Έρευνα κατά του ηγέτη του βασικού κόμματος της αντιπολίτευσης για προσβολή του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ξεκίνησαν οι αρχές στην Τουρκία, πυροδοτώντας ανησυχίες στους επενδυτές για πολιτική αστάθεια.
Η έρευνα, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην άρση της βουλευτικής ασυλίας του προέδρου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Οζγκιούρ Οζέλ, έρχεται μετά τη σύλληψη τον Μάρτιο του πολιτικού της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου, η οποία οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες, πανικό επενδυτών και φυγή κεφαλαίων.
Οι τουρκικές αγορές υποχώρησαν τη Δευτέρα, αφότου οι εισαγγελείς ξεκίνησαν την έρευνα αργά την Κυριακή.
Στις πρωινές συναλλαγές, ο δείκτης BIST 100 υποχώρησε κατά 1,2%, αφού κέρδισε σχεδόν 10% την περασμένη εβδομάδα σε ένα ράλι που τροφοδοτήθηκε από τις ελπίδες για μειώσεις επιτοκίων και την αναβολή μιας ξεχωριστής υπόθεσης που θα μπορούσε να κρίνει την τύχη του CHP, του παλαιότερου κόμματος της Τουρκίας.
Το τουρκικό νόμισμα υποχώρησε για λίγο πάνω από τις 40 λίρες ανά δολάριο ΗΠΑ, ενώ το κόστος ασφάλισης του τουρκικού χρέους έναντι αθέτησης πληρωμών αυξήθηκε.
Κατηγορίες για… «προσβολή» του προέδρου
Ο Οζέλ, ο οποίος ηγήθηκε μαζικών συγκεντρώσεων σε όλη τη χώρα μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου και ενέτεινε την κριτική του προς τον Ερντογάν, κατηγορήθηκε για «προσβολή του Προέδρου» και «προσβολή δημόσιων αξιωματούχων».
«Ο Οζέλ ξεπέρασε τα όρια της πολιτικής ευγένειας με απειλητικές και προκλητικές δηλώσεις», έγραψε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη Δευτέρα ο επικεφαλής επικοινωνίας της Τουρκίας, Φαχρετίν Αλτούν. «Η δημοκρατία ενισχύεται… μέσω της βούλησης του έθνους και των θεμελίων του δικαίου».
Ο εκπρόσωπος του CHP, Ντενίζ Γιουτζέλ, χαρακτήρισε την έρευνα ως την τελευταία «απόπειρα καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης και της νόμιμης δημοκρατικής πολιτικής».
Η έρευνα για τον Οζέλ — ο οποίος κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι ηγείται μιας «χούντας» και δήλωσε ότι η κυβέρνησή του σκηνοθετεί ένα «πραξικόπημα» — είναι η πιο πρόσφατη κλιμάκωση σε μια πολύμηνη εκστρατεία για την αποδυνάμωση της αντιπολίτευσης και το φίμωμα κάθε διαφορετικής φωνής.
Περισσότερα από 120 άτομα συνελήφθησαν την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο μιας εκτεταμένης έρευνας για διαφθορά στη Σμύρνη, προπύργιο του CHP και τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας. Ακολούθησε η σύλληψη το Σάββατο τριών δημάρχων του CHP, επίσης με κατηγορίες για διαφθορά.
Υπό την πίεση των αγορών
Σημειώνεται πάντως ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, υπό την πίεση των αγορών και της οικονομίας, οι αρχές έκαναν πίσω, όπως συνέβη την περασμένη εβδομάδα όταν μια ιστορική δικαστική υπόθεση που αμφισβητούσε τη νομιμότητα της ηγεσίας του CHP αναβλήθηκε μέχρι το φθινόπωρο.
«Η κυβέρνηση είναι πολύ ευαίσθητη στην πορεία της οικονομίας», εξηγεί στους Financial Times, ο Κίραν Κέρτις, επικεφαλής του χρέους σε τοπικό νόμισμα των αναδυόμενων αγορών στην Aberdeen Investments. «Παρακολουθούν επίσης πολύ συνειδητά τι κάνει η αγορά για την καταστολή και είναι πρόθυμοι να μην την αναστατώσουν».
Η κυβέρνηση επιμένει ότι η δικαστική εξουσία της χώρας είναι ανεξάρτητη, αλλά οι επικριτές λένε ότι η καταστολή αποτελεί μια προσπάθεια υπονόμευσης της αντιπολίτευσης, μετά την άνοδο που σημείωσε στις δημοτικές εκλογές του περασμένου έτους εις βάρος του κυβερνώντος κόμματος AK του Ερντογάν.
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κόμμα AK υστερεί σε σχέση με το CHP και δείχνουν ότι οι περισσότεροι Τούρκοι πιστεύουν ότι οι έρευνες είναι άδικες.
«Το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης CHP της Τουρκίας σημείωσε μια ιστορική νίκη στις τοπικές εκλογές του 2024… Τώρα, ο Ερντογάν ανακτά αυτούς τους δήμους μέσω δικαστικών αποφάσεων και φυλακίζει δημάρχους του CHP», δήλωσε ο Gönül Tol, του think-tank του Middle East Institute στην Ουάσινγκτον.
Οι ανησυχίες των επενδυτών
Ένας κίνδυνος για την κυβέρνηση, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι ότι η καταστολή θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο πρόγραμμα οικονομικής σταθεροποίησης, κάτι που με τη σειρά του θα μπορούσε να παρατείνει την κρίση κόστους ζωής της χώρας, καθιστώντας πιο δύσκολο για την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια.
«Νομίζω ότι η κυβέρνηση κάνει σχέδια καθώς προχωρά, εξετάζοντας πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στην πράξη και αν υπάρξει κάποια λαϊκή αντίδραση», δήλωσε από την πλευρά του στους FT ο Μπερκ Εσέν, επίκουρος καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης. «Αυτά τα βήματα έχουν τη δυνατότητα να γυρίσουν μπούμερανγκ. Κατά κάποιο τρόπο, ήδη έχουν γυρίσει μπούμερανγκ: γι’ αυτό τα επιτόκια έχουν διατηρηθεί υψηλά. Αλλά, μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση έχει καταφέρει να σταθεροποιήσει την κατάσταση».
Τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν ανακάμψει εν μέρει από τον οικονομικό πανικό που προκλήθηκε από τη σύλληψη του Ιμάμογλου, η οποία ανάγκασε την κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια. Ωστόσο, τα ακαθάριστα συναλλαγματικά αποθέματα παραμένουν περίπου 25 δισεκατομμύρια δολάρια κάτω από το υψηλό τους έτος, που είναι περίπου 175 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο πληθωρισμός, αν και μειώνεται, κυμαίνεται στο 35%, ενώ το κύριο επιτόκιο πολιτικής της κεντρικής τράπεζας είναι στο 46%, γεγονός που έχει πλήξει την ικανότητα των εταιρειών να χρηματοδοτηθούν.
