«Δεν είμαι έτοιμος να αλλάξω δουλειά», λέει ο Στέλιος Μπουτάρης, παραγωγός κρασιού με αμπελώνες στη Νάουσα και το Αμύνταιο στη βόρεια Ελλάδα, μιλώντας για την κλιματική κρίση.
Ωστόσο, προσθέτει, «δεν μπορούμε να συνεχίσουμε όπως έκαναν οι πατεράδες μας».
Και ο Μπουτάρης είναι μονάχα ένας από τους χιλιάδες αγρότες της νότιας Ευρώπης που αγωνίζονται να συνεχίσουν να παράγουν στα εδάφη που οι πρόγονοί τους καλλιεργούσαν για δεκαετίες, ή ακόμα και αιώνες, καθώς όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού, μαίνονται σε Ισπανία, Γαλλία και Ελλάδα.
Ο αγώνας τους σημαίνει ότι οι τιμές του κρασιού, των ελιών, των εσπεριδοειδών και των λαχανικών αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται, καθώς η ξηρασία, οι πλημμύρες και οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν τις παραδοσιακές καλλιέργειες στη Μεσόγειο.
Νέες μέθοδοι επιβίωσης και αλλαγές στην αγορά
Κάποιοι χρησιμοποιούν νέες τακτικές για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, όπως η εγκατάσταση συστημάτων άρδευσης και αποθήκευσης νερού και η φύτευση περισσότερης βλάστησης ανάμεσα στα αμπέλια, ώστε η γη να συγκρατεί περισσότερο νερό και να διατηρεί χαμηλότερες θερμοκρασίες.
Οι παραγωγοί σε όλη την Ευρώπη θα αναγκαστούν να μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στους καταναλωτές, με τη μορφή υψηλότερων τιμών, υποστηρίζει ο Μπουτάρης μιλώντας στον Guardian.
«Δεν θα είναι εύκολο να βρει κανείς φθηνό κρασί. Παλαιότερα, η νότια Γαλλία, η Ισπανία και η Ελλάδα παρήγαγαν το φθηνό κρασί της Ευρώπης. Τώρα θα είναι πολύ δύσκολο να ανταγωνιστούμε στις τιμές», λέει.
Οι καταναλωτές ήδη αισθάνονται τις επιπτώσεις, καθώς η ξηρασία στην Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία ωθεί τις τιμές προς τα πάνω αυτό το καλοκαίρι, σε μια περίοδο που συνήθως οι τιμές πέφτουν.
Η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης.
Προβλέψεις για το μέλλον της αγροτικής παραγωγής
Στην ΕΕ, η μέση ετήσια απώλεια για τις καλλιέργειες προβλέπεται να αυξηθεί έως και τα δύο τρίτα έως το 2050, φτάνοντας τα 24,8 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ανάλυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μέχρι το 2050, η πιο σοβαρή αύξηση του κινδύνου ξηρασίας αναμένεται στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα, με περισσότερες από εννέα φορές περισσότερες ημέρες σοβαρής ξηρασίας κάθε χρόνο σε σύγκριση με το 1990, σύμφωνα με τις «μεσαίες» προβλέψεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή.
Η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ρουμανία είναι πιθανό να σημειώσουν τις μεγαλύτερες απόλυτες αυξήσεις στις απώλειες καλλιεργειών, με τις μέσες ετήσιες απώλειες να αναμένεται να αυξηθούν κατά 64 %, ή περισσότερο από 1 δισ. ευρώ, με την ξηρασία να αποτελεί σημαντικό παράγοντα, σύμφωνα με την έκθεση της ΕΤΕπ και της Επιτροπής.
Το 2022, για παράδειγμα, οι αποδόσεις του καλαμποκιού μειώθηκαν κατά 24% σε σχέση με το προηγούμενο έτος σε ολόκληρη την Ευρώπη, με την Ισπανία να υφίσταται το μεγαλύτερο ποσοστό απωλειών, ακολουθούμενη από τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Ρουμανία.
Μετακίνηση στην Βόρεια Ευρώπη
Ο Δρ Peter Alexander, καθηγητής παγκόσμιων συστημάτων διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, αναφέρει ότι είναι ήδη δυνατό να παρατηρηθεί η μετακίνηση των καλλιεργειών προς το βορρά της Ευρώπης, με τους παραγωγούς σαμπάνιας να επενδύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και το καλαμπόκι να καλλιεργείται στη Σκωτία.
Οι Βρετανοί αγρότες πειραματίζονται με καλλιέργειες όπως φασόλια και ρεβίθια, που ιστορικά ήταν δύσκολο να καλλιεργηθούν, με την ελπίδα ότι θα ευδοκιμήσουν σε ένα θερμότερο κλίμα.
Ωστόσο, όσο προχωρά η κλιματική κρίση, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η προσαρμογή και τόσο πιο δαπανηρή.
Ο Alexander λέει ότι αυτό το φαινόμενο είναι ήδη εμφανές σε πιο εξωτικές καλλιέργειες, που απαιτούν πολύ συγκεκριμένες συνθήκες καλλιέργειας και βρίσκονται υπό πίεση, όπως ο καφές και το κακάο.
Στη νότια Ευρώπη, οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις αγωνίζονται να βρουν τους πόρους για να χρηματοδοτήσουν την προσαρμογή τους, ώστε να συνεχίσουν να καλλιεργούν.
«Ήδη βλέπουμε να εγκαταλείπονται ελαιώνες και οι άνθρωποι να μην μπορούν πλέον να ασχοληθούν με τη γεωργία», λέει η Sarah Vachon της μάρκας ελαιόλαδου Citizens of Soil, η οποία συνεργάζεται με ανεξάρτητους παραγωγούς σε όλη τη Μεσόγειο.
Λέει ότι οι αγρότες αναζητούν πολλούς τρόπους για να συνεχίσουν, από την άρδευση έως νέες ποικιλίες, αλλά «αυτές είναι μεγάλες επενδύσεις για μικρούς αγρότες που ήδη ζουν στο όριο της φτώχειας και είναι δύσκολο να λάβουν κρατική χρηματοδότηση».
Η κλιματική κρίση πιο έντονη στην Νότια Ευρώπη
Ο Μπουτάρης λέει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν περιοχές όπου οι οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις έχουν ήδη εγκαταλείψει τη γη και έχουν επιλέξει άλλους τρόπους ζωής, καθώς η γεωργία έχει γίνει πολύ δύσκολη.
Σύμφωνα με τον Alex Fernández Poulussen, διευθυντή της Good Stuff International, η οποία συντονίζει ένα συλλογικό πρόγραμμα για το νερό στη λεκάνη του ποταμού Γουαδαλκιβίρ στη νότια Ισπανία, είναι απαραίτητη η ανάληψη δράσης, καθώς τα αποθέματα νερού στην Ισπανία είναι λιγότερο από τα μισά και η ζήτηση είναι πολύ υψηλή.
Λέει ότι η έκταση της καλλιεργούμενης γης στην περιοχή είναι πιθανό να μειωθεί, καθώς ορισμένα αγροκτήματα θα πωληθούν σε επενδυτικά κεφάλαια για την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάρκων ή θα μετατραπούν από οπωρώνες εσπεριδοειδών ή αβοκάντο σε καλλιέργειες που απαιτούν λιγότερο νερό, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, δημητριακά ή ελιές.
Μετά από αρκετά χρόνια ξηρασίας στη νότια Ισπανία, υπάρχουν μεγάλα έργα για την ανάπτυξη μιας συντονισμένης προσέγγισης για την αποθήκευση και την αποτελεσματικότερη χρήση του νερού, συμπεριλαμβανομένων νέων μορφών άρδευσης.
«Τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν λόγω της κλιματικής κατάστασης, αλλά υπάρχουν πολλές προληπτικές καινοτομίες και προσπάθειες», λέει.
Ο αγώνας για επιβίωση
Ο Walter Zanre, διευθύνων σύμβουλος του βρετανικού παραρτήματος της μάρκας ελαιόλαδου Filippo Berio, λέει ότι η παραγωγή στην Ανδαλουσία, την Απουλία, τη Σικελία, την Ελλάδα, την Τυνησία και την Τουρκία αναμένεται να επηρεαστεί από τις υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες και τις λιγότερες βροχοπτώσεις.
«Υπάρχουν πολλά έργα για την εξοικονόμηση νερού και τη χρήση του για άρδευση. Αλλά για να εξοικονομήσουμε νερό, πρώτα πρέπει να βρέξει. Φέτος είχαμε χειμερινές βροχές, αλλά τα τρία προηγούμενα χρόνια ήταν σχεδόν ξηρασία».
Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής, ήταν μια καλή χρονιά για πολλούς παραγωγούς κρασιού μετά από δύο δύσκολα χρόνια. Ωστόσο, με τις πυρκαγιές να μαίνονται, πολλοί μικροκαλλιεργητές αναρωτιούνται για το μέλλον τους.
Ο Μπουτάρης είναι αποφασισμένος να συνεχίσει: «Πρέπει να υπάρχει ένας τρόπος να το κάνουμε και θέλω να δείξω ότι είναι εφικτό».
Πηγή: in.gr
