Δασμοί Τραμπ: Η αποφυγή ενός εμπορικού πολέμου και οι αβεβαιότητες για την Ευρώπη

Η αποτροπή του εμπορικού πολέμου ΕΕ-ΗΠΑ είναι το θετικό αποτέλεσμα από τη συμφωνία των δύο πλευρών, σύμφωνα με το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Alpha Bank, την οποία χαρακτηρίζει ως  «σημαντική πολιτική συμφωνία στο πιο υψηλό επίπεδο».

Επισημαίνεται όμως ότι για να καταστεί μια ολοκληρωμένη εμπορική συμφωνία θα πρέπει να καταλήξουν με σαφήνεια και με όλες τις λεπτομέρειες τις οικονομικές συναλλαγές ανά κλάδο, καθώς οι μέχρι τώρα συμφωνίες δείχνουν ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος παρερμηνειών ή διευθέτησης τεχνικών ζητημάτων, όπως συνέβη στην συμφωνία με την Ιαπωνία και τη Βρετανία αντίστοιχα.

Επιπλέον για την Ευρώπη ένας άλλος παράγοντας που αυξάνει την αβεβαιότητα είναι ότι η σημερινή συμφωνία περιλαμβάνει μεγάλες υποσχέσεις της ΕΕ, πέραν των δασμών. «Η ΕΕ φαίνεται να έχει δεσμευτεί να αγοράσει προϊόντα ενέργειας από τις ΗΠΑ αξίας 750 δισ. δολαρίων, ενώ θα επενδύσει 600 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ. Δεν έχει διευκρινιστεί αν  θα πρόκειται  για ευρωπαϊκά κονδύλια ή θα εμπλακεί και ο ιδιωτικός τομέας της κάθε χώρας-μέλους. Επιπλέον, οι υποσχέσεις της ΕΕ για μεγάλης κλίμακας αγορές αμερικανικών όπλων ενέχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, αφού οι στρατιωτικές αποφάσεις για τις δαπάνες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών και όχι της ΕΕ, ενώ το νέο ταμείο της ΕΕ για κοινές στρατιωτικές προμήθειες περιλαμβάνει αυστηρές διατάξεις για αγορά ευρωπαϊκών αμυντικών όπλων.» αναφέρει το Δελτίο.

Οι αναμενόμενες επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών στην ευρωπαϊκή οικονομία

Ο δασμός 15% εκτιμάται ότι είναι διαχειρίσιμος από την πλευρά της Ευρώπης.

Το ερώτημα για τις ΗΠΑ είναι αν το δημοσιονομικό κέρδος από τους δασμούς θα υπερκεράσει την αρνητική επίδραση στον μέσο καταναλωτή από τον εισαγόμενο πληθωρισμό

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες (ECB, Kiel Institute, Bruegel Institute, Conference Board) εκτιμάται ότι το ύψος των επιπτώσεων θα κυμανθεί από 0% ώς 0,5% του ΑΕΠ συνολικά για την ΕΕ. Όμως η εικόνα διαφέρει ανά κλάδο και ανά χώρα.

• Σε επίπεδο χωρών, η Ιρλανδία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ολλανδία συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών που είναι πιο εκτεθειμένες στους δασμούς επειδή οι εξαγωγές τους προς τις ΗΠΑ το 2024, σε όρους αξίας, ήταν πολύ υψηλές (Γερμανία: 161,2 δισ. ευρώ, Ιρλανδία: 72,1 δισ. ευρώ, Ιταλία: 64,8 δισ. ευρώ, Γαλλία: 47,1 δισ. ευρώ, Ολλανδία 43,4 δισ. ευρώ).
• Σε επίπεδο κλάδων, οι επιπτώσεις αναμένεται να είναι άνισες, κυρίως λόγω των διαρθρωτικών διαφορών των αγορών τους, όπως ο βαθμός εξάρτησης από τις αμερικανικές αγορές. Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα, τα φαρμακευτικά προϊόντα, η αυτοκινητοβιομηχανία, τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός αποτελούν τους κλάδους με την υψηλότερη εξαγωγική δραστηριότητα προς τις ΗΠΑ . Τούτο, σημαίνει ότι οι χώρες που εξάγουν αυτά τα αγαθά στις ΗΠΑ, όπως η Ιρλανδία, το Βέλγιο και η Γερμανία, αντιμετωπίζουν δυσανάλογους κινδύνους (How to Survive a Trade War: A Case for EU Burden-sharing, Bertelsmann Stiftung, Μάιος 2025).

Τι σημαίνει για την ΕΕ και τι για τις ΗΠΑ

Oι δασμολογικές επιπτώσεις φαίνεται να είναι διαχειρίσιμες για την οικονομία της ΕΕ, η οποία διατηρεί ορισμένα εργαλεία για την καλύτερη αντιμετώπισή τους. Ένα τέτοιο εργαλείο  είναι ο Μηχανισμός Αποτροπής Μέτρων Εξαναγκασμού (Anti Coercion Instrument- ACI) που επιτρέπει στην EE να επιβάλλει κυρώσεις σε χώρες που θεωρείται ότι υιοθετούν εχθρικές οικονομικές πολιτικές, αναφέρει το Δελτίο.

Για την αμερικανική κυβέρνηση το βασικό ερώτημα είναι εάν το δημοσιονομικό κέρδος από τους δασμούς θα υπερκεράσει την αρνητική επίδραση στον μέσο καταναλωτή από τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ φαίνεται ότι περιόρισε στη μικρότερη δυνατή την επίδραση της δασμολογικής πολιτικής του Trump επί των συνολικών εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ, με διακριτές, όμως, διαφορές μεταξύ χωρών. Ωστόσο,καταλήγει το Δελτίο, αυξάνεται πιθανότατα η διατλαντική ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης.