Τον Απρίλιο του 2026 εκτιμάται ότι θα ενεργοποιηθεί η εμπλοκή των προμηθευτών ρεύματος σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια του πελατολογίου τους.
Η αποπληρωμή των παρεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης θα γίνεται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για ένα από τα περίπου 20 νέα «εργαλεία» χρηματοδότησης που περιλαμβάνει ο Οδικός Χάρτης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια έως το 2030 που εγκρίθηκε χθες με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρου Παπασταύρου.
Στόχος του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού εργαλείου είναι η υλοποίηση παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης οι οποίες θα αποπληρώνονται μέσω των λογαριασμών ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπει αρχικά τη χρηματοδότηση και υλοποίησή τους από τους παρόχους ενέργειας ή και τρίτα μέρη (π.χ. Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών), ενώ στη συνέχεια οι ωφελούμενοι πελάτες θα αναλαμβάνουν την αποπληρωμή του κόστους υλοποίησης των παρεμβάσεων μέσω των λογαριασμών ενέργειας, εντός προκαθορισμένης περιόδου, σύμφωνα με τις προβλέψεις της συναφθείσας σύμβασης.
Η χρηματοδότηση των παρεμβάσεων από τους παρόχους θα υλοποιείται είτε μέσω ιδίων κεφαλαίων, είτε μέσω δανειοδότησης που θα πραγματοποιείται με ενέργειες του προμηθευτή ρεύματος. Σε καμία περίπτωση, η σύμβαση χρηματοδότησης δεν θα εμποδίζει την αλλαγή παρόχου ενέργειας για τους καταναλωτές.
Η διαδικασία θα έχει ως εξής: ο πάροχος ενέργειας θα δημοσιοποιεί πρόσκληση ενδιαφέροντος για συμμετοχή των πελατών του σε πρόγραμμα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών τους. Κάθε ενδιαφερόμενος θα υποβάλλει αίτηση που θα εξετάζεται βάσει του ιστορικού πληρωμών και άλλων στοιχείων.
Στην περίπτωση θετικής αξιολόγησης, ο πάροχος θα υποβάλλει στον πελάτη την προσφορά για την υλοποίηση παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Ο πελάτης θα ενημερώνει τον πάροχο ενέργειας αν την αποδέχεται και θα ακολουθεί η υπογραφή της σύμβασης χρηματοδότησης που θα σηματοδοτεί την έναρξη της υλοποίησης των παρεμβάσεων. Ο πελάτης έχει την υποχρέωση αποπληρωμής των παρεμβάσεων μέσω των λογαριασμών ενέργειας
Τα μοντέλα τύπου «Pay-As-You-Save» μπορούν να εφαρμοστούν και σε περιπτώσεις ενοικιαζόμενων ακινήτων με τους ενοικιαστές να πληρώνουν μια συμφωνημένη σταθερή χρέωση για όσο διάστημα καταλαμβάνουν το ακίνητο, εξασφαλίζοντας αφενός όφελος για τους ίδιους ενώ εξαλείφεται ή μειώνεται η συμβολή του ιδιοκτήτη στην αρχική επένδυση. Τέτοια μοντέλα εφαρμόζονται ήδη σε Βρετανία, Γερμανία, ΗΠΑ κλπ.. Ωστόσο μια από τις προκλήσεις που πιθανώς θα αντιμετωπίσουν στην Ελλάδα θα είναι στην είσπραξη των λογαριασμών.
Διαγωνισμοί για βιομηχανίες και κτίρια γραφείων
Στον Οδικό χάρτη του ΥΠΕΝ περιλαμβάνεται άλλο ένα χρηματοδοτικό μέσο που δεν βασίζεται σε επιχορηγήσεις. Ειδικότερα, προωθείται η διενέργεια ανταγωνιστικών διαδικασιών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια γραφείων και βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Μάλιστα, η Υπουργική Απόφαση για την προκήρυξη του πρώτου γύρου ανταγωνιστικών διαδικασιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια γραφείων εκτιμάται ότι θα βγει το πρώτο τρίμηνο του 2026 ενώ εκείνη για τα βιομηχανικά κτίρια το τέταρτο τρίμηνο του 2026.
Αρμόδιος για τις ανταγωνιστικές διαδικασίες, την κατακύρωση των αποτελεσμάτων, την υπογραφή κάθε σχετικής σύμβασης και τη χορήγηση της ενίσχυσης θα είναι ο Διαχειριστής ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης (ΔΑΠΕΕΠ). Κριτήριο για όσους προκρίνονται θα είναι η χαμηλότερη τιμή προσφοράς ανά εξοικονομούμενη μονάδα τελικής ενέργειας, μέχρι εξαντλήσεως του δημόσιου προϋπολογισμού ενίσχυσης της προκήρυξης. Μετά την επιλογή της προσφοράς του κάθε συμμετέχοντα στο πλαίσιο της ανταγωνιστικής διαδικασίας, κάθε δικαιούχος θα λαμβάνει δημόσιο προϋπολογισμό ενίσχυσης για την εξοικονόμηση ενέργειας που θα επιτυγχάνει.
Άλλοι εναλλακτικοί μηχανισμοί χρηματοδότησης
Συνολικά στον νέο Οδικό Χάρτη προτείνεται μία σειρά καινοτόμων εργαλείων χρηματοδότησης. Εκτός από το μοντέλα Pay-As-You-Save, υπάρχει το «On-bill financing» με χρηματοδότηση δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής, συνήθως από τον προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας (ή φυσικού αερίου) ή τρίτα μέρη και αποπληρωμή του κόστους υλοποίησης των παρεμβάσεων από τον ωφελούμενο μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Επίσης, υπάρχουν τα προγράμματα Property Assessed Clean Energy που υλοποιούνται, είτε από την κεντρική διοίκηση, είτε σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και ο ωφελούμενος αναλαμβάνει την υποχρέωση να τις αποπληρώσει μέσω των επιπρόσθετων φόρων που επιβάλλονται επί του ακινήτου.
Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας ενός Τοπικού Αποθεματικού Ταμείου Ζημιών Δανείων (Local loan-loss reserve) που παρέχει δίχτυ ασφαλείας στους δανειστές έναντι ζημιών από δάνεια, Ταμείων Εγγυήσεων ως σχήματα ενίσχυσης της πιστοληπτικής ικανότητας σε συνεργασία με τις τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (EPC) μεταξύ τελικού καταναλωτή και μιας Εταιρείας Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών κλπ.
Πέρα από τα νέα εργαλεία, στόχος είναι να διερευνηθεί το πλαίσιο φοροαπαλλαγών στα νοικοκυριά, με σκοπό τη στήριξη των απαιτούμενων επεμβάσεων ενεργειακής ανακαίνισης με εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης. Παράλληλα, προωθούνται εναλλακτικοί μηχανισμοί χρηματοδότησης των δημόσιων κτιρίων.
Προς αυτή την κατεύθυνση σχεδιάζεται ένα κεντρικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων μέσω συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης, το οποίο θα βασιστεί στην ιεράρχηση και ομαδοποίηση των δημόσιων κτιρίων με σκοπό την προκήρυξη στοχευμένων προγραμμάτων ανά ομάδα.
Η υστέρηση της Ελλάδας και τα οκτώ Εξοικονομώ
Η Ελλάδα σήμερα υστερεί στο σύνολο των δεικτών ενεργειακής κατανάλωσης σε σύγκριση με τον μέσο όρο στην ΕΕ-27. Τα οκτώ προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ», της περιόδου 2011 – 2025 για την ενεργειακή αναβάθμιση του οικιστικού αποθέματος της χώρας δεν «έτρεξαν» όπως αναμενόταν, καθώς προέκυψαν διάφορες αγκυλώσεις. Για παράδειγμα το «Εξοικονομώ 2021» είναι ακόμα ενεργό σε φάση ολοκλήρωσης έργων ενώ το «Εξοικονομώ-Ανακαινίζω» και το «Εξοικονομώ 2023» επί της ουσίας δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί για την υλοποίηση των ενταγμένων έργων. Στις προτεραιότητες της χώρας έως το 2030, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται:
-Καθιέρωση ετήσιας εξοικονόμησης 1,9% στην τελική κατανάλωση ενέργειας όλων των δημόσιων φορέων σε σύγκριση με το 2021.
– Υποχρεωτική ανακαίνιση του 3% των δημόσιων κτιρίων ετησίως.
– Κατασκευή νέων κτιρίων μηδενικών εκπομπών από το 2028 (δημόσια) και 2030 (ιδιωτικά).
Τελικός στόχος είναι η σταδιακή αναβάθμιση όλων των κτιρίων ώστε να επιτευχθεί μηδενική κατανάλωση ενέργειας έως το 2050.
