Η τελευταία 20ετία δεν ήταν ευχάριστη για την πυρηνική ενέργεια, λέει ο Economist. Αν και η ενέργεια αυτή αποτελεί σημαντικό μέρος του ενεργειακού μείγματος σε ορισμένες χώρες (οπως φαίνεται στο διάγραμμα 1), κανένα εργοστάσιο δεν έχει κατασκευαστεί εντός του χρονοδιαγράμματος και του προϋπολογισμού στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Καθώς το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει μειωθεί, τα ήδη δαπανηρά πυρηνικά έργα στην Αμερική, τη Βρετανία και τη Φινλανδία έχουν υποστεί καθυστερήσεις και τεράστιες υπερβάσεις κόστους.
Ποσοστό της πυρηνικής ενέργειας στο μίγμα επιλεγμένων κρατών , Economist
Η «άνοιξη» της πυρηνικής ενέργειας
Ωστόσο, στις 25 Αυγούστου, σε ένα πρόσφατο δείγμα ενθουσιασμού για την πυρηνική ενέργεια, η Fermi και η Westinghouse, μια εταιρεία πυρηνικής τεχνολογίας, ανακοίνωσαν μια συνεργασία με στόχο την έγκριση της κατασκευής τεσσάρων μεγάλων αντιδραστήρων ap1000 της Westinghouse στο Αμαρίλο. «Μήπως ο μακρύς πυρηνικός χειμώνας δείχνει τα πρώτα σημάδια της άνοιξης ;», ρωτά ο Economist.
«Κάντε την Αμερική ξανά πυρηνική». Αυτός είναι ο στόχος του Ρικ Πέρι, πρώην κυβερνήτη του Τέξας που υπηρέτησε ως υπουργός Ενέργειας κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου. Στις 4 Ιουλίου, για να υποστηρίξει το σύνθημα, ίδρυσε την Fermi America, μια εταιρεία που ελπίζει να κατασκευάσει το μεγαλύτερο συγκρότημα ενέργειας και κέντρου δεδομένων στον κόσμο.
Έξω από το Αμαρίλο, μια κτηνοτροφική πόλη στο βόρειο τμήμα του Τέξας, μπουλντόζες μετακινούν κόκκινο χώμα για την κατασκευή μιας εγκατάστασης που θα παράγει αρχικά ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιώντας φυσικό αέριο και ηλιακή ενέργεια, πριν από την κατασκευή συμβατικών πυρηνικών αντιδραστήρων και αρκετών μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR), οι οποίοι θα παράγουν 11 γιγαβάτ (GW) ισχύος.
H αυξανόμενη πυρηνική αισιοδοξία αντανακλά τρεις εξελίξεις. Πρώτον, οι κυβερνήσεις σε πολλές δυτικές χώρες επιθυμούν όλο και περισσότερο μια ασφαλή και ανεξάρτητη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας. Δεύτερον, η δίψα των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών για αξιόπιστη ενέργεια και η ανησυχία τους για τις εκπομπές ρύπων έχουν φέρει στο προσκήνιο έναν πλούσιο «πράσινο …θείο».
Τρίτον, νέα επιχειρησιακά και χρηματοοικονομικά μοντέλα ενδέχεται να βελτιώσουν την επικίνδυνη οικονομία της πυρηνικής ενέργειας. «Αυτή τη φορά κάτι είναι διαφορετικό», επιμένει ο Σαμα Μπιλμπάο Ι Λεόν , επικεφαλής της World Nuclear ενός βιομηχανικού οργανισμού.
Το κλίμα στις ΗΠΑ
Πουθενά αλλού η αλλαγή στάσης δεν είναι πιο εμφανής από ό,τι στην Αμερική. Ο Ντόναλντ Τραμπ ζητά τετραπλασιασμό της εγχώριας παραγωγικής ικανότητας σε 400 GW έως το 2050. Αν και ο στόχος αυτός είναι μη ρεαλιστικά φιλόδοξος, έχει κινητοποιήσει το πολιτικό σύστημα. Ο νόμος One Big Beautiful Bill Act, που ψηφίστηκε τον Ιούλιο, προσφέρει φορολογικές ελαφρύνσεις στη βιομηχανία.
Ρεπουμπλικανικές πολιτείες όπως το Τέξας την υποδέχονται με ανοιχτές αγκάλες. Το ίδιο κάνουν και ορισμένες πολιτείες που υποστηρίζουν τους Δημοκρατικούς. Αξιωματούχοι στη Νέα Υόρκη, η οποία έκλεισε ένα μεγάλο πυρηνικό εργοστάσιο το 2021, θέλουν τώρα η κρατική εταιρεία κοινής ωφέλειας να κατασκευάσει ένα νέο.
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Ιούνιο έναν οδικό χάρτη, σύμφωνα με τον οποίο η πυρηνική παραγωγική ικανότητα θα αυξηθεί από 100 GW σε 145 GW έως το 2050. Η Γερμανία εγκατέλειψε την αντίθεσή της στην ταξινόμηση της πυρηνικής ενέργειας ως «πράσινης» στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, διευκολύνοντας τη Γαλλία να κατασκευάσει έξι νέα εργοστάσια.
Τον Ιούλιο, η βρετανική κυβέρνηση έλαβε την τελική απόφαση να προχωρήσει με το Sizewell C, δύο γιγαντιαίους αντιδραστήρες που θα μπορούσαν να κοστίσουν πάνω από 38 δισεκατομμύρια λίρες (51 δισεκατομμύρια δολάρια).
Εν τω μεταξύ, η Σουηδία επιβεβαίωσε πρόσφατα τα σχέδιά της να κατασκευάσει αρκετούς μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες (SMR), μικροσκοπικές γεννήτριες που μπορούν να κατασκευαστούν μαζικά από εργοστάσια και στη συνέχεια να μεταφερθούν σε κατάλληλες τοποθεσίες.
Μια αγορά ενός τρισ. δολαρίων
Αν και η τεχνολογία δεν είναι ακόμη εμπορικά βιώσιμη, η υπόσχεση μικρότερων κεφαλαιουχικών δαπανών σε σύγκριση με τους μεγάλους αντιδραστήρες, καθώς και η υπόσχεση μικρότερων κεφαλαιουχικών δαπανών από ό,τι για τους μεγάλους αντιδραστήρες, καθώς και η ταχύτερη ανάπτυξη, είναι δελεαστικές.
Τα δεδομένα αυτα έχουν πείσει πάνω από 120 εταιρείες να επιχειρήσουν την ανάπτυξη SMR. Η τράπεζα Barclays προβλέπει ότι μεταξύ 2030 και 2050, η καθαρή πυρηνική ισχύς εκτός Κίνας και Ρωσίας θα αυξηθεί πιθανώς κατά περισσότερο από το ήμισυ, σε πάνω από 450 GW, με τα SMR να αντιπροσωπεύουν το 40-60% του συνόλου, υποδηλώνοντας μια αγορά 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων.
Δεκάδες νεοσύστατες επιχειρήσεις επιδιώκουν επίσης την πυρηνική σύντηξη, μια πολύ πιο επικίνδυνη προσπάθεια που προσφέρει τη δυνατότητα σχεδόν απεριόριστης καθαρής ενέργειας.
Μεγάλες φιλοδοξίες
Οι τεχνολογικοί γίγαντες χρηματοδοτούν και τους δύο τύπους τεχνολογίας. Οι νεοσύστατες εταιρείες SMR έχουν συγκεντρώσει περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια από τις αρχές του 2024. Τον Ιούνιο, η Oklo, με την υποστήριξη του Σαμ Αλτμαν , διευθυντή της Openai, συγκέντρωσε 460 εκατομμύρια δολάρια και η TerraPower, που ιδρύθηκε από τον Μπίλ Γκέιτς, συγκέντρωσε 650 εκατομμύρια δολάρια.
Αλλά δεν είναι μόνο οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες που επενδύουν χρήματα στον κλάδο. Οι εταιρείες ανάπτυξης πυρηνικής ενέργειας και οι εταιρείες της εφοδιαστικής αλυσίδας συγκεντρώνουν εκατοντάδες εκατομμύρια μέσω δημόσιων προσφορών, ενώ οι μετοχές των εισηγμένων εταιρειών πυρηνικής ενέργειας έχουν εκτοξευθεί στα ύψη από τότε που ο κ. Τραμπ εξέδωσε τις εκτελεστικές διαταγές του για τη στήριξη του κλάδου (βλ. διάγραμμα 2).
Όπως σημειώνει ο Τζέικομπ Ντεγουάϊτ, διευθυντής της Oklo: «Δεν υπάρχει πλέον η νοοτροπία της σπανιότητας που βασίζεται στην εξάρτηση από τα κρατικά χρήματα, οπότε μπορούμε να κάνουμε πολλές προσπάθειες για να πετύχουμε το στόχο».
Όλα αυτά συμβάλλουν στον τρίτο λόγο για την πυρηνική αισιοδοξία: την εμφάνιση νέων χρηματοοικονομικών μοντέλων και λειτουργικών πρακτικών που αντιμετωπίζουν την απογοητευτική οικονομική κατάσταση της κατασκευής πυρηνικών σταθμών. Όπως σημειώνει η Barclays, τόσο το κόστος των κανονικών πυρηνικών σταθμών όσο και των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR) «υπερβαίνει σήμερα την αγοραία τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας».
Το κατασκευαστικό κόστος σε τέσσερις χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία, Νοτια Κορέα και Κίνα)
Ωστόσο, σημειώνει ο Economist, η Κίνα και η Νότια Κορέα έχουν αποδείξει ότι είναι δυνατό να κατασκευαστούν μεγάλοι αντιδραστήρες σε πέντε χρόνια και εντός του προϋπολογισμού (βλ. διάγραμμα 3). Και οι δύο χώρες τυποποίησαν τα σχέδια, κατασκεύασαν πολλαπλούς αντιδραστήρες ανά τοποθεσία και προχώρησαν γρήγορα από το ένα έργο στο άλλο, ώστε να διατηρήσουν ενεργούς τους εργαζομένους και τις αλυσίδες εφοδιασμού, όλα αυτά συνέβαλαν στη συγκράτηση του κόστους.
Ώρα για πειραματισμούς
Πολλά μπορούν ακόμη να ματαιώσουν την αναγέννηση της πυρηνικής ενέργειας. Παρά τις νέες καινοτομίες, τα οικονομικά παραμένουν προβληματικά. Η υπερβολική ρύθμιση εξακολουθεί να αποτελεί εμπόδιο, και οι προσπάθειες για τη μείωση της γραφειοκρατίας ενέχουν τον κίνδυνο δημόσιας αντίδρασης. Οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι υποανάπτυκτες και το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό είναι σπάνιο. Όπως γνωρίζουν πολύ καλά όσοι έχουν περάσει την καριέρα τους στον κλάδο, τόσο η γενναιοδωρία της κυβέρνησης όσο και οι ιδιωτικές επενδύσεις μπορεί να αποδειχθούν ασταθείς.
Παρόλα αυτά, οι πρωτοπόροι δεν αποθαρρύνονται. «Δεν έχουμε την άνεση της κρατικής χρηματοδότησης για να επεκταθούμε και να εμπορευματοποιηθούμε», δηλώνει ο Κλέι Σελ , που διευθύνει την X-energy, μια νεοσύστατη εταιρεία SMR. Η εταιρεία του ετοιμάζεται να κατασκευάσει τους πρώτους τέσσερις αντιδραστήρες της σε μια πετροχημική εγκατάσταση της Dow στο Τέξας. Η Amazon έχει επενδύσει στην επέκτασή της και έχει δεσμευτεί να την βοηθήσει να εγκαταστήσει δεκάδες μονάδες.
Κατά την άποψή του, «υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για τους καινοτόμους στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας τώρα από ό,τι κατά την αυγή της εμπορικής πυρηνικής εποχής στη δεκαετία του 1960». Πρόκειται για μια δήλωση που αντικατοπτρίζει τις υψηλές φιλοδοξίες του κλάδου, αν όχι ακόμα την πραγματικότητα.
