Τέχνη: Ιδιωτικές δημοπρασίες σε άνοδο καθώς οι πλούσιοι συλλέκτες αποφεύγουν τη δημοσιότητα

Πολλοί συλλέκτες τέχνης δεν θέλουν να γνωρίζει το κοινό ποιο έργο αγόρασαν και πόσα πλήρωσαν γι’ αυτό. Αλλά, αυτό είναι αναπόφευκτο στις αίθουσες δημοπρασιών, όπου ίσως παρίστανται δια πληρεξουσίων, αλλά η τιμή μαθεύεται αμέσως. Οι ιδιωτικές δημοπρασίες μόνο κατόπιν πρόσκλησης, όπου προσεγγίζονται επιλεγμένες ομάδες δισεκατομμυριούχων για να υποβάλουν προσφορές για ακριβά έργα, γίνονται μια ελκυστική μορφή για συλλέκτες που θέλουν να αποφύγουν τα φώτα της δημοσιότητας ενώ αγοράζουν έργα τέχνης.

Οι ιδιωτικές δημοπρασίες αποτελούν μια καινοτομία των τελευταίων πέντε ετών, λένε στελέχη του κλάδου στους Financial Times, καθώς η αγορά σε δημόσιες δημοπρασίες για κορυφαία έργα έχει γίνει ένα λιγότερο κερδοφόρο φόρουμ με μειωμένο αριθμό πλειοδοτών, ειδικά από την Ασία. Τον περασμένο μήνα, μια προτομή του Αλμπέρτο Τζιακομέτι που εκτιμάται ότι αξίζει περισσότερα από 70 εκατομμύρια δολάρια δεν πουλήθηκε στον οίκο Sotheby’s.

Grande tête mince (Grande tête de Diego) του Τζιακομέτι

Η άνοδος των ιδιωτικών δημοπρασιών οφείλεται επίσης στην απροθυμία των συλλεκτών μετά την πανδημία να ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο για δημόσιες πωλήσεις. Ένας συλλέκτης είπε: «Κάτι συνέβη με την Covid – οι δημοπρασίες δεν επέστρεψαν ποτέ σωστά… [Προηγουμένως] όλοι ήθελαν να δουν ποιος ήταν στην αίθουσα».

Όταν ο καλλιτέχνης και εστιάτορας Μάικλ Τσάου ήθελε να πουλήσει το «Πορτρέτο του George Dyer που μιλάει» (1966) του Φράνσις Μπέικον, ζήτησε από την εμπορική γκαλερί Lévy Gorvy Dayan να διοργανώσει μια ιδιωτική δημοπρασία μόνο με πρόσκληση. Η πώληση τον περασμένο Αύγουστο, η οποία πραγματοποιήθηκε σε μια ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα πωλήσεων στον χώρο της γκαλερί στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησε από 50 εκατομμύρια δολάρια και στους έξι τηλεφωνικούς πλειοδότες περιλαμβανόταν ο Ισραηλινός μεγιστάνας της ναυτιλίας Εγιάλ Οφέρ, σύμφωνα με πηγές των FT.

Ο Τσάου αρνήθηκε να σχολιάσει. Η ταυτότητα του πωλητή και το όνομα του πίνακα δεν έχουν αναφερθεί προηγουμένως. Ο πίνακας πουλήθηκε τελευταία φορά για 42,2 εκατομμύρια λίρες (τότε 70,3 εκατομμύρια δολάρια) στον οίκο Christie’s το 2014.

Οι δημόσιες δημοπρασίες χάνουν έδαφος

Οι πωλήσεις σε δημόσια δημοπρασία μειώθηκαν κατά 20% στα 23,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, το χαμηλότερο επίπεδο από το 2020, σύμφωνα με την Έκθεση Αγοράς Τέχνης Art Basel/UBS 2025, «με διψήφιες μειώσεις στην αξία και τον όγκο των πωλήσεων στο τμήμα των άνω των 10 εκατομμυρίων δολαρίων».

Οι διαδικασίες ιδιωτικών πωλήσεων επηρέασαν την ψυχολογία των συλλεκτών που επιθυμούσαν αποκλειστικότητα, δήλωσε στους FT ο Μπρετ Γκόρβι της Lévy Gorvy Dayan.

«Οι δημόσιοι πλειστηριασμοί είναι μια δημοκρατική διαδικασία — αν έχετε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσετε, θα βρίσκεστε στην αίθουσα — αλλά στην [πώληση του Bacon], έπρεπε να σας προσκαλέσουν να συμμετάσχετε». Οι συλλέκτες έπρεπε να υπογράψουν συμφωνίες εμπιστευτικότητας.

Ο Γκόρβι είπε ότι η γκαλερί είχε επιλέξει μια καλοκαιρινή πώληση επειδή «ειλικρινά ήταν όταν [οι πλειοδότες] ήταν σε διακοπές στα σκάφη τους, οπότε δεν υπάρχει άλλη απόσπαση της προσοχής από αυτό το σημαντικό αντικείμενο».

Πέρυσι, ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ πούλησε τον πίνακα «Νο 6 (Βιολετί, Πράσινο και Κόκκινο)» του Μαρκ Ρόθκο στον Κεν Γκρίφιν του hedge fund Citadel για περίπου 195 εκατομμύρια δολάρια σε ιδιωτική δημοπρασία μέσω του οίκου Christie’s. Ο πίνακας ήταν ένα έργο που συμμετείχε στη μακροχρόνια νομική διαμάχη του Ριμπολόβλεφ με τον πρώην σύμβουλό του τέχνης Ιβ Μπουβιέ για ισχυρισμούς περί υπερτιμολόγησης (τους οποίους ο Μπουβιέ αρνήθηκε).

Ο Τζέρεμι Χόντγκιν, ο οποίος πρώτος ανέφερε την πώληση του Ρόθκο στο ενημερωτικό δελτίο του για την αγορά τέχνης Canvas, δήλωσε ότι οι ιδιωτικές δημοπρασίες ήταν μια τακτική μόνο για λίγους: «Αυτός ο τύπος δημοπρασίας δεν είναι για την πώληση ενός Γουόρχολ αξίας 10 εκατομμυρίων δολαρίων, είναι για την πώληση ενός Γουόρχολ αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων».

Η επιθυμία για ιδωτικότητα

Η επιθυμία για ιδιωτικότητα μπορεί να υποκινηθεί από την αμηχανία της οικονομικής ανάγκης, την επιθυμία να απαλλαγούμε από ένα αμφισβητούμενο έργο ή απλώς από διακριτική ευχέρεια. Οι οίκοι δημοπρασιών και οι γκαλερί προσφέρουν εδώ και καιρό ιδιωτικές πωλήσεις, αλλά το ανταγωνιστικό στοιχείο της δημοπρασίας είναι νέο.

Καθώς η έλξη των ιδιωτικών δημοπρασιών έχει αυξηθεί, οι διοργανωτές έχουν διερευνήσει διαφορετικούς τρόπους διεξαγωγής τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πλειοδότες καλούνται να δουν το έργο τέχνης, συνήθως σε μια αποθήκη ή εγκατάσταση αποθήκευσης έργων τέχνης, και στη συνέχεια τους δίνεται ένα παράθυρο για να υποβάλουν προσφορά, σύμφωνα με έναν διαχειριστή περιουσίας που έχει πελάτες συλλέκτες.

Ο Λόιτς Γκουζέρ, ο οποίος ίδρυσε την Fair Warning, μια εφαρμογή δημοπρασιών για εγκεκριμένους πλειοδότες, δήλωσε ότι οι ιδιωτικές δημοπρασίες προσέφεραν «εμπιστευτικότητα σε συνδυασμό με ανταγωνιστικές προσφορές». Είπε ότι η Fair Warning ανέπτυσσε τεχνολογία ώστε να μπορεί να διεξάγει αυτό που αποκάλεσε «σκοτεινές δημοπρασίες» μόνο για προσκεκλημένους πλειοδότες.