Καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου: Στο γήπεδο της Λευκωσίας η μπάλα των εξελίξεων

Στο γήπεδο της Λευκωσίας βρίσκεται πλέον η μπάλα των εξελίξεων για τη τύχη της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, η οποία κινδυνεύει να οδηγηθεί στις καλένδες, ακολουθώντας τη μοίρα του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Οι επόμενες ημέρες κρίνονται ιδιαιτέρως κρίσιμες, με την Κομισιόν να εντείνει τις πιέσεις ώστε να μην ναυαγήσει το έργο.

Από την Αθήνα διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι εξακολουθούν να στηρίζουν το έργο, και αναμένουν από την πλευρά της κυπριακής κυβέρνησης να αποσαφηνίσει τις προθέσεις της, υπερτονίζοντας τη βούληση των Βρυξελλών να ολοκληρωθεί το project.

«Είναι απολύτως κρίσιμο για να μπει ένα τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου» – Κομισιόν

Το θέμα, όπως ήταν αναμενόμενο απασχολεί και τη διήμερη άτυπη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας, που πραγματοποιείται από την δανική προεδρία στη Κοπεγχάγη. Το συμβούλιο ξεκίνησε χθες και θα ολοκληρωθεί σήμερα με ένα ποικίλο πρόγραμμα θεματικών συνεδριών, που περιλαμβάνει συζητήσεις σε ολομέλεια, διαλόγους στρογγυλής τραπέζης και μικρότερες παράλληλες συναντήσεις.

Όπως αποκάλυψε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος, ο οποίος βρίσκεται στην Κοπεγχάγη, στο περιθώριο του συμβουλίου θα έχει συζήτηση με την Κυπριακή πλευρά ώστε «να ξεκαθαρίσει η θέση της Κύπρου μετά τις αμφίσημες δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού για το συγκεκριμένο έργο».

Ο κ. Τσάφος αναφερόμενος στον κομβικό ρόλο των ηλεκτρικών διασυνδέσεων επανέλαβε ότι «ειδικά για την Κύπρο η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει το εμβληματικό έργο Great Sea Interconnector που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ και χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση».

Πιέσεις από την Κομισιόν

Εξάλλου, η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Ενέργειας, Άννα ΚάιζαΊτκονεν υπογράμμισε ότι «είναι απολύτως κρίσιμο για να μπει ένα τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου», τονίζοντας ότι η Κομισιόν περιμένει από όλα τα μέρη να δεσμευτούν για την υλοποίηση του έργου GSI το συντομότερο δυνατό, επειδή οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση είναι εις βάρος των ενδιαφερόμενων μερών και ιδιαίτερα της Κύπρου, του κύριου δικαιούχου αυτού του έργου.

Η κ. Ίτκονεν είπε πως αυτό το έργο «παραμένει ύψιστης πολιτικής και στρατηγικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να διασφαλίσουμε την υλοποίησή του. Και οι λόγοι για τους οποίους είναι τόσο σημαντικό είναι πρώτον γιατί είναι απολύτως καθοριστικό για τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου. Δεύτερον, μόλις υλοποιηθεί, θα αυξήσει τον αριθμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο σύστημα, κάτι που τελικά θα οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές προς όφελος των τοπικών επιχειρήσεων και καταναλωτών στην περιοχή. Αυτοί είναι λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους είναι απόλυτης σημασίας η υλοποίηση αυτού του έργου», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Οι μελέτες του… Κεραυνού

Σχολιάζοντας τις μελέτες που επικαλέστηκε ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός, η εκπρόσωπος σχολίασε: «Αναφερθήκατε στις κυπριακές μελέτες, είμαστε φυσικά σε τεχνικό επίπεδο σε συνεχή επαφή για αυτό το έργο, όπως είμαστε για όλα τα έργα που χρηματοδοτούμε, οπότε θα πρέπει να ελέγξω αν ανταλλάσσονται αυτές οι πληροφορίες σε τεχνικό επίπεδο».

«Είμαστε σε συνεχή επαφή στην τρέχουσα φάση, το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και αρκετό καιρό και πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό. Για να το επιτύχουμε αυτό, στο πλαίσιο του ρόλου που έχουμε, είμαστε σε επαφή με τον ανάδοχο, με τη ρυθμιστική αρχή, με τις εθνικές αρχές και φυσικά ζητούμε από όλους τους εμπλεκόμενους να τηρήσουν την δέσμευσή τους», εξήγησε.

Ερωτηθείσα σχετικά με τη χρηματοδότηση η κ. Ίτκονεν τόνισε ότι «έχει το καθεστώς του Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) και έχει λάβει χρηματοδότηση όλα αυτά τα χρόνια από διάφορους μηχανισμούς μας» και «προτού αυτό το έργο γίνει επιλέξιμο για χρηματοδότηση από την ΕΕ, έχει περάσει από αρκετά αυστηρό έλεγχο από την Επιτροπή, από τους φορείς του έργου, διότι φυσικά πρέπει να αποδεικνύει την οικονομική του βιωσιμότητα. Το έργο αυτό υλοποιείται ήδη εδώ και αρκετά χρόνια και θα θέλαμε να δούμε την ολοκλήρωσή του το συντομότερο δυνατόν».

Οι έρευνες της εισαγγελίας

Η Κομισιόν επιβεβαίωσε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνά το έργο λέγοντας πως «είμαστε ενήμεροι για την έναρξη έρευνας από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Δημόσιου Εισαγγελέα (EPPO) και δεν έχουμε κανένα σχόλιο να κάνουμε για το ζήτημα αυτό», καθώς «πρόκειται για εξελισσόμενες διαδικασίες, οπότε δεν θα τις σχολιάσουμε με κανέναν τρόπο».

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης κατά τη χθεσινή ενημέρωση τόνισε ότι στην ελληνική κυβέρνηση δεν έχει περιέλθει η οποιαδήποτε όχληση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σχετικά με τον GSI, υπογραμμίζοντας ότι η ελληνική πλευρά θα ζητήσει περαιτέρω ενημέρωση, προφανώς από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Πάντως, ο Φιλελεύθερος της Κύπρου σε δημοσίευμά του αποκαλύπτει ότι η στόχευση της έρευνας που διεξάγει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για πιθανά ποινικά αδικήματα σε σχέση με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης καλύπτει εξ ολοκλήρου την περίοδο πριν από την πώληση του έργου από τη EuroAsia Interconnector στον ΑΔΜΗΕ.

Τι «ψάχνει» η εισαγγελία

Ειδικότερα, οι πληροφορίες που παραθέτει το Philenews αναφέρουν τα κάτωθι:

1. Από τις βασικότερες καταγγελίες που η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αποφάσισε ότι υπάρχει εκ πρώτης όψεως υπόθεση αφορά πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο – αξιωματούχο και συγγενικά του πρόσωπα, για τα οποία κατατέθηκε επώνυμα ισχυρισμός ότι προώθησε εκ της θέσεώς του, έναντι προσωπικού οφέλους, την επένδυση της EuroAsia Interconnector, με τελικό στόχο την εξασφάλιση γενναίας χορηγίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο στόχος επιτεύχθηκε, με χορηγία 658 εκατ. ευρώ, η μεγαλύτερη που δόθηκε ποτέ για τέτοιο έργο από την Κομισιόν. Αυτή η πτυχή της έρευνας θα καλύψει και ισχυρισμούς για εμπλοκή και άλλων πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων ή και κυβερνητικών στελεχών.
2. Υπό διερεύνηση έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και οι συνθήκες υπό τις οποίες η επενδυτική πρόταση ενός ιδιώτη, χωρίς επιβεβαιωμένη τεχνογνωσία και ικανή πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση, για ένα εξαιρετικά δαπανηρό και απαιτητικό έργο εθνικής και πανευρωπαϊκής σημασίας (ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου με το ευρωπαϊκό δίκτυο) εγκρίθηκε, υποστηρίχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία (μεταξύ άλλων με δάνειο 100 εκατ. ευρώ του κράτους από το Ταμείο Ανάκαμψης) και στη συνέχεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εξετάζονται, μεταξύ άλλων, οι συνθήκες υπό τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, λίγους μήνες μετά την απόφασή της να χρηματοδοτήσει την ηλεκτρική διασύνδεση που προωθούσε η EuroAsia με 658 εκατομμύρια, προέβη σε επανειλημμένα διαβήματα προς την κυπριακή Κυβέρνηση, μετά τις προεδρικές εκλογές του 2023, ώστε να αποσυρθεί από το έργο ο τότε ιδιοκτήτης της EuroAsia, λόγω αδυναμίας του να βρει πρόσβαση σε δανεισμό εκατομμυρίων ευρώ, αλλά και της έλλειψης τεχνογνωσίας εκ μέρους της εταιρείας του. Κάτι που τελικά έγινε, με την «επιστράτευση» του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος αγόρασε το έργο από την EuroAsia για περίπου 48 εκατ. ευρώ.
3. Υπό διερεύνηση έχει τεθεί και καταγγελία ότι στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που συμμετείχε στη διαχείριση-έγκριση των αιτήσεων της EuroAsia για το έργο της διασύνδεσης, διαπιστώθηκε αργότερα ότι εργοδοτήθηκε από την εν λόγω εταιρεία.

Η στάση της Λευκωσίας απέναντι στο έργο

Το έργο για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου στην παρούσα φάση είχε φτάσει σε ένα ακόμη κρίσιμο σημείο: Αφενός οι τελευταίες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη σηματοδοτούσαν την απόφαση της Αθήνας να υπερασπιστεί το έργο και να μην αφήσει αναπάντητες πιθανές τουρκικές προκλήσεις όταν έβγαινε ξανά το ερευνητικό σκάφος και αφετέρου η ΡΑΕΚ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου) είχε δεσμευτεί στις 31 Ιουλίου να εγκρίνει τις ταρίφες για τη χρηματοδότηση του μέρους του έργου που αφορά τους Κύπριους καταναλωτές.

Αυτές οι δύο εξελίξεις, σύμφωνα με πηγές που εμπλέκονται ενεργά στην υλοποίηση του project, πυροδότησαν εκ νέου τα νέα αρνητικά αντανακλαστικά της Λευκωσίας απέναντι στο έργο. Και ουσιαστικά οι δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών, ότι το έργο δεν είναι βιώσιμο, ήρθαν να επιβεβαιώσουν αυτό που όλοι γνώριζαν ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν θέλει την επένδυση…