Η επιβράδυνση της ανάπτυξης και το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρωσίας, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα από τα κριτήρια με βάση τα οποία θα κινηθεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν στο κρίσιμο πεδίο των διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία.
Αυτό εκτιμούν αναλυτές, οι οποίοι επισημαίνουν ότι ενώ η στάση του ρώσου προέδρου μέχρι στιγμής κάθε άλλο παρά ότι επιδιώκει την ειρήνη δείχει, από την άλλη οι εξελίξεις στην οικονομία της Ρωσίας δεν μπορεί παρά να επηρεάσει με κάποιον τρόπο τις αποφάσεις του.
Το υπουργείο Οικονομικών της χώρας ανακοίνωσε τις πρόσφατα ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα έχει ανέλθει στα 4,88 τρισεκατομμύρια ρούβλια μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου του τρέχοντος έτους, που ισοδυναμεί με 2,2% του ΑΕΠ.
Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, οι κρατικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 20,8% στα 25,19 τρισεκατομμύρια ρούβλια.
Τα πρωτοφανή επίπεδα κρατικών δαπανών για την άμυνα έχουν, μέχρι στιγμής, υποστηριχθεί από τις συνεχιζόμενες πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε συμμάχους της Ρωσίας, όπως η Κίνα και η Ινδία, αλλά και από την αύξηση των φόρων.
Ομως, τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου μειώνονται εν μέσω κυρώσεων και χαμηλότερης παγκόσμιας ζήτησης, πράγμα που σημαίνει ότι το Κρεμλίνο μπορεί να αναγκαστεί να εξετάσει περικοπές δαπανών σε διάφορους τομείς ή περαιτέρω αυξήσεις φόρων.
Τα δεδομένα για την οικονομία
Την ίδια στιγμή, οι προοπτικές για την οικονομία της Ρωσίας δεν είναι τόσο ρόδινες. Το 2024, αναπτύχθηκε κατά 4,3%, αλλά φέτος αναμένεται να αναπτυχθεί κατά πολύ λιγότερο, κατά 1% έως 2%, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας (CBR). Αυτό είναι καίριος παράγοντας για τη στρατηγική του Κρεμλίνου σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση μπορεί να διατηρήσει τις αμυντικές και κοινωνικές δαπάνες, αλλά μπορεί να χρειαστεί να κάνει περικοπές αλλού, κάτι που θα την έθετε σε επικίνδυνη πορεία», εκτιμούσε πριν από έναν μήνα περίπου ο Alexander Kolyandr, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA).
Σύμφωνα με τον ίδιο, η μείωση των δαπανών ή τα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να επιβραδύνουν περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη και τις αυξήσεις μισθών σε μια εποχή που οι διεθνείς κυρώσεις, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου και οι προκλήσεις για τα δικαιώματα ιδιοκτησίας αποθαρρύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Από την άλλη, πρόσθεσε, εάν η κυβέρνηση δεν μειώσει τη δημοσιονομική στήριξη, υπάρχει κίνδυνος να επιστρέψει ο υψηλός πληθωρισμός», δήλωσε ο Kolyandr.
Οι πληθωριστικές πιέσεις, που προκαλούνται σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των αμυντικών δαπανών, τις κυρώσεις και τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού, καθώς και τις αχαλίνωτες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, βρίσκονται επίσης στο μυαλό των αξιωματούχων του Κρεμλίνου εν μέσω φόβων ότι η οικονομία έχει υπερθερμανθεί.
Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει περάσει αρκετά χρόνια προσπαθώντας να τιθασεύσει τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό της χώρας, ο οποίος έφτασε το 17,8% αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022. Φαινομενικά, οι προσπάθειές της ήταν επιτυχείς – ο πληθωρισμό υποχώρησε στο 8,8% τον Ιούλιο. Μετά από αυτό η κεντρική τράπεζα μείωσε το βασικό της επιτόκιο κατά 200 μονάδες βάσης στο 18%, μετά από μείωση 100 μονάδων τον προηγούμενο μήνα. Επίσης, μείωσε τις προοπτικές της για τον πληθωρισμό για το 2025, προβλέποντας ότι το όριο του 4% θα επιτευχθεί το 2026.
«Οι τρέχουσες πληθωριστικές πιέσεις, συμπεριλαμβανομένων των υποκείμενων, μειώνονται ταχύτερα από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως», ανακοίνωσε η κεντρική τράπεζα μετά τη συνεδρίασή της στις 25 Ιουλίου, προσθέτοντας ότι «η αύξηση της εγχώριας ζήτησης επιβραδύνεται. Η οικονομία συνεχίζει να επιστρέφει σε μια ισορροπημένη πορεία ανάπτυξης».
Ο Kolyandr της CEPA παρατήρησε ότι μια «ισορροπημένη πορεία ανάπτυξης» ήταν «ευφημισμός για την αναιμική ανάπτυξη», προειδοποιώντας ότι ενώ η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας κήρυττε μια νίκη επί του πληθωρισμού, αυτό έχει και τίμημα.
Κίνδυνος ύφεσης
Ο Πούτιν έχει πλήρη επίγνωση των οικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ρωσία, έχοντας προειδοποιήσει τον Ιούνιο ότι πρέπει να αποφευχθεί μια οικονομική ύφεση: «Ισορροπημένη ανάπτυξη είναι ο μέτριος πληθωρισμός, η χαμηλή ανεργία και η συνεχής θετική οικονομική δυναμική… Ταυτόχρονα, ορισμένοι ειδικοί και εμπειρογνώμονες επισημαίνουν τους κινδύνους στασιμότητας, ακόμη και ύφεσης. Αυτό δεν πρέπει να επιτρέπεται υπό οποιεσδήποτε συνθήκες», προειδοποίησε ο ρώσος πρόεδρος από το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης.
Τα τελευταία στοιχεία για την ανάπτυξη σίγουρα υποδηλώνουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια επιβράδυνση, με ανάπτυξη 1,1% σε ετήσια βάση το δεύτερο τρίμηνο, έναντι 1,4% το πρώτο τρίμηνο.
«Η οικονομία σαφώς αγωνίζεται εν μέσω ανισορροπιών που έχουν συσσωρευτεί λόγω της πολεμικής προσπάθειας. Αναμένουμε ότι η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί περαιτέρω τα επόμενα τρίμηνα», δήλωσε σε ανάλυση μέσω email τον Αύγουστο ο Liam Peach, ανώτερος οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών στην Capital Economics.
«Η γενική εικόνα είναι ότι η οικονομία της Ρωσίας αγωνίζεται υπό το βάρος των υψηλών επιτοκίων και της συνεχιζόμενης πολεμικής προσπάθειας», είπε ο ίδιος, προσθέτοντας ότι επίκειται μια παρατεταμένη περίοδος ασθενούς ανάπτυξης.
Ο οικονομολόγος τόνισε ακόμη ότι «ι έρευνες για το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδυτικές προθέσεις έχουν μειωθεί σε πολυετή χαμηλά. Η αγορά εργασίας ψυχραίνεται και η ασθενέστερη ζήτηση θα βοηθήσει στην άμβλυνση των πληθωριστικών πιέσεων. Η Capital Economics προέβλεψε αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,8% το 2025, «με μια ύφεση φέτος να αποτελεί ακόμη πολύ υψηλό κίνδυνο».
