Μια παλιά τάση φαίνεται να αναβιώνει δυναμικά στις συνήθειες των καταναλωτών: η λογική «αγοράστε τώρα, πληρώστε αργότερα» (buy now, pay later ή αλλιώς BNPL), που επαναφέρει στις μνήμες το γνωστό τεφτέρι με τα βερεσέ, πλέον γίνεται μέσω χρηματοδότησης και κερδίζει συνεχώς έδαφος. Με λίγα λόγια αγοράζετε κάτι τώρα και πληρώνετε σε δόσεις στο μέλλον.
Όπως υπογραμμίζει ο Economist τέτοιες αγορές συχνά αποτελούσαν αντικείμενο χλευασμού. Για παράδειγμα η πληρωμή του γεύματος σε δόσεις είναι, για ορισμένους, ο καταναλωτισμός στην πιο γελοία μορφή του. Άλλοι βλέπουν κάτι πιο σκοτεινό: τον δανεισμό που παρακάμπτει τα όρια του κυρίαρχου χρηματοπιστωτικού συστήματος, εκμεταλλευόμενοι τους επισφαλείς δανειολήπτες.
Ωστόσο, ούτε η κοροϊδία ούτε το άγχος έχουν επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του κλάδου. Η Worldpay, μια εταιρεία πληρωμών, υποδηλώνει ότι η BNPL αντιπροσώπευε 342 δισεκατομμύρια δολάρια σε δαπάνες σε όλο τον κόσμο πέρυσι, από λίγο πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια μια δεκαετία νωρίτερα. Παλαιότερες χρηματοπιστωτικές εταιρείες, όπως η JPMorgan Chase και η PayPal, έχουν εισέλθει στην αγορά, ακριβώς τη στιγμή που οι εταιρείες BNPL αναλαμβάνουν καθήκοντα που προηγουμένως ήταν αποκλειστική «αρμοδιότητα» των τραπεζών.
Η ευκαιρία για την BNPL σε δάνεια μεταξύ επιχειρήσεων – μια κατακερματισμένη, παλιά αγορά – μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη από αυτήν για τους καταναλωτές.
Η τιτλοποίηση του… βερεσέ
Και μια νέα αγορά αναδύεται για χαρτοφυλάκια χρέους BNPL , τα οποία τιτλοποιούνται και αγοράζονται, συχνά από διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων.
Η ιδέα ενός δανείου στο σημείο πώλησης είναι παλιά. Το 1856, ο Ισαάκ Σίνγκερ και ο Έντουαρντ Κλαρκ, ένα επιχειρηματικό δίδυμο, άρχισαν να πωλούν ραπτομηχανές σε δόσεις, με μεγάλη επιτυχία. Η σύγχρονη βιομηχανία λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Όταν ένας πελάτης αγοράζει ένα προϊόν για 100 δολάρια, μπορεί να πληρώσει σταδιακά. Ο δανειστής BNPL – ίσως η Klarna , μια σουηδική εταιρεία, ή η Affirm, ένας μεγάλος αμερικανικός πάροχος – πληρώνει τον έμπορο εκ των προτέρων, με αντάλλαγμα μια έκπτωση, ας πούμε, 3 δολαρίων. Αυτό λειτουργεί για τους λιανοπωλητές, καθώς ενισχύει τις πωλήσεις. Οι πελάτες που έχουν πρόσβαση σε δάνεια ξοδεύουν τουλάχιστον 20% περισσότερο σε σχέση με εκείνους που δεν έχουν πρόσβαση, ακόμη και όταν η τιμή πώλησης παραμένει η ίδια. Ο πελάτης αποπληρώνει το ποσό με την πάροδο του χρόνου, συχνά έξι εβδομάδες, σε τέσσερις δόσεις και με μηδενικό τόκο.
Αρκετές τράπεζες επιτρέπουν πλέον στους πελάτες να χωρίζουν τις μεγαλύτερες πληρωμές σε μικρότερα τμήματα μετά τις αγορές.
Παρά την πρόσφατη επιτυχία του κλάδου, υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι βρίσκεται ακόμη σε ύφεση. Λιγότερο από το 2% των πελατών της Bank of America που γεννήθηκαν πριν από το 1965 έχουν μια εκκρεμή πληρωμή BNPL, σε σύγκριση με το 10% των τραπεζικών πελατών Millennials και GenZ. Καθώς οι νεότερες ομάδες αντιπροσωπεύουν περισσότερες καταναλωτικές δαπάνες, η αγορά αναμένεται να αναπτυχθεί. Σε χώρες όπου η BNPL υπάρχει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συμβάλλει σε περισσότερες πωλήσεις: πάνω από μία στις πέντε από αυτές που πραγματοποιούνται διαδικτυακά στη Σουηδία, έναντι λιγότερων από μία στις δεκαέξι στην Αμερική. Τοπικές και περιφερειακές εταιρείες εμφανίζονται για να προσφέρουν την υπηρεσία: Addi στην Κολομβία, Atome στη Σιγκαπούρη, Tamara στη Σαουδική Αραβία.
Τα θολά όρια
Καθώς ο κλάδος αναπτύσσεται, τα όρια μεταξύ της BNPL και του mainstream χρηματοοικονομικού κλάδου θολώνουν. Η Klarna, μια από τις πρώτες εταιρείες που δραστηριοποιήθηκαν, λειτουργεί ως τράπεζα στην Ευρώπη από το 2017. Ο Sebastian Siemiatkowski, συνιδρυτής και επικεφαλής της εταιρείας, λέει στον Economist, ότι θέλει να γίνει ένας ψηφιακός οικονομικός βοηθός που θα βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Η Affirm λάνσαρε μια χρεωστική κάρτα πριν από δύο χρόνια και τελευταία έχει δει την άνοδο της ζήτησης: η εταιρεία αναφέρει πλέον σχεδόν 2 εκατομμύρια κατόχους καρτών. Οι πελάτες μπορούν να χρησιμοποιούν τις κάρτες σε καταστήματα, είτε για να πληρώσουν πλήρως είτε σε δόσεις, φέρνοντας μια μέθοδο χρηματοδότησης συνώνυμη με το ηλεκτρονικό εμπόριο στον πραγματικό κόσμο. Τα τελευταία δύο χρόνια, και οι δύο γίγαντες της BNPL έχουν ενσωματωθεί στα ψηφιακά πορτοφόλια της Apple και της Google.
Οι καθιερωμένες χρηματοπιστωτικές εταιρείες κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η PayPal άρχισε να προσφέρει υπηρεσίες BNPL το 2020, αξιοποιώντας τις ισχυρές σχέσεις της με τους εμπόρους. Πέρυσι, ο γίγαντας των πληρωμών επεξεργάστηκε 33 δισεκατομμύρια δολάρια σε δαπάνες BNPL, ένα ποσό που, όπως λέει, αυξάνεται κατά περίπου 20% ετησίως. Αρκετές τράπεζες επιτρέπουν πλέον στους πελάτες να χωρίζουν τις μεγαλύτερες πληρωμές σε μικρότερα τμήματα μετά τις αγορές.
Και οι πρόσφατες συμφωνίες της Klarna με εταιρείες πληρωμών όπως η Adyen, η JPMorgan Payments και η Stripe σημαίνουν ότι οι υπηρεσίες της παρέχονται πλέον σε εκατομμύρια εμπόρους.
Εμπορικές πιστώσεις
Αρκετές ταχέως αναπτυσσόμενες νεοσύστατες επιχειρήσεις ελπίζουν να διαταράξουν την εμπορική πίστωση, μια τεράστια αγορά στην οποία οι προμηθευτές δανείζουν χρήματα σε εταιρείες που αγοράζουν τα προϊόντα τους. Μόνο οι αμερικανικές εταιρείες αναφέρουν περίπου 4,9 τρισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορικές υποχρεώσεις, χρήματα που οφείλονται σε άλλες εταιρείες για προμήθειες που αγοράζονται με πίστωση. Η αγορά είναι περίπου τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τα 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε υπόλοιπα σε αμερικανικές πιστωτικές κάρτες. Είναι επίσης απαρχαιωμένη και ώριμη για καινοτομία. Οι προμηθευτές που χορηγούν δάνεια αναγκάζονται να αξιολογούν χειροκίνητα εάν κάθε ένας από τους πελάτες τους είναι πιστοληπτικά αξιόπιστος, με λίγες διαθέσιμες πληροφορίες, και να κυνηγούν τους αγοραστές για πληρωμές.
Ο Matthias Knecht, συνιδρυτής της Billie, μιας εταιρείας που ειδικεύεται σε δάνεια BNPL μεταξύ επιχειρήσεων , υποστηρίζει ότι τέτοιου είδους δανεισμός είναι περίπου 15 χρόνια πίσω από την καταναλωτική αγορά. Ο Richard Thornton, συνιδρυτής της Hokodo, μιας άλλης νεοσύστατης επιχείρησης, πιστεύει ότι ο πιθανός αντίκτυπος στις επιχειρηματικές δαπάνες είναι μεγαλύτερος από ό,τι στους καταναλωτές, λόγω των περιορισμένων εναλλακτικών λύσεων που είναι διαθέσιμες στις νέες επιχειρήσεις. Λέει ότι όταν οι μικρές εταιρείες αποκτούν πρόσβαση σε καλάθια δανεισμού BNPL , τα δάνεια αυξάνονται κατά μέσο όρο κατά περίπου 40%.
Ομόλογα μπουρίτο
Για τους παρόχους BNPL , η επέκταση των δανειοδοτικών δραστηριοτήτων τους όσο το δυνατόν γρηγορότερα σημαίνει διατήρηση ενός ελαφρού ισολογισμού. Η ιδέα των τιτλοποιημένων ομολόγων με burrito μπορεί να αποτελεί αντικείμενο χλευασμού, αλλά η σχετικά αδιαφανής αγορά για τα χαρτοφυλάκια BNPL βρίσκεται σε άνθηση. Οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και οι ιδιωτικές επενδυτικές εταιρείες που αγοράζουν το χρέος πιστεύουν ότι έχουν βρει μια ελκυστική κατηγορία περιουσιακών στοιχείων στην οποία τα υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία ωριμάζουν γρήγορα. Τον Οκτώβριο, η Elliott Advisors, μια βρετανική θυγατρική ενός γιγάντιου hedge fund, αγόρασε το βρετανικό χαρτοφυλάκιο δανείων της Klarna ύψους 39 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το 2023, η KKR , ένας γίγαντας των ιδιωτικών αγορών, συμφώνησε να αγοράσει έως και 44 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρέος BNPL από την PayPal το 2023. Η Affirm έχει εκδώσει περίπου 12 δισεκατομμύρια δολάρια σε τίτλους που καλύπτονται από περιουσιακά στοιχεία.
