Κομισιόν: Ευελιξία στον κλιματικό στόχο για το 2040 – Η νέα πρόταση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Τετάρτη έναν κλιματικό στόχο της ΕΕ για το 2040, ο οποίος για πρώτη φορά θα επιτρέψει στις χώρες να χρησιμοποιούν πιστώσεις άνθρακα από αναπτυσσόμενες χώρες για να επιτύχουν ένα περιορισμένο μερίδιο του στόχου τους για τις εκπομπές ρύπων.

Ειδικότερα, σήμερα παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η τροποποίηση του νόμου της ΕΕ για το κλίμα, η οποία θέτει ως στόχο τη μείωση κατά 90% των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) έως το 2040, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, αυτό αναμένεται θα δώσει βεβαιότητα στους επενδυτές, να στηρίξει την καινοτομία αλλά και τις βιομηχανίες και να να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

«Μόλις αυτή την εβδομάδα, το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο έδειξε την ισχυρή υποστήριξη των πολιτών για τη δράση της ΕΕ για το κλίμα , παρέχοντας μια ισχυρή εντολή για να συνεχιστεί η πορεία της ΕΕ προς την καθαρή μετάβαση. Η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου για το 2030, που είναι 55%. Η σημερινή πρόταση βασίζεται στον υφιστάμενο νομικά δεσμευτικό στόχο της ΕΕ για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και καθορίζει έναν πιο ρεαλιστικό και ευέλικτο τρόπο για την επίτευξη του στόχου, με στόχο μια απαλλαγμένη από τον άνθρακα ευρωπαϊκή οικονομία έως το 2050», αναφέρει η επιτροπή στην ανακοίνωσή της.

Οι αντιδράσεις

Σημειώνεται ότι μετά τις αντιδράσεις από κυβερνήσεις χωρών όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Τσεχική Δημοκρατία, η Επιτροπή επιτρέπει επίσης ευελιξία η οποία θα περιορίζει τον στόχο του 90% για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες.

Αντανακλώντας τη δημόσια στάση της Γερμανίας, έως και 3 ποσοστιαίες μονάδες του στόχου του 2040 μπορούν να καλυφθούν από πιστώσεις άνθρακα που αγοράζονται από άλλες χώρες μέσω μιας αγοράς που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, μειώνοντας την προσπάθεια που απαιτείται από τις εγχώριες βιομηχανίες.

Τα πιστωτικά μόρια άνθρακα θα εφαρμοστούν σταδιακά από το 2036 και η ΕΕ θα προτείνει νομοθεσία τον επόμενο χρόνο για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τα πρότυπα ποιότητας που πρέπει να πληρούν τα πιστωτικά μόρια και ποιος θα τα αγοράζει.

Το τρέχον πλαίσιο και οι πράσινες επιλογές

Ευθυγραμμισμένος με την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ , τη Συμφωνία για Καθαρή Βιομηχανία και το Σχέδιο Δράσης για Προσιτή Ενέργεια , ο προτεινόμενος στόχος για το κλίμα για το 2040 λαμβάνει πλήρως υπόψη το τρέχον οικονομικό, γεωπολιτικό και ασφαλιστικό τοπίο «και παρέχει στους επενδυτές και τις επιχειρήσεις την προβλεψιμότητα και τη σταθερότητα που χρειάζονται για τη μετάβαση της ΕΕ σε καθαρές μορφές ενέργειας».

Παραμένοντας στην πορεία για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα, η ΕΕ θα προωθήσει τις επενδύσεις στην καινοτομία, θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, θα αυξήσει την ανθεκτικότητά μας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και θα γίνει πιο ενεργειακά ανεξάρτητη.

«Καθώς οι Ευρωπαίοι πολίτες αισθάνονται ολοένα και περισσότερο τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής, αναμένουν από την Ευρώπη να αναλάβει δράση. Η βιομηχανία και οι επενδυτές προσβλέπουν σε εμάς για να χαράξουμε μια προβλέψιμη κατεύθυνση πορείας. Σήμερα δείχνουμε ότι εμμένουμε ακλόνητα στη δέσμευσή μας για την απαλλαγή της ευρωπαϊκής οικονομίας από τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Ο στόχος είναι σαφής, το ταξίδι είναι ρεαλιστικό και πρακτικό», σχολίασε η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν .

Σημειώνεται ότι η έγκριση έρχεται μετά από συνεργασία με τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα ενδιαφερόμενα μέρη, την κοινωνία των πολιτών και τους πολίτες , η οποία ξεκίνησε με τη σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τον στόχο τον Φεβρουάριο του 2024.

Η ευελιξία στους στόχους

Με βάση αυτές τις διαβουλεύσεις, η πρόταση καθορίζει έναν τρόπο επίτευξης του στόχου του 2040 με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν. Ένα κεντρικό στοιχείο είναι οι δυνατότητες ευελιξίας που θα λάβει υπόψη η Επιτροπή κατά τον σχεδιασμό των μελλοντικών νομοθετικών μέσων για την επίτευξη αυτού του κλιματικού στόχου του 2040. Αυτές περιλαμβάνουν έναν περιορισμένο ρόλο για τα διεθνή πιστωτικά μόρια υψηλής ποιότητας από το 2036, τη χρήση εγχώριων μόνιμων απορροφήσεων στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) και μεγαλύτερη ευελιξία σε όλους τους τομείς για να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων με οικονομικά αποδοτικό και κοινωνικά δίκαιο τρόπο. Συγκεκριμένα, αυτό θα μπορούσε να δώσει σε ένα κράτος μέλος τη δυνατότητα να αντισταθμίσει τον προβληματικό τομέα χρήσης γης με μια υπέρβαση στη μείωση των εκπομπών στα απόβλητα και τις μεταφορές.

Ανταγωνιστική βιομηχανία

Η πρόταση της Επιτροπής τονίζει τη σημασία της επιτάχυνσης και της ενίσχυσης των κατάλληλων ευνοϊκών συνθηκών για την υποστήριξη αυτού του στόχου του 90%. Σε αυτές περιλαμβάνονται μια ανταγωνιστική ευρωπαϊκή βιομηχανία, μια δίκαιη μετάβαση που δεν αφήνει κανέναν πίσω και ισότιμοι όροι ανταγωνισμού με τους διεθνείς εταίρους.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η πρόταση θέτει ένα σαφές πλαίσιο για τη νομοθεσία για το κλίμα και την ενέργεια μετά το 2030. «Θα ληφθούν υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητες. Η οικονομική αποδοτικότητα, η απλότητα και η αποδοτικότητα θα αποτελούν κατευθυντήριες αρχές, σε συνδυασμό με τη διασφάλιση της τεχνολογικής ουδετερότητας και μιας δίκαιης και ισότιμης μετάβασης για όλους», εξηγεί η ανακοίνωση.

Υλοποίηση της Συμφωνίας για Καθαρή Βιομηχανία για τον κλιματικό στόχο του 2040

Η Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα ανακοίνωση σχετικά με την υποβολή των πρώτων προτάσεων για τη Συμφωνία για Καθαρές Βιομηχανίες. Καθώς η Πυξίδα της ΕΕ για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα συμβαδίζουν, η εφαρμογή της είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του κλιματικού στόχου του 2040. Η σημερινή ανακοίνωση παρέχει μια επισκόπηση του πρώτου κύματος δράσεων που υλοποιήθηκαν , της προόδου που σημειώθηκε και των υπόλοιπων μέτρων που πρόκειται να ληφθούν.

Ένα από τα βασικά επιτεύγματα είναι το Πλαίσιο Κρατικών Ενισχύσεων για τη Συμφωνία για την Καθαρή Βιομηχανία , που εγκρίθηκε την περασμένη εβδομάδα, για την περαιτέρω υποστήριξη των επενδύσεων στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Συμφωνήθηκε επίσης η απλούστευση του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) , με την απαλλαγή του 90% των εισαγωγέων, μειώνοντας έτσι τη γραφειοκρατία και διασφαλίζοντας την ομαλή εφαρμογή. Αυτή η απλούστευση είναι το πρώτο βήμα πριν από μια γενικότερη αναθεώρηση του CBAM στο τέλος του έτους, συνοδευόμενη από νομοθετικές προτάσεις για την ενίσχυση του μηχανισμού.

Φορολογικά κίνητρα

Συμπληρώνοντας το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων και τη σημερινή ανακοίνωση, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης τη Σύσταση σχετικά με τα Φορολογικά Κίνητρα για την ενθάρρυνση των επενδύσεων σε καθαρές τεχνολογίες και την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα στη βιομηχανία, μέσω μέτρων όπως η επιταχυνόμενη απόσβεση και οι φορολογικές πιστώσεις. Παρουσίασε επίσης μια σύσταση και έγγραφα καθοδήγησης για τη βελτιστοποίηση της χρήσης των νέων κανόνων της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με στόχο την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μείωση του ενεργειακού κόστους.

Ο καθορισμός του κλιματικού στόχου

Με τον προτεινόμενο στόχο του 90%, η ΕΕ στέλνει επίσης ένα μήνυμα στην παγκόσμια κοινότητα: θα παραμείνει πιστή στην πορεία της για την κλιματική αλλαγή, θα υλοποιήσει τη Συμφωνία του Παρισιού και θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τις χώρες εταίρους για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών.

Ενόψει της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP30) στο Μπελέμ (Βραζιλία) τον Νοέμβριο, η Επιτροπή θα συνεργαστεί τώρα με την Προεδρία του Συμβουλίου για την οριστικοποίηση της ανακοίνωσης της Εθνικά Καθορισμένης Συνεισφοράς (NDC) της ΕΕ .

Τα επόμενα βήματα

Η πρόταση της Επιτροπής θα υποβληθεί τώρα και στους δύο συννομοθέτες της ΕΕ – το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο – για διαπραγματεύσεις και έγκριση σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

Μόλις καθοριστεί ο στόχος για το κλίμα για το 2040 και αξιοποιηθεί αυτή η εμπειρία και τα στοιχεία, η Επιτροπή θα διερευνήσει τρόπους για να καταστήσει το νέο πλαίσιο πολιτικής για το 2040 απλούστερο , πιο ευέλικτο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συμμόρφωση και προωθώντας τη σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους. Η μελλοντική αρχιτεκτονική θα πρέπει επίσης να αντικατοπτρίζει τις απαραίτητες επενδυτικές ανάγκες και ευκαιρίες για την αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μετάβασης.

Ο προτεινόμενος στόχος για το 2040 θα θέσει το βασικό σημείο αναφοράς για τη διαμόρφωση του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα μετά το 2030. Αυτό θα σχεδιαστεί με βάση διαβουλεύσεις με ενδιαφερόμενους φορείς και πολίτες για συγκεκριμένες προτάσεις, ειδικές εκτιμήσεις επιπτώσεων και διδάγματα που θα αντληθούν από την εφαρμογή του πλαισίου του 2030.

Η Επιτροπή θα καταρτίσει προτάσεις για το πλαίσιο πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια μετά το 2030, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 2040, λαμβάνοντας υπόψη τη δικαιοσύνη, την τεχνολογική ουδετερότητα και την οικονομική αποδοτικότητα. Στόχος θα είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, η διασφάλιση μιας δίκαιης μετάβασης και η ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Οι υφιστάμενες νομοθετικές πράξεις για το κλίμα περιλαμβάνουν διατάξεις αναθεώρησης για το 2026. Ως εκ τούτου, η Κομισιόν θα παράσχει περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των προτάσεων στο Πρόγραμμα Εργασίας της Επιτροπής για το 2026 .