Σημαντική επιδείνωση του οικονομικού κλίματος καταγράφεται στο πρώτο εξάμηνο του 2025 στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, με τον σχετικό δείκτη να υποχωρεί κατά δώδεκα ποσοστιαίες μονάδες, από τις 59,3 στις 47,2 μονάδες, σύμφωνα με την εξαμηνιαία έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ.
Η πτώση αντανακλά τις αυξημένες πιέσεις που δέχονται οι επιχειρήσεις από τη μείωση του κύκλου εργασιών, το υψηλό λειτουργικό κόστος, τη χαμηλή ρευστότητα και την περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, θέτοντας σε κίνδυνο επενδύσεις, απασχόληση και βιωσιμότητα.
Ενισχύεται η απαισιοδοξία
Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι εντείνεται και η απαισιοδοξία σχετικά με τη μελλοντική τους βιωσιμότητα. Ο δείκτης αβεβαιότητας διαμορφώθηκε στις 37,5 μονάδες, καταγράφοντας αύξηση 5 μονάδων σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο. Ανάλογη είναι η εικόνα και ως προς τον δείκτη βιωσιμότητας, καθώς το 4,5% των επιχειρήσεων εκφράζει τον φόβο για διακοπή της δραστηριότητάς του το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, έναντι του 2,5% του Φεβρουαρίου του 2025.
Το 50% είχε πτώση τζίρου
Πέρα από την υποχώρηση των δεικτών οικονομικού κλίματος και προσδοκιών, η ανάλυση των επιμέρους μεγεθών καταδεικνύει ένα σύνθετο πλέγμα πιέσεων που διαμορφώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Εννέα στις δέκα επιχειρήσεις δήλωσαν ότι από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης έχουν διαπιστώσει αύξηση του λειτουργικού κόστους, το οποίο μεσοσταθμικά εκτιμήθηκε στο 37,6%. Το στοιχείο αυτό αποτυπώνει τη διαρκή επιβάρυνση που προκαλούν οι αυξημένες τιμές ενέργειας και οι γενικότερες πληθωριστικές πιέσεις.
Παράλληλα, το 50% των επιχειρήσεων ανέφερε μείωση του κύκλου εργασιών στο πρώτο εξάμηνο του 2025, γεγονός που συνδέεται τόσο με την ασθενή ζήτηση όσο και με τον περιορισμό της κατανάλωσης λόγω του αυξημένου κόστους διαβίωσης.
Υποχώρηση ρευστότητας
Η ρευστότητα συνεχίζει να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα αβεβαιότητας, καθώς το 56,7% των επιχειρήσεων δήλωσε περαιτέρω μείωση. «Η εικόνα αυτή», σημειώνεται στην έρευνα, «παραπέμπει στις συνθήκες του πρώτου εξαμήνου του 2018, όταν η στενότητα χρηματοδοτικών πόρων είχε οδηγήσει σε συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η επανάληψη αυτού του μοτίβου υποδηλώνει την ύπαρξη διαρθρωτικών προβλημάτων και αναδεικνύει τον κίνδυνο δημιουργίας ενός φαύλου κύκλου περιορισμένης ρευστότητας, μειωμένων επενδύσεων και συρρίκνωσης της παραγωγικής βάσης».
Η ρευστότητα βελτιώθηκε μόλις για το 11,7% των επιχειρήσεων και παρέμεινε σταθερή για το 30,7% αυτών.
Μηδενικά ταμειακά διαθέσιμα
Παγιωμένη πλέον η εικόνα των ταμειακών διαθεσίμων των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, καθώς περίπου μία στις δύο επιχειρήσεις εξακολουθούν να έχουν μηδενικά (26,8%) ή το πολύ για ένα μήνα (22%) ταμειακά διαθέσιμα, ενώ μόλις το 8,5% των επιχειρήσεων διατηρεί ταμειακά διαθέσιμα που επαρκούν για χρονικό διάστημα πέραν του εξαμήνου.
Τραπεζική χρηματοδότηση
Τα τελευταία 3 χρόνια μόλις το 17,1% έχει απευθυνθεί σε τράπεζα για δανεισμό είτε για κεφάλαια κίνησης είτε για επενδυτικά κεφαλαία. Από αυτές τις επιχειρήσεις 2 στις 3 χρηματοδοτήθηκαν.
Από την άλλη μεριά, πάνω από 8 στις 10 επιχειρήσεις δεν απευθύνθηκαν σε τράπεζα για δανεισμό τα προηγούμενα 3 έτη. Από αυτές, το 50,3% δήλωσε πως δεν είχε ανάγκη χρηματοδότησης, το 20,8% πως δεν εμπιστεύεται το τραπεζικό σύστημα, το 8,5% πως τα επιτόκια είναι πολύ υψηλά και το 6,2% πως δεν πληροί τα τραπεζικά κριτήρια.
Μείωση ζήτησης
Το πρώτο εξάμηνο του 2025, για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων (50,7%), η ζήτηση μειώθηκε. Αντίθετα, για το 32% παρέμεινε αμετάβλητη και για το 16,6% αυξήθηκε. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσαν μείωση της ζήτησης το πρώτο εξάμηνο του 2025 (σημαντικά αυξημένο από το 38,1% του δεύτερου εξαμήνου του 2024) αποτέλεσε ρεκόρ τετραετίας, μιας και τον Ιούλιο του 2021 είχε καταγραφεί συγκρίσιμο ποσοστό επιχειρήσεων (51,7%) που δήλωσαν ότι μειώθηκε η ζήτηση.
Επενδύσεις 5.000 ευρώ
Επιπλέον, η επενδυτική δραστηριότητα παραμένει περιορισμένη, καθώς το ύψος των επενδύσεων για το 53,4% των επιχειρήσεων που προχώρησαν σε επενδύσεις δεν ξεπέρασε τις 5.000 ευρώ. Η υψηλή εξάρτηση από αυτοχρηματοδότηση (83,2%) αναδεικνύει τις δυσκολίες πρόσβασης σε εξωτερική χρηματοδότηση και περιορίζει ουσιαστικά τις δυνατότητες ανάπτυξης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας.
Το 40,7% των επιχειρήσεων που δεν προχώρησαν σε επενδύσεις το προηγούμενο εξάμηνο εξέφρασαν την επιθυμία να πραγματοποιήσουν, αλλά δεν διέθεταν τα
απαραίτητα κεφάλαια.
Αχτίδα φωτός (;)
Ωστόσο, σε ορισμένους τομείς διαπιστώνονται θετικές ενδείξεις. Συγκεκριμένα, το 10,1% των επιχειρήσεων ανέφερε αύξηση στο προσωπικό, γεγονός που δείχνει ότι, παρά τις πιέσεις, υπάρχουν τμήματα της αγοράς που διατηρούν ή και ενισχύουν τη δυναμική τους. Αντίστοιχα, η μείωση του ποσοστού επιχειρήσεων με ληξιπρόθεσμες οφειλές στο 24% (από 30,2% το προηγούμενο εξάμηνο) υποδηλώνει μια σχετική βελτίωση στη διαχείριση των υποχρεώσεων.
«Εντούτοις», αναφέρεται πως «η ύπαρξη σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων που εξακολουθούν να δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους δεσμεύσεις, φανερώνει ότι οι βελτιώσεις αυτές παραμένουν εύθραυστες και δεν αναιρούν τις συνολικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις.
«Συνολικά, τα παραπάνω στοιχεία ενισχύουν την εικόνα ενός επιχειρηματικού τοπίου στο οποίο κυριαρχούν οι προκλήσεις, με περιορισμένα θετικά σημάδια να λειτουργούν περισσότερο ως ενδείξεις ανθεκτικότητας παρά ουσιαστική μεταβολή των τάσεων», υπογραμμίζεται στην έρευνα.
H εν λόγω έρευνα είναι η δεύτερη για το 2025 που διεξάγει το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ σε εξαμηνιαία βάση από τον Μάιο του 2009 . Οι τηλεφωνικές συνεντεύξεις διενεργήθηκαν από την εταιρεία MARC AE σε πανελλαδικό δείγμα 1.000 μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (0-49 άτομα προσωπικό).
Σημειώνεται, τέλος, ότι το 37,3% του δείγματος ήταν από τον χώρο του εμπορίου, το 23,9% απο την μεταποίηση και το 39% από τον τομέα των υπηρεσιών.
