Ετοιμαστείτε να μπείτε σε μια νέα εποχή οικονομικής καταστολής

Ο εμπορικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να είναι απλώς ο προάγγελος μιας πολύ μεγαλύτερης αναταραχής στην παγκόσμια οικονομία. Όποια και αν είναι η μορφή των δασμών όταν καταλαγιάσει η σκόνη, τα ελλείμματα, τα πλεονάσματα και τα εμπορικά πρότυπα θα εξακολουθούν να διαμορφώνονται από τις χρηματοοικονομικές ροές. Είναι μόνο θέμα χρόνου πριν ξεσπάσει ένας ακόμη πόλεμος οικονομικής πολιτικής – μάλιστα έχει ήδη ξεκινήσει. Καλώς ήρθατε στη νέα εποχή της οικονομικής καταστολής.

Η οικονομική καταστολή αναφέρεται σε πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να κατευθύνουν το κεφάλαιο προς τη χρηματοδότηση των κυβερνητικών προτεραιοτήτων, αντί να κατευθύνουν το κεφάλαιο προς τα εκεί που θα έρρεε σε μη ρυθμιζόμενες αγορές. Στις μεταπολεμικές δεκαετίες, οι δυτικές χώρες χρησιμοποίησαν τη ρύθμιση, τον φορολογικό σχεδιασμό και τις απαγορεύσεις τόσο για να περιορίσουν τις ροές κεφαλαίων πέρα ​​από τα σύνορα όσο και για να κατευθύνουν τις εγχώριες ροές σε ευνοϊκές χρήσεις, όπως τα κρατικά ομόλογα ή η κατασκευή κατοικιών.

Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ ηγήθηκαν των δεκαετιών οικονομικής απορρύθμισης και παγκοσμιοποίησης που οδήγησαν στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Οι ΗΠΑ έχουν πλέον καταστήσει απολύτως σαφές ότι απορρίπτουν τον παραδοσιακό τους ρόλο στην κατάργηση των οικονομικών τειχών μεταξύ των χωρών και στην εδραίωση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής τάξης .

Οι φήμες για μια «συμφωνία Mar-a-Lago», η οποία θα διαχειριζόταν την αξία του δολαρίου προς τα κάτω, αναγκάζοντας παράλληλα τους παγκόσμιους επενδυτές να μειώσουν και να δεσμεύσουν τον δανεισμό προς την Ουάσινγκτον, έχουν προκαλέσει σοκαριστική δυσπιστία σε άλλες χώρες. Αλλά δεν είναι μόνο το Mar-a-Lago: αρκετές προτάσεις πολιτικής έχουν εμφανιστεί πρόσφατα, οι οποίες μπορούν δίκαια να ομαδοποιηθούν ως μέτρα οικονομικού εθνικισμού.

Αυτά περιλαμβάνουν φόρο στα εμβάσματα, εισφορές σε μερίδια ξένων επενδύσεων από χώρες με πολιτικές που η Ουάσινγκτον αποδοκιμάζει, και την προώθηση σταθερών κρυπτονομισμάτων σε δολάρια και χαλαρότερων κανονισμών για την τραπεζική μόχλευση. Τα δύο τελευταία θα δώσουν κίνητρα για ροές σε τίτλους ομολόγων της κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Ενώ οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη ταλάντωση του εκκρεμούς, άλλες μεγάλες οικονομίες έχουν τον ίδιο προσανατολισμό, μακριά από το να επιτρέπουν την ελεύθερη ροή της χρηματοδότησης.

Η Κίνα δεν σταμάτησε ποτέ να εφαρμόζει οικονομική καταστολή σε μεγάλη κλίμακα. Διατήρησε ένα μη μετατρέψιμο νόμισμα και διαχειρίζεται τη συναλλαγματική της ισοτιμία. Χρησιμοποιεί ένα δίκτυο κρατικών τραπεζών, εταιρειών και οργανισμών που ελέγχονται ή επηρεάζονται από το κράτος για να κατευθύνει τη ροή πίστωσης προς τις διεξόδους που υποδεικνύονται από διάφορα δόγματα οικονομικής ανάπτυξης που προτιμά το Πεκίνο όλα αυτά τα χρόνια. Το τελευταίο έχει σημειώσει τόσο επιτυχίες (η βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων) όσο και αποτυχίες (η φούσκα της κατασκευής κατοικιών). Η Κίνα εργάζεται επίσης πάνω σε μια εναλλακτική λύση στο διεθνές σύστημα πληρωμών που βασίζεται στο δολάριο.

Οι Ευρωπαίοι είναι εδώ και καιρό υποστηρικτές της ελεύθερης κινητικότητας των κεφαλαίων — αρχικά εντός της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο. Ωστόσο, και εκεί οι συμπεριφορές αλλάζουν.

Οι σημαντικές εκθέσεις των πρώην Ιταλών πρωθυπουργών Ενρίκο Λέτα και Μάριο Ντράγκι έχουν τονίσει ότι η ΕΕ στέλνει αρκετές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στο εξωτερικό κάθε χρόνο όταν υπάρχουν τεράστια εγχώρια κενά χρηματοδότησης. Αυτό καλεί τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να υιοθετήσουν μέτρα για την ανακατεύθυνση των χρηματοοικονομικών ροών. Το ίδιο ισχύει και για την ατζέντα για την ενοποίηση των εθνικών χρηματοπιστωτικών αγορών.

Ο στόχος να καταστεί το ευρώ ένα πιο ελκυστικό αποθεματικό και επενδυτικό νόμισμα έχει επίσης ενδυναμωθεί από την φαινομενική περιφρόνηση του Τραμπ για τον ρόλο του δολαρίου. Ένα μεγάλο πρόγραμμα δανεισμού σε επίπεδο ΕΕ φαίνεται ξαφνικά τουλάχιστον εφικτό και ένα επίσημο ψηφιακό ευρώ είναι καθ’ οδόν. Παράλληλα, το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί να πείσει τα συνταξιοδοτικά ταμεία να θέσουν περισσότερες αποταμιεύσεις στα χέρια βρετανικών επιχειρήσεων.

Η Ευρώπη μπορεί να μην καταλήξει σε πλήρη οικονομική καταστολή, αλλά τώρα είναι η κατάλληλη εποχή για πολιτικές που θα κατευθύνουν τις χρηματοοικονομικές ροές εκεί που οι κυβερνήσεις, όχι μόνο οι αγορές, πιστεύουν ότι είναι περισσότερο απαραίτητες. Στην πραγματικότητα, οι δεσμεύσεις για την κλιματική και ψηφιακή μετάβαση και τις υποδομές που σχετίζονται με την άμυνα δεν αφήνουν άλλη επιλογή.

Τι πρέπει να συμπεράνουμε από αυτή την επιστροφή του οικονομικού κρατικού ακτιβισμού;

Καταρχάς, σημειώστε ότι αυτό συμβαίνει με την ήδη φθίνουσα χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση. Η ραγδαία αύξηση των διασυνοριακών χρηματοοικονομικών απαιτήσεων από τις τράπεζες σταμάτησε το 2008. Από σχεδόν το 50% της παγκόσμιας οικονομίας στις αρχές του 2008, οι εν λόγω απαιτήσεις έχουν συρρικνωθεί στο 30%. Αυτό μπορεί να αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη μη τραπεζική δραστηριότητα, αλλά σε κάθε περίπτωση συνέβη χωρίς σκόπιμες πολιτικές για τη διατήρηση των χρημάτων στην εγχώρια αγορά.

Δεύτερον, τα παράπονα για τα πλεονάσματα άλλων χωρών θα μπορούσαν να αλλάξουν γρήγορα αν καταλήξουμε σε μια διαμάχη για το διαθέσιμο παγκόσμιο κεφάλαιο που θα κάνει τους εμπορικούς πολέμους να μοιάζουν με παιδικό παιχνίδι.

Τρίτον, πολλά μπορούν να πάνε στραβά. Δεν είναι ότι ο απελευθερωμένος χρηματοπιστωτικός τομέας έχει καλύψει την αίγλη του (δεν το έχει κάνει). Αλλά ο κρατικός χρηματοπιστωτικός τομέας είναι μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου, επιρρεπής σε ευνοιοκρατία και κακή κατανομή χωρίς δικλείδες ασφαλείας. Ωστόσο, μπορεί να είναι απαραίτητος. Αν όλοι πρόκειται να προσπαθήσουν να διατηρήσουν περισσότερο κεφάλαιο στην πατρίδα τους, είναι ακόμη πιο σημαντικό να το αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.