Δασμοί: Ένας πρώτος απολογισμός

Με την εξαίρεση των εμπορικών συμφωνιών με τη Μ. Βρετανία και την Ινδονησία, για τις οποίες έχουν δοθεί στη δημοσιότητα τα σχετικά κείμενα, δεν έχουμε επαρκή στοιχεία για ό,τι μέχρι σήμερα υποστηρίζεται πως έχει συμφωνηθεί μεταξύ των ΗΠΑ και των εμπορικών τους εταίρων.

Η συνολική πραγματική δασμολογική επιβάρυνση, αναφέρεται σε σχετική μελέτη του Yale, έφτασε το 17%, χωρίς φυσικά να συνυπολογίζονται οι ανακοινώσεις περί των δασμών που θα επιβληθούν αν δεν υπάρξει τελική συμφωνία των ΗΠΑ με τους υπόλοιπους, πολυάριθμους εμπορικούς εταίρους. Σε κάθε περίπτωση μπορούν βασίμως να υποστηριχθούν προσώρας τα εξής: Πρώτον, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ενδιαφέρεται περισσότερο να περιορίσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ ενισχύοντας την εγχώρια παραγωγή αγαθών και να εισπράξει δασμούς. Δεν ενδιαφέρεται για το «δίκαιο εμπόριο» το οποίο έχει επικαλεσθεί στο παρελθόν.

Δεύτερον, πράγματι η αγορά των ΗΠΑ προσιδιάζει σε «αγορά μονοψωνίου», ιδίως για εκείνες τις χώρες που κατευθύνουν εξαγωγές πολλών δισεκατομμυρίων προς την αμερικανική αγορά. Για το 5μηνο του 2025, η ΕΕ εξήγαγε $330 δισ., το 20% των αμερικανικών εισαγωγών, το Μεξικό $220 δισ. σχεδόν 15%, ο Καναδάς 11% και η Κίνα 10%. Ελβετία, Ταιβάν, Βιετνάμ και Ιαπωνία ακολουθούν με ποσοστά η κάθε μία χώρα προς το 5% του συνόλου των αμερικανικών εισαγωγών. Η περίπτωση αυτή «μερικού μονοψωνίου» δίνει στον αμερικανό Πρόεδρο την ισχύ της διαπραγμάτευσης. Αν κλείσει η αμερικανική αγορά, οι επιπτώσεις θα είναι πολύ δυσάρεστες για κάθε έναν από τους εμπορικούς εταίρους, οι οποίοι μάλιστα αδυνατούν να επιβάλουν «εκδικητικούς δασμούς» λόγω ελλείψεως δυνατότητος ισχύος και συνεργασιών μεταξύ τους.

Τρίτον, στην ευρωπαϊκή περίπτωση διαπιστώνεται μια ασάφεια από τις μέχρι τώρα αντικρουόμενες δηλώσεις. Σε κάθε περίπτωση, η υποχρέωση ενεργειακών εισαγωγών πέραν του ότι είναι διπλάσια και τριπλάσια των ευρωπαϊκών αναγκών, θα δημιουργήσει και ένα κρυφό κόστος «εκτροπής εμπορίου» δισεκατομμυρίων με άλλες χώρες (Νορβηγία, Κατάρ, κ.ά.), χώρες από τις οποίες εισάγει σήμερα με καλύτερες τιμές την ενέργεια που χρειάζεται. Τέταρτον, είναι αντιφατικό και επομένως μη επιτεύξιμο να επιδιώκει κανείς, όπως οι ΗΠΑ, ταυτόχρονα βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και εισαγωγή κεφαλαίων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτά τα δύο κινούνται αντίστροφα. Πρόκειται για βασικές οικονομικές αρχές.

Πέμπτον, τα εισαγόμενα καταναλωτικά αγαθά στην αμερικανική αγορά είναι περίπου 4%. Επομένως, είναι πιθανό, από το κανάλι αυτό οι επιπτώσεις στις τιμές να είναι περιορισμένες. Αντιθέτως, τα ενδιάμεσα αγαθά που εισάγουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις αποτελούν περίπου το 17% της συνολικής προστιθέμενης αξίας. Εκεί η επίπτωση θα είναι σημαντική. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο πληθωρισμός για να φανεί θα χρειαστούν κάποιοι μήνες. Οπως και η μη αποδοτική κατανομή των πόρων διεθνώς που συνεπάγονται οι δασμοί με δυσμενείς επιπτώσεις στους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, στην απασχόληση, στις τιμές.

Ο Θεόδωρος Πελαγίδης είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, υποδιοικητής της ΤτΕ, πρώην υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ