Μαύρη Θάλασσα: Το νέο Ελ Ντοράντο του φυσικού αερίου

Τα βαθιά νερά της Μαύρης Θάλασσας αναδεικνύονται ως το επόμενο ελ ντοράντο φυσικού αερίου της Ευρώπης, με τέσσερα από τα δέκα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου να σχεδιάζονται την επόμενη δεκαετία. Αυτός ο ριζικός μετασχηματισμός έρχεται καθώς η Ευρώπη επιδιώκει απεγνωσμένα να διαφοροποιήσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό, αντιμετωπίζοντας την επιτακτική ανάγκη να απελευθερωθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο έως το 2027.

Τα εκτιμώμενα αποθέματα της λεκάνης θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 100.000 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια, γεγονός που καθιστά την περιοχή ουσιαστικό παράγοντα στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Εθνικές και κρατικές εταιρείες ελέγχουν επί του παρόντος το 94% των παραχωρήσεων βαθέων υδάτων, περιορίζοντας σημαντικά τις ευκαιρίες για τους διεθνείς επενδυτές.

Το κόστος εξόρυξης

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το energynews.pro, η λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας παρουσιάζει ένα μοναδικό γεωλογικό χαρακτηριστικό που επηρεάζει άμεσα το λειτουργικό κόστος. Περισσότερο από το 75% του βυθού και των βαθέων υδάτων είναι απαλλαγμένο από οξυγόνο. Αυτό το χαρακτηριστικό παράγει τεράστιες συγκεντρώσεις υδρόθειου (H₂S) από βάθος 150-200 μέτρων, απαιτώντας τη χρήση εξειδικευμένου αντιδιαβρωτικού εξοπλισμού και βελτιωμένων πρωτοκόλλων ασφαλείας. Οι φορείς εκμετάλλευσης πρέπει να ενσωματώσουν αυτούς τους περιορισμούς στους λειτουργικούς τους προϋπολογισμούς, αυξάνοντας το κόστος κατά 20 έως 30% σε σύγκριση με τις συμβατικές λεκάνες, σύμφωνα με εκτιμήσεις του κλάδου.

Οι προκλήσεις στον τομέα της εφοδιαστικής επιδεινώνουν αυτήν την οικονομική πολυπλοκότητα. Όλος ο σημαντικός εξοπλισμός γεώτρησης πρέπει να διέρχεται από το Στενό του Βοσπόρου, του οποίου το ελάχιστο πλάτος φτάνει μόνο τα 750 μέτρα σε ορισμένα σημεία. Αυτός ο φυσικός περιορισμός περιορίζει τις επιλογές μεταφοράς και αυξάνει τους χρόνους παράδοσης κατά αρκετές εβδομάδες, επηρεάζοντας άμεσα τα χρονοδιαγράμματα ανάπτυξης. Οι τεκτονικά ενεργές ζώνες, με μέσους ετήσιους σεισμούς, απαιτούν ενισχυμένα σχέδια υποδομών και ασφάλιστρα που μπορούν να διπλασιάσουν το τυπικό κόστος. Τα μαλακά ιζήματα και οι οπές μεθανίου δημιουργούν πρόσθετους κινδύνους αστάθειας των γεωτρήσεων, απαιτώντας προηγμένες και δαπανηρές τεχνολογίες γεώτρησης.

Η Ουκρανία κρατά τα κλειδιά

Το ουκρανικό δυναμικό φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα αποτελεί τον «ελέφαντα στο δωμάτιο» των ευρωπαϊκών ενεργειακών συζητήσεων. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η ουκρανική υφαλοκρηπίδα θα μπορούσε να περιέχει περισσότερα από 2.000 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, που ισοδυναμούν με τέσσερα χρόνια συνολικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης. Από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, η Ουκρανία έχει χάσει τον έλεγχο του 80% των υπεράκτιων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, γεγονός που αντιπροσωπεύει μια οικονομική ζημία που εκτιμάται σε περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα είκοσι ετών. Η Ρωσία λειτουργεί επί του παρόντος τις κατασχεμένες ουκρανικές πλατφόρμες, ιδίως τους πύργους Μπόικο, εξάγοντας περίπου 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως για τον εφοδιασμό της προσαρτημένης χερσονήσου.

Αυτή η κατάσταση δημιουργεί ένα σημαντικό γεωπολιτικό παράδοξο για τους Ευρωπαίους επενδυτές. Τα ουκρανικά αποθέματα θα μπορούσαν θεωρητικά να καλύψουν το 15 έως 20% των ευρωπαϊκών αναγκών μετά το 2027, αλλά παραμένουν εκτός εμβέλειας όσο διαρκεί η σύγκρουση. Η Naftogaz, η εθνική ουκρανική εταιρεία, προετοιμάζει εξερεύνηση σε 32 εναπομείναντα οικόπεδα υπό ουκρανικό έλεγχο, εκτιμώντας ένα δυναμικό 37,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων σε αυτές τις περιοχές.

Μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες όπως η ExxonMobil και η Shell είχαν επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια σε εξερεύνηση πριν από το 2014, αλλά εγκατέλειψαν τα έργα τους λόγω κινδύνων ασφαλείας. Η επίλυση της σύγκρουσης θα μπορούσε να αποδεσμεύσει επενδύσεις 50 έως 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον ουκρανικό υπεράκτιο τομέα.

Η Βουλγαρία ποντάρει 170 εκατομμύρια ευρώ

Η NewMed Energy και η OMV Petrom έκαναν ένα αποφασιστικό βήμα υπογράφοντας σύμβαση 80 εκατομμυρίων δολαρίων με την Noble Corporation για δύο γεωτρήσεις στο οικόπεδο Han Asparuh. Οι εργασίες θα ξεκινήσουν τον Οκτώβριο του 2025, με συνολικό προϋπολογισμό γεώτρησης που εκτιμάται σε 170 εκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων ολοκληρωμένων υπηρεσιών από την Halliburton και δοκιμών γεωτρήσεων από την SLB. Η πρώτη γεώτρηση, Vinekh-1, παρουσιάζει 50% πιθανότητα ανακάλυψης 70 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, ενώ η δεύτερη, Krum-1, προσφέρει 30% πιθανότητα ανακάλυψης 170 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων σε βάθος 3.540 μέτρων.

Αυτές οι πιθανές ποσότητες θα μεταμόρφωναν ριζικά την περιφερειακή αγορά ενέργειας. Η Βουλγαρία καταναλώνει σήμερα 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και η πιο μέτρια ανακάλυψη θα εξασφάλιζε ενεργειακή ανεξαρτησία για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Η υπάρχουσα υποδομή του διασυνδεδεμένου διαδρόμου φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας, που λειτουργεί από το 2022, θα διευκόλυνε την ταχεία δρομολόγηση προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, που αυτή τη στιγμή κυμαίνονται περίπου στα 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα, παραμένουν διπλάσιες από εκείνες της λεκάνης της ανατολικής Μεσογείου, δημιουργώντας μια ελκυστική ευκαιρία arbitrage που εκτιμάται σε 3-4 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε περίπτωση επιτυχίας.

Το κοίτασμα Sakarya

Το κοίτασμα Sakarya, που ανακαλύφθηκε το 2020 με επιβεβαιωμένα αποθέματα 710 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων μετά τις τελευταίες αξιολογήσεις, συμβολίζει τη φιλοδοξία της Τουρκίας να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση. Το Τουρκικό Κέντρο Τεχνολογίας Υπεράκτιων Πετρελαίων (TP-OTC) πέτυχε εμπορική παραγωγή τον Απρίλιο του 2023 μετά από μια επιταχυνόμενη φάση ανάπτυξης μόλις τριών ετών. Η τρέχουσα παραγωγή φτάνει τα 20 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα και αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το τέλος του 2025. Η Φάση 2 του έργου, που απαιτεί επιπλέον 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, θα ενσωματώσει 26 νέα πηγάδια για να φτάσει σε χωρητικότητα 60 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων ημερησίως έως το 2028.

Η Ρουμανία κινητοποιεί 4,4 δισεκατομμύρια για να μεταμορφώσει την ενεργειακή της κατάσταση

Το έργο Neptun Deep, με επιβεβαιωμένη επένδυση 4,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αντιπροσωπεύει την σημαντικότερη ανάπτυξη φυσικού αερίου στην Ευρώπη εδώ και μια δεκαετία. Η OMV Petrom και η Romgaz έχουν αναθέσει το 80% των συμβάσεων εκτέλεσης, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης της Transocean Barents για 357 εκατομμύρια δολάρια και μιας σύμβασης EPCI ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Saipem. Η στοχευμένη παραγωγή 8 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως από το 2027 θα δημιουργήσει έσοδα που εκτιμώνται σε 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε τρέχουσες τιμές αγοράς. Αυτή η παραγωγή θα μετατρέψει τη Ρουμανία από καθαρό εισαγωγέα στον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την Ολλανδία.

Οι εξελίξεις στον τομέα του φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής στρατηγικής που στοχεύει στην ενεργειακή ανεξαρτησία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαθέσει 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ μέσω του προγράμματος REPowerEU για την υποστήριξη υποδομών σύνδεσης από τη Μαύρη Θάλασσα.

Τα συνδυασμένα έργα θα μπορούσαν να παρέχουν 35 έως 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2030, καλύπτοντας περίπου το 10% της ευρωπαϊκής ζήτησης.

Οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές, με το κόστος ανάπτυξης να είναι 40% υψηλότερο από τις λεκάνες της Βόρειας Θάλασσας και τους χρόνους παράδοσης της παραγωγής να παρατείνονται κατά μέσο όρο κατά 18 έως 24 μήνες. Παρ ‘όλα αυτά, η εγγύτητα με τις ευρωπαϊκές αγορές και η γεωπολιτική επιταγή της διαφοροποίησης εγγυώνται την οικονομική βιωσιμότητα αυτών των έργων, ακόμη και με το κόστος εξόρυξης να φτάνει τα 4 έως 5 δολάρια ανά εκατομμύριο BTU έναντι 2 έως 3 δολαρίων σε πιο συμβατικές λεκάνες.