Τα τελευταία χρόνια θαυμάζω, και συνεχίζω να θαυμάζω, το πώς οι αγορές αγνοούν τα πιο δραματικά πολιτικά και οικονομικά γεγονότα. Πανδημίες, πόλεμοι, η ανατροπή του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος, η άνοδος του δεξιού εθνικισμού και του αριστερού λαϊκισμού — τίποτα δεν φαίνεται να εκτροχιάζει το ζωώδες ηθικό των επενδυτών.
Πολλοί λόγοι έχουν προταθεί γι’ αυτό, από τα ακόμη υψηλά εταιρικά κέρδη μέχρι την υπόσχεση της τεχνητής νοημοσύνης, μέχρι το λεγόμενο tacos trade. Θα ήθελα όμως να προτείνω έναν άλλο: ο κόσμος απλώς δεν έχει καταλήξει σε ένα νέο οικονομικό αφήγημα. Μέχρι να το κάνει αυτό, είναι πιθανό να παραμείνουμε σε μια περίοδο άβολης στασιμότητας της αγοράς.
Ιστορικά, οι πολιτικές οικονομίες τείνουν να ορίζονται από μεγάλα, σαρωτικά αφηγήματα. Ο μερκαντιλισμός του 18ου αιώνα έδωσε τη θέση του στο laissez-faire του 19ου αιώνα, το οποίο τελικά δημιούργησε τον κεϋνσιανισμό, ο οποίος με τη σειρά του έδωσε τη θέση του στην επανάσταση Ρίγκαν-Θάτσερ και τη νεοφιλελεύθερη εποχή.
Αλλά σήμερα δεν υπάρχει ένα ενιαίο αφήγημα για το πού βρισκόμαστε ή τι θα ακολουθήσει. Αντίθετα, υπάρχουν πολλαπλά ανταγωνιστικά αφηγήματα γύρω από την παγκοσμιοποίηση, τον πληθωρισμό, τις κεφαλαιαγορές, την πολιτική και την τεχνολογία. Όλα αυτά δημιουργούν ένα είδος φαινομένου Ρασομόν — τα ίδια δεδομένα και γεγονότα μπορούν να ερμηνευθούν με αντιφατικούς τρόπους από διαφορετικούς συμμετέχοντες στην αγορά.
Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα βρίσκεται σε ρευστότητα. Από το 2017, το εμπόριο μεταξύ γεωπολιτικά απομακρυσμένων εταίρων έχει μειωθεί. Οι μεγάλες οικονομίες πλέον «απομονώνονται», όπως το θέτει η εταιρεία συμβούλων Kearney, εστιάζοντας στην εθνική αυτάρκεια και όχι στην παγκόσμια ολοκλήρωση.
Ωστόσο, όπως μου είπε ένας Ασιάτης συμμετέχων σε ένα συνέδριο CEO που παρακολούθησα πριν από δύο εβδομάδες, όλα αυτά «συμβαίνουν σε ένα φάσμα». Αν βρίσκεστε στον Ειρηνικό, «υπάρχει περισσότερη παγκοσμιοποίηση από πριν και πιθανότατα θα είναι ακόμα πιο σταθερή».
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της McKinsey σχετικά με τις μεταβαλλόμενες παγκόσμιες εμπορικές συναλλαγές , από τους 50 μεγαλύτερους εμπορικούς διαδρόμους που υπάρχουν σήμερα, οι 16 θα αναπτυχθούν σημαντικά ακόμη και εν μέσω αύξησης 10% των παγκόσμιων δασμών και 60% των δασμών προς την Κίνα και τη Ρωσία. Αυτές είναι οι νέες οδοί που συνδέουν τις αναδυόμενες οικονομίες από την Ινδία έως τη Μέση Ανατολή.
Το φαινόμενο Ρασομόν εκδηλώνεται και σε επίπεδο εταιρείας. Το σε ποιον κλάδο δραστηριοποιείστε προφανώς έχει τεράστια σημασία. Αλλά και το μέγεθος είναι σημαντικό. Η αναστάτωση στο εμπόριο που προκαλείται από τους δασμούς θα είναι απλώς ένας ακόμη άνεμος για τις μεγάλες εταιρείες, επειδή μπορούν να αναπτύξουν περισσότερους πόρους από τις μικρότερες για να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις.
Αρκετοί διευθύνοντες σύμβουλοι και ειδικοί στην εφοδιαστική αλυσίδα με τους οποίους μίλησα πρόσφατα λένε ότι έχει υπάρξει τόσο μεγάλη βελτιστοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας μετά την πανδημία σε μεγάλες εταιρείες που πολλές θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το 80% ή περισσότερο της πληθωριστικής πίεσης που σχετίζεται με τους δασμούς με αυξημένη αποτελεσματικότητα.
Δεν ισχύει το ίδιο για τους άλλους παίκτες. Η JPMorgan αναφέρει ότι οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ θα κοστίσουν στις μεσαίες αμερικανικές επιχειρήσεις 82 δισεκατομμύρια δολάρια, ή το 3% της μισθοδοσίας τους, κάτι που πιθανότατα θα σημάνει απολύσεις και περιορισμένα περιθώρια κέρδους. Εν τω μεταξύ, οι οικονομολόγοι ανησυχούν ότι πολλές μικρές επιχειρήσεις απλώς θα χρεοκοπήσουν.
Αν συμβεί αυτό — και είναι κάτι που οι περιφερειακοί αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας αρχίζουν να παρακολουθούν — αυτό με τη σειρά του θα έχει δυσανάλογο αντίκτυπο στην απασχόληση και την κατανομή του πλούτου στις αγροτικές περιοχές και τις μικρότερες πόλεις, οι οποίες έχουν λιγότερους μεγάλους εργοδότες. Αυτό θα επιδείνωνε το φαινόμενο του γεωγραφικού σούπερ σταρ, στο οποίο οι κάτοικοι των πόλεων που εργάζονται για μεγάλες εταιρείες τα πάνε καλά, ενώ οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και οι εργαζόμενοι σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες περιοχές όχι.
Αυτό το χάσμα είναι μέρος αυτού που τροφοδοτεί την ασταθή πολιτική των ΗΠΑ και πολλών άλλων χωρών. Στην Αμερική αυτή τη στιγμή, τόσο ο δεξιός όσο και ο αριστερός λαϊκισμός αυξάνονται. Όσοι βρίσκονται υπό πίεση στην κόκκινη πολιτεία της Αμερικής μπορεί να ψηφίσουν το MAGA, ενώ οι νέοι φιλελεύθεροι που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά το ενοίκιο στο Μεγάλο Μήλο υποστηρίζουν τον Ζόχραν Μαμντάνι, έναν δημοκρατικό σοσιαλιστή που μπορεί να γίνει ο επόμενος δήμαρχος της Νέας Υόρκης.
Υποψιάζομαι ότι αυτή η ρητορική θα αναπαραχθεί στις προεδρικές εκλογές του 2028, εάν οι Δημοκρατικοί καταλήξουν να επιλέξουν έναν οικονομικό λαϊκιστή ως υποψήφιο — κάτι που έχουν κάθε λόγο να κάνουν δεδομένου του πώς οι κεντρώοι, συμπεριλαμβανομένης της Καμάλα Χάρις, έχουν αποτύχει. Αλλά αυτή η δυναμική ανοίγει την πόρτα σε ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα για το μέλλον των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Deutsche Bank, οι επενδυτές είναι σχεδόν ισόποσα διχασμένοι ως προς το αν πιστεύουν στο μέλλον της αμερικανικής ιδιαιτερότητας ή όχι. Το 44% ήταν αισιόδοξοι, πιστεύοντας ότι, τελικά, καμία άλλη χώρα δεν θα μπορούσε να ανταγωνιστεί σε ανάπτυξη και δυναμισμό, παρά τα πρόσφατα γεγονότα. Αλλά το 49% πίστευε ότι η θέση της Αμερικής στον κόσμο θα διαβρωνόταν σιγά σιγά τα επόμενα χρόνια. Το εβδομήντα οκτώ% προτίμησε να διατηρήσει το ευρώ έναντι του δολαρίου τον επόμενο χρόνο, αν και η αναλογία ήταν 50/50 σε διάστημα πέντε ετών.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά με την αβεβαιότητα, υπάρχει και η Τεχνητή Νοημοσύνη που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Θα ενισχύσει η τεχνολογία την παραγωγικότητα, διατηρώντας τα κέρδη και τις τιμές των μετοχών υψηλά; Θα εκτοπίσει πάρα πολλές θέσεις εργασίας πολύ γρήγορα, οδηγώντας σε υψηλότερη ανεργία και περαιτέρω λαϊκιστική αντίδραση; Ή μήπως τίποτα από τα δύο; Ποιες χώρες και εταιρείες θα κερδίσουν; Μπορούμε καν να αντέξουμε οικονομικά το κόστος της ενέργειας και του νερού;
Δεν υπάρχει σαφής απάντηση σε κανένα από αυτά τα ζητήματα. Δεν έχω ξαναδεί τόσα πολλά διανύσματα που ενδεχομένως να επηρεάζουν την αγορά ταυτόχρονα σε κανένα σημείο της καριέρας μου. Το γεγονός ότι οι αγορές δεν το αντικατοπτρίζουν αυτό ακόμα δεν σημαίνει ότι δεν θα το κάνουν.