Τραμπ: Τι έχει στο μυαλό του;

Παρεμβατικός ή ειρηνοποιός, είναι το ερώτημα που θέτουν για τον Ντόναλντ Τραμπ αξιωματούχοι και επενδυτές και αναρωτιούνται αν υπάρχει κάποια κατευθυντήρια γραμμή που στηρίζει τις πράξεις και τα λόγια του, σύμφωνα με τους Financial Times.

Ο πρόεδρος φαίνεται να μην παρουσιάζει «συγκεκριμένη ιδεολογική ατζέντα» εκτός από το προσωπικό συμφέρον, επισημαίνει ο Julian Zelizer, καθηγητής πολιτικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Princeton. «Όταν βλέπει μια ευκαιρία για τον εαυτό του και για την εξουσία του, την εκμεταλλεύεται».

Ποια θα πρέπει να είναι η στάση απέναντι στον Τραμπ

Σε αυτό το πλαίσιο οι ξένες χώρες προσπαθούν να υπολογίσουν αν η αντίσταση στον Τραμπ μπορεί να είναι η καλύτερη επιλογή για τη διαφύλαξη των οικονομιών και των συμφερόντων τους, παρά τους προφανείς κινδύνους, ή αν η συναίνεση μπορεί να είναι το ασφαλέστερο στοίχημα. Αλλά κάποια στιγμή όλοι γνωρίζουν ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις παλινωδίες και τις συχνά οξύθυμες απαιτήσεις του Αμερικανού προέδρου, που μερικές φορές μεταδίδονται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

«Ο πυρήνας της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ είναι το απρόβλεπτο», λέει ο Ray Takeyh, πρώην ανώτερος σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το Ιράν, που τώρα εργάζεται στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Δεν έχει σχεδόν καμία σημασία αν στελεχώνεται από διεθνιστές, συγκρατητές ή απομονωτιστές. Θα κάνει αυτό που θέλει και οι άλλοι πρέπει να προσαρμοστούν.»

Η απόφαση του Τραμπ να διατάξει αεροπορικές επιδρομές κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν ακόμα πολύ έντονα στο μυαλό του όταν έφτασε στην Ολλανδία την Τρίτη για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ.

Ο Αμερικανός πρόεδρος και οι κορυφαίοι σύμβουλοί του σε θέματα εθνικής ασφάλειας είχαν καταφέρει να συνδυάσουν μια ισχνή εκεχειρία μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν την παραμονή του ταξιδιού του, αμβλύνοντας τους φόβους για περιφερειακή κλιμάκωση και ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή.

Αλλά ενώ τα διπλωματικά και στρατιωτικά κύματα που προκάλεσαν οι αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές εξακολουθούσαν να αντηχούν σε όλο τον κόσμο και ο πρόεδρος επικαλέστηκε ακόμη και το ενδεχόμενο «αλλαγής καθεστώτος» στην Τεχεράνη, βρέθηκε γρήγορα σε θέση άμυνας από τις αποκαλύψεις ότι η αρχική εκτίμηση των στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών διαπίστωσε ότι οι αεροπορικές επιδρομές ανέστειλαν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μόνο κατά μερικούς μήνες και όχι κατά χρόνια.

Ο Τραμπ έσπευσε να απορρίψει τις εκτιμήσεις, οι οποίες δεν συμφωνούσαν με τον ισχυρισμό του ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις είχαν «εξαλειφθεί». Στη συνέχεια επιτέθηκε στα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων του CNN και των New York Times, που πρώτοι δημοσίευσαν τις πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών.

«Για τον Τραμπ, η σύνοδος κορυφής της Χάγης αφορούσε δύο πράγματα: μια ημέρα »Νίκης στην Ευρώπη« για τις αμυντικές δαπάνες και μια μάχη με τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης για την κατάσταση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος» εξηγεί ο Joel Linnainmäki, ερευνητής στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων, μια δεξαμενή σκέψης. «Επικεντρώθηκε κυρίως στο τελευταίο. Το βασικό μέλημα της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ είναι το πώς εμφανίζονται τα πράγματα στη βάση του στην πατρίδα του.»

Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Όμως ο σάλος κάλυψε ακόμα μια αλλαγή στην πολιτική του Τραμπ για το Ιράν: στον απόηχο της κατάπαυσης του πυρός, οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι είναι πρόθυμες να ξεκινήσουν εκ νέου διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα ήδη από την επόμενη εβδομάδα κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε χαλάρωση των κυρώσεων κατά της χώρας.

Ακόμη και ο  Λίντσεϊ Γκράχαμ, ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής της Νότιας Καρολίνας που είναι στενός σύμμαχος του Τραμπ, φάνηκε να ανησυχεί από το ενδεχόμενο αυτό. «Δεν θέλω ο κόσμος να νομίζει ότι το πρόβλημα έχει τελειώσει, γιατί δεν έχει τελειώσει», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

Ωστόσο πολλοί Ρεπουμπλικάνοι πιστεύουν ότι η στρατηγική του Τραμπ για το Ιράν ήταν επιτυχής μέχρι στιγμής.

«Μπορεί κάλλιστα να έχουμε δημιουργήσει τις συνθήκες για να εγκαταλείψει το Ιράν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του και ο χρόνος θα δείξει», λέει η Χέδερ Νάουερτ, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην πρώτη θητεία του Τραμπ. «Αλλά τους φτάσαμε σε ένα σημείο όπου είναι πρόθυμοι να καθίσουν και να κάνουν μια σοβαρή συζήτηση, που ελπίζω ότι θα είναι μια σοβαρή συζήτηση για το μέλλον της χώρας τους».

Ωστόσο οι επικριτές του θεωρούν ότι όλα είναι τυχαία. «Η κυβέρνηση φαίνεται να τα βγάζει από το μυαλό της, με τους ανώτερους αξιωματούχους να μην γνωρίζουν ποτέ από το ένα λεπτό στο άλλο αν αυτό που λένε ή κάνουν θα υπονομευθεί από ένα προεδρικό tweet», λέει ο Τζιμ Τάουνσεντ, πρώην αναπληρωτής βοηθός υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή και νατοϊκή πολιτική.

Η Συνόδος Κορυφής του ΝΑΤΟ

Οι διατλαντικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ ήταν σε αναμμένα κάρβουνα πριν την Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη.

Πέρα από την αμφισβήτηση από τον Τραμπ του άρθρου 5, της συνθήκης αμοιβαίας άμυνας, ήταν προετοιμασμένοι για τις πιθανές αντιδράσεις του Τραμπ από την εξαίρεση της Ισπανίας από τον συμφωνηθέντα στόχο του 5% του ΑΕΠ για τις αμυντικές δαπάνες, που απειλούσε να τορπιλίσει τα πάντα. «Η Ισπανία δεν συμφωνεί, κάτι που είναι πολύ άδικο για τους υπόλοιπους», δήλωσε ο Τραμπ στο Air Force One.

Να «χορέψουμε σαν μαϊμούδες» για τον Τραμπ

Καθώς ο Τραμπ δειπνούσε με τον βασιλιά και τη βασίλισσα των Κάτω Χωρών και άλλους παγκόσμιους ηγέτες το βράδυ της Τρίτης, οι αξιωματούχοι, οι διπλωμάτες και οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας στα πάρτι και τις εκδηλώσεις στο περιθώριο της συνόδου κορυφής προετοιμάζονταν για το πόσο άσχημα θα εξελισσόταν η επόμενη ημέρα.

Οι Ευρωπαίοι «πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να κρατήσουμε τις ΗΠΑ» στο σκάφος, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να «χορέψουμε σαν μαϊμούδες» για τον Τραμπ,  είπε στου FT, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής κυβέρνησης-μέλους του ΝΑΤΟ.

Ο έπαινος από τον Ρούτε, ο οποίος αποκάλεσε μάλιστα τον Τραμπ «μπαμπά» κατά τη διάρκεια μιας διμερούς συνάντησης, εκτιμάται ότι βοήθησε να τον κερδίσει.

«Ντόναλντ, μας οδήγησες σε μια πραγματικά, πραγματικά σημαντική στιγμή για την Αμερική και την Ευρώπη και τον κόσμο», έγραψε ο Ρούτε σε γραπτό μήνυμα προς τον πρόεδρο, ο οποίος στη συνέχεια το δημοσίευσε στο TruthSocial. «Θα πετύχεις κάτι που ΚΑΝΕΝΑΣ Αμερικανός πρόεδρος εδώ και δεκαετίες δεν μπόρεσε να πετύχει».

Η «θεωρία του θυμωμένου ανθρώπου»

Τελικά, η διακήρυξη της συνόδου κορυφής της Χάγης κατοχύρωσε τη δέσμευση των μελών του ΝΑΤΟ να δαπανήσουν το 5% για την άμυνα έως το 2035, επικαλούμενη «τη μακροπρόθεσμη απειλή που θέτει η Ρωσία στην ευρωατλαντική ασφάλεια και τη συνεχιζόμενη απειλή της τρομοκρατίας».

Ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, ο οποίος ηγήθηκε πολλών στρατιωτικών εκστρατειών των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, δήλωσε αυτή την εβδομάδα στο CNN ότι η «θεωρία του θυμωμένου ανθρώπου» του Τραμπ για τη διπλωματία φαίνεται να λειτουργεί.

«Νομίζω ότι το έχει κάνει πολύ αποτελεσματικά. Έχει εκφράσει επανειλημμένα τη δυσαρέσκειά του. Είναι σαφές ότι το έχουν πάρει πολύ σοβαρά υπόψη τους. Υπήρξε μεγάλη αναζήτηση ψυχής στην Ευρώπη … Ανησυχούν πολύ για την αντίδραση [του Τραμπ] και έχουν αναλάβει δράση ως αποτέλεσμα, και αυτό είναι υπέροχο να το βλέπουμε» είπε χαρακτηριστικά.

Στο στόχαστρο η Ισπανία

Η Ισπανία, ωστόσο, παρέμεινε η αρνητική στάση που αρνείται να εκπληρώσει τον στόχο για τις αμυντικές δαπάνες. Ο Αμερικανός πρόεδρος επιτέθηκε στον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, επιμένοντας ότι θα μπορούσε να τιμωρήσει την Ισπανία με δασμούς, καθώς οι ΗΠΑ και η ΕΕ προσπαθούν να καταλήξουν σε συμφωνία.

«Διαπραγματευόμαστε με την Ισπανία για μια εμπορική συμφωνία. Θα τους αναγκάσουμε να πληρώσουν τα διπλάσια, και το εννοώ πραγματικά σοβαρά αυτό» τόνισε ο Τραμπ.

Καθώς πλησιάζει η προθεσμία της 9ης Ιουλίου οι εμπορικές σχέσεις αναμένεται να απορροφήσουν περισσότερο την προσοχή του Αμερικανού προέδρου.

Οι δασμοί

Μετά τη βουτιά στα χρηματιστήρια και το sell off  στα αμερικανικά ομόλογα που προκάλεσε η ανακοίνωση των αμοιβαίων δασμών στις 2 Απριλίου  ο Τραμπ δέχεται πιέσεις είτε να παρατείνει την προθεσμία είτε να καταλήξει σε συμφωνίες για να αποτρέψει τους υψηλότερους δασμούς.

Στην άμυνα, επίσης, η επιτυχία των τεράστιων γεωπολιτικών εγχειρημάτων του Τραμπ θα μετρηθεί από τη μακροπρόθεσμη αντοχή τους.

«Το χτύπημα στο Ιράν φαίνεται ότι πέτυχε και οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεσμεύονται να πληρώσουν περισσότερα», λέει ο Takeyh. «Το βασικό ερώτημα είναι αν αυτοί οι θρίαμβοι είναι βραχύβιοι. Αν το Ιράν αναπτύξει τώρα κρυφά μια βόμβα και η συμμαχία διασπαστεί για θέματα κατανομής των βαρών, τότε πρόκειται για κάτι πιο προβληματικό»