμα εργαλείο  που πρόσθεσε η Fed για να εδραιώσει τον έλεγχο της στα βραχυπρόθεσμα επιτόκια είναι τα overnight reverse repo, η διευκόλυνση αντίστροφης επαναγοράς μια μέρα, που σήμερα δίνει επιτόκιο 4,25%.

Η πρόταση του γερουσιαστή Τεντ Κρούζ

Ο γερουσιαστής του Τέξας Τεντ Κρουζ πρότεινε νωρίτερα αυτό το μήνα να μην πληρώνει η Fed τόκους στις τράπεζες, υποστηρίζοντας ότι θα εξοικονομήσει 1,1 τρισ. δολάρια σε μια δεκαετία, με τα μέλη της συντηρητικής πτέρυγας του κόμματος να συντάσσονται μαζί του.

«Αν θέλατε να επιστρέψετε στα πενιχρά αποθέματα, θα ήταν ένας μακρύς, κακοτράχαλος και ασταθής δρόμος» υπογράμμισε ο Πάουελ. «Δεν θα συνιστούσα να πάρουμε αυτόν τον δρόμο. Η ύπαρξη μεγάλης ρευστότητας, η οποία συνοδεύει τα άφθονα αποθέματα, σημαίνει ότι οι τράπεζες είναι σε θέση να συνεχίσουν να δανείζουν»

Ωστόσο το στοίχημα για την κεντρική τράπεζα είναι ότι ενώ διαχειρίζεται πολύ καλά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια καταγράφει ζημιές. Ως αυτοχρηματοδοτούμενο ίδρυμα, η Fed πληρώνει πλέον τις τράπεζες για να ελέγχει τα επιτόκια περισσότερο από ό,τι κερδίζει από τα ομόλογα που κατέχει.

Αυτό έβαλε τέλος σε μια μακροχρόνια κατάσταση όπου η Fed συνέβαλε στην κάλυψη των ελλειμμάτων όταν επέστρεφε τα υπερκέρδη. Η Fed αναμένεται να χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα για να επιστρέψει στην κερδοφορία, ενώ έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι τα κέρδη και οι ζημίες στη Fed δεν επηρεάζουν την ικανότητά της να επιτύχει τους στόχους της πολιτικής της.

Ο Πάουελ σημείωσε επίσης ότι ο τερματισμός της εξουσίας καταβολής τόκων επί των αποθεματικών θα ήταν δύσκολο να γίνει. «Νομίζω ότι η απεμπλοκή είναι μια πολιτική επιλογή που θα μπορούσε να εκτελεστεί, αλλά θα χρειαζόταν χρόνια για να εκτελεστεί, και θα ήταν μια πρόκληση και αρκετά ασταθής».

Οι προειδοποιήσεις των αναλυτών

Σύμφωνα με το Reuters πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η πρόταση του γερουσιαστή είναι σαν να πριονίζει κάποιος το πόδι από ένα τραπέζι και να περιμένει να παραμένει σταθερό. Επισημαίνουν ότι θα οδηγούσε τις εμπορικές τράπεζες να στρέψουν τα μετρητά τους στα overnight reverse repo, που σημαίνει ότι πάλι η Fed θα έπρεπε να πληρώσει τόκους και θα είχε λιγότερο έλεγχο στην διαχείριση των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων.

Υπογραμμίζουν ότι αν η κεντρική τράπεζα επιστρέψει στην εποχή των σπάνιων αποθεματικών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια βίαιη ποσοτική σύσφιγξη. Η Fed έχει ξεκινήσει να μειώνει το χαρτοφυλάκιο των ομολόγων της με ένα τακτικό τρόπο, όπου δεν αντικαθιστά ομόλογα που έχουν ωριμάσει, κατά ένα συμφωνημένο ποσό, ενώ δεν έχει μέχρι στιγμή πουλήσει ομόλογα.

Μια πιο επιθετική όμως διαχείριση της μείωσης του ομολογιακού χαρτοφυλακίου, όπου η κεντρική τράπεζα θα πουλούσε ομολογιακούς τίτλους,  θα είχε ως επίπτωση να δημιουργήσει αναταράξεις στην αγορά ομόλογων που ενδέχεται η Wall Street να μη μπορέσει να τη διαχειριστεί και να αυξήσει το κόστος μακροπρόθεσμου δανεισμού, προειδοποιούν οι ειδικοί.