Ένα stress test για το παγκόσμιο εμπόριο

Ο συγγραφέας είναι γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου

Τους τελευταίους έξι μήνες, το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα έχει κλονιστεί από τις μονομερείς ενέργειες των ΗΠΑ. Πολλοί άνθρωποι έχουν διακηρύξει την κατάρρευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Τέτοιες νεκρολογίες έχουν εμφανιστεί τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1980, αλλά οι συνεχιζόμενες διαταραχές είναι πρωτοφανείς σε ταχύτητα και έκταση και έχουν αναμφισβήτητα κλονίσει την εμπιστοσύνη στο ανοιχτό και προβλέψιμο εμπόριο. Το παγκόσμιο εμπόριο κατέρρευσε τη δεκαετία του 1930. Επομένως, η κατανόηση της πορείας του από εδώ και πέρα ​​απαιτεί μια προσεκτική εξέταση των γεγονότων.

Η γραμματεία του ΠΟΕ προέβλεψε τον περασμένο μήνα ότι ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών θα αυξηθεί κατά 0,9% φέτος. Αν και πολύ χαμηλότερος από το 2,7% που προβλεπόταν πριν από τους νέους δασμούς των ΗΠΑ, αυτό αποτελεί βελτίωση από τη συρρίκνωση του 0,2% που είχε προβλεφθεί τον Απρίλιο. Με τις πρόσφατες συμφωνίες, οι μέσοι σταθμισμένοι με βάση το εμπόριο δασμοί των ΗΠΑ έχουν αυξηθεί από 2,4% στην αρχή του έτους σε 18,4%.

Παρά ταύτα, ο υπόλοιπος κόσμος συνέχισε ως επί το πλείστον να εμπορεύεται με κανονικούς όρους, καθώς οι επιχειρήσεις αγωνίζονται να αναπροσαρμοστούν. Η ανάλυση του ΠΟΕ δείχνει ότι περίπου το 72% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών εξακολουθεί να λειτουργεί με βασικούς δασμολογικούς όρους του «πλέον ευνοούμενου κράτους» (ΜΕΚ). Αυτό το ποσοστό είναι μειωμένο από το 80% στην αρχή του έτους και ενδέχεται να μειωθεί περαιτέρω. Ωστόσο, το σύστημα δείχνει ανθεκτικότητα. Τα μέλη του ΠΟΕ, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, έχουν αποφύγει αυτό που θα μπορούσε να ήταν ένας σκληρός εμπορικός πόλεμος αντιποίνων με τις ΗΠΑ. Και γενικά έχουν αποφύγει την κλιμάκωση των περιορισμών στα αγαθά και τις υπηρεσίες των άλλων, όπως συνέβη τη δεκαετία του 1930.

Ακόμα και καθώς αρχίζουμε να βλέπουμε το κινεζικό εμπόριο να μετατοπίζεται σε άλλες αγορές, καθώς το εμπόριο με τις ΗΠΑ συρρικνώνεται, τα περισσότερα μέλη του ΠΟΕ έχουν ανταποκριθεί με μέσα εμπνευσμένα από το υπάρχον εγχειρίδιο κανόνων. Μένει να δούμε αν αυτό θα συνεχιστεί ή όχι. Φαίνεται όλο και περισσότερο ότι έχουμε ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα που χαρακτηρίζεται από έναν σταθερό πυρήνα εντός μιας ασταθούς ισορροπίας. Το ερώτημα είναι πώς μπορεί να αντέξει ο πυρήνας.

Πολλά από αυτά τα οποία πλήττουν το εμπόριο στις μέρες μας έχουν να κάνουν περισσότερο με τεχνολογικές αλλαγές, ανεπαρκείς κοινωνικές πολιτικές και μακροοικονομικές ανισορροπίες σε μεγάλα έθνη όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ. Αλλά το ίδιο το εμπορικό σύστημα χρειάζεται μεταρρύθμιση. Κατασκευασμένο για αλληλεξάρτηση και όχι για υπερβολική εξάρτηση, πάρα πολλά μέλη σήμερα εξαρτώνται υπερβολικά από τις ΗΠΑ για τη ζήτηση της αγοράς και από την Κίνα για κρίσιμες προμήθειες. Αυτή δεν είναι μια συνταγή για παγκόσμια ανθεκτικότητα.

Διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ έχουν ασκήσει εύλογες επικρίσεις σχετικά με το εγχειρίδιο κανόνων του ΠΟΕ. Και ενώ κάποιος μπορεί να μην συμφωνεί με τη σημερινή μονομερή προσέγγιση, είναι σαφές ότι αρκετές από αυτές τις επικρίσεις είναι βάσιμες. Πρέπει να αντιμετωπιστούν οι καταγγελίες για έλλειψη διαφάνειας από τα μέλη, ζητήματα ισότιμων όρων ανταγωνισμού, αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και πιθανή υπέρβαση των αρμοδιοτήτων του δευτεροβάθμιου οργάνου.

Άλλα μέλη έχουν επίσης τις επικρίσεις τους. Αρκετά πιστεύουν ότι το σύστημα του ΠΟΕ δεν προσφέρει επαρκή οφέλη για τους πιο ευάλωτους και επιτρέπει πάρα πολλές στρεβλώσεις της αγοράς που σχετίζονται με τις γεωργικές επιδοτήσεις. Πολλές αναδυόμενες οικονομίες λένε ότι χρειάζονται περισσότερο χώρο για να βιομηχανοποιηθούν – και ορισμένες προηγμένες οικονομίες χρειάζονται πλέον το ίδιο.

Τα μέλη του ΠΟΕ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την παρούσα κρίση για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που θεωρούν ότι ταλανίζουν το σύστημα. Αυτό θα σήμαινε τον εκσυγχρονισμό του εγχειριδίου κανόνων, το οποίο χρονολογείται κυρίως από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το πολύτιμο σύστημα λήψης αποφάσεων με συναίνεση δεν πρέπει να γίνει συνταγή για παράλυση. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό θα ήταν να διευκολυνθούν οι «πολυμερείς» συμφωνίες. Αυτές επιτρέπουν ήδη στους συνασπισμούς να διαπραγματεύονται σε τομείς που έχουν σημασία για αυτούς, όπως το ψηφιακό εμπόριο ή η διευκόλυνση των επενδύσεων. Τα μέλη που δεν είναι ακόμη έτοιμα θα είναι ελεύθερα να ενταχθούν αργότερα ή όχι. Αυτό θα βοηθούσε τον ΠΟΕ να γίνει πιο ευέλικτος στην αντιμετώπιση αλλαγών όπως η τεχνητή νοημοσύνη.

Ένας άλλος τομέας όπου τα μέλη χρειάζονται περισσότερη δημιουργικότητα είναι το σύστημα επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ. Παραμένει ο μόνος μηχανισμός επίλυσης εμπορικών διαφορών με παγκόσμια εμβέλεια, αν και το εφετείο του έχει παραλύσει από το 2019. Ωστόσο, χωρίς να είναι γνωστό, όλο και περισσότερα μέλη εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το σύστημα για την επίλυση διαφορών.

Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να διατηρούν ό,τι λειτουργεί. Παρόλο που πάρα πολλές χώρες δεν συμμετείχαν επαρκώς στα οφέλη, η απελευθέρωση του εμπορίου έχει ενισχύσει την ευημερία στις πλούσιες χώρες και έχει βοηθήσει στην έξοδο 1,5 δισεκατομμυρίου ανθρώπων από την ακραία φτώχεια. Πέρα από τους δασμούς, ο ΠΟΕ προσφέρει πολύ περισσότερα που το κοινό συχνά αγνοεί. Οι συμφωνίες του για τα πρότυπα υγείας και ασφάλειας, την τεχνολογία πληροφοριών, την τελωνειακή αποτίμηση και την πνευματική ιδιοκτησία συνεχίζουν να παρέχουν προβλεψιμότητα για εταιρείες, καταναλωτές και χώρες. Αυτοί οι πυλώνες αποτελούν ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό, ένα αγαθό που πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί.

Η επανατοποθέτηση του ΠΟΕ και του ευρύτερου πολυμερούς εμπορικού συστήματος είναι τρομακτική αλλά και συναρπαστική. Τα καλά νέα είναι ότι η δυναμική αυξάνεται. «Μεσαίες δυνάμεις» όπως η Σιγκαπούρη, η Ελβετία, η Ουρουγουάη, η Αυστραλία, τα ΗΑΕ, η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούν το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα ως κεντρικό στοιχείο της ευημερίας τους και προσπαθούν να επιτύχουν τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό. Συνεχίζονται οι εργασίες μεταξύ των πρεσβευτών στη Γενεύη για τον εντοπισμό μεταρρυθμίσεων και μέσων εφαρμογής. Αλλά δεν μπορούν να το κάνουν μόνοι τους. Στο σημερινό πλαίσιο, οι υπουργοί θα πρέπει να αξιοποιήσουν το πολιτικό τους βάρος στο έργο. Το status quo δεν αποτελεί επιλογή.