Κομισιόν: Πρόταση για αναστολή των εμπορικών παραχωρήσεων με Ισραήλ

Μετά την ανακοίνωση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης , η Κιμισιόν υπέβαλε σήμερα την πρότασή της στο Συμβούλιο για την αναστολή ορισμένων διατάξεων της Συμφωνίας Σύνδεσης μεταξύ ΕΕ και Ισραήλ («η Συμφωνία») που σχετίζονται με το εμπόριο, καθώς και τις προτάσεις της για κυρώσεις κατά της Χαμάς, των εξτρεμιστών υπουργών της ισραηλινής κυβέρνησης και βίαιων εποίκων.

Η Επιτροπή αναστείλει επίσης τη διμερή της υποστήριξη προς το Ισραήλ, με εξαίρεση τη στήριξη της κοινωνίας των πολιτών και του Γιαντ Βασέμ. Συγκεκριμένα, αυτό επηρεάζει τις μελλοντικές ετήσιες χορηγήσεις μεταξύ 2025 και 2027, καθώς και τα τρέχοντα έργα θεσμικής συνεργασίας με το Ισραήλ και τα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του μηχανισμού περιφερειακής συνεργασίας ΕΕ-Ισραήλ.

Στην πράξη η πρόταση της Κομισιόν θα σημαίνει ότι οι εισαγωγές από το Ισραήλ θα χάσουν την προτιμησιακή τους πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ.

Οι προτάσεις ακολουθούν μια επανεξέταση της συμμόρφωσης του Ισραήλ με το Άρθρο 2 της Συμφωνίας, η οποία διαπίστωσε ότι οι ενέργειες που πραγματοποίησε η ισραηλινή κυβέρνηση συνιστούν παραβίαση ουσιωδών στοιχείων που σχετίζονται με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών. Αυτό δίνει το δικαίωμα στην ΕΕ να αναστείλει μονομερώς τη Συμφωνία.

Συγκεκριμένα, η παραβίαση αυτή αναφέρεται στην ταχέως επιδεινούμενη ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα μετά τη στρατιωτική επέμβαση του Ισραήλ, τον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας, την εντατικοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων και την απόφαση των ισραηλινών αρχών να προωθήσουν το σχέδιο εποικισμού στην λεγόμενη περιοχή E1 της Δυτικής Όχθης, γεγονός που υπονομεύει περαιτέρω τη λύση των δύο κρατών.

Φον ντερ Λάιεν: Άμεση κατάπαυση πυρός στη Γάζα

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , δήλωσε: «Τα φρικτά γεγονότα που συμβαίνουν στη Γάζα σε καθημερινή βάση πρέπει να σταματήσουν. Πρέπει να υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός, ανεμπόδιστη πρόσβαση σε κάθε είδους ανθρωπιστική βοήθεια και απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ο μεγαλύτερος δωρητής ανθρωπιστικής βοήθειας και ακλόνητος υποστηρικτής της λύσης των δύο κρατών. Αντανακλώντας αυτές τις δεσμεύσεις αρχών και λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές πρόσφατες εξελίξεις στη Δυτική Όχθη, προτείνουμε να αναστείλουμε τις εμπορικές παραχωρήσεις με το Ισραήλ, να επιβάλουμε κυρώσεις σε εξτρεμιστές υπουργούς και βίαιους εποίκους και να θέσουμε σε αναμονή τη διμερή υποστήριξη προς το Ισραήλ, χωρίς να επηρεαστεί το έργο μας με την ισραηλινή κοινωνία των πολιτών ή το Γιαντ Βασέμ ».

Η αναστολή αφορά τις βασικές διατάξεις της Συμφωνίας που σχετίζονται με το εμπόριο και στην πράξη σημαίνει ότι οι εισαγωγές από το Ισραήλ θα χάσουν την προτιμησιακή τους πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ. Συνεπώς, σε αυτά τα εμπορεύματα θα επιβάλλονται δασμοί στο επίπεδο που εφαρμόζεται σε οποιαδήποτε άλλη τρίτη χώρα με την οποία η ΕΕ δεν έχει συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών.

Επόμενα βήματα

Αναστολή των διατάξεων που σχετίζονται με το εμπόριο

Η Επιτροπή προτείνει απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με την αναστολή ορισμένων διατάξεων της συμφωνίας που αφορούν το εμπόριο και εμπίπτουν στην κοινή εμπορική πολιτική της Ένωσης.

Το Συμβούλιο πρέπει να εγκρίνει την απόφαση με ειδική πλειοψηφία.

Η απόφαση θα τεθεί σε ισχύ την ημερομηνία έκδοσής της.

Μόλις εκδοθεί η απόφαση, το Συμβούλιο Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ θα ενημερωθεί για την αναστολή. Η αναστολή θα τεθεί σε ισχύ 30 ημέρες μετά την κοινοποίηση στο Συμβούλιο Σύνδεσης.

Κυρώσεις κατά της Χαμάς, εξτρεμιστών υπουργών της ισραηλινής κυβέρνησης και βίαιων εποίκων

Συγκεκριμένα, το πακέτο αποτελείται από 4 σχέδια νομικών πράξεων με 9 προτάσεις καταχώρισης εις βάρος των υπουργών και των εποίκων (στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Καθεστώτος Κυρώσεων της ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα), καθώς και ένα ενισχυμένο πακέτο καταχώρισης 10 μελών του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, βάσει ενός νέου κριτηρίου καταχώρισης στο πλαίσιο του Καθεστώτος Κυρώσεων της Χαμάς.

Το Συμβούλιο πρέπει τώρα να εγκρίνει την απόφαση ομόφωνα.

Φόντο

Μετά την πρόσφατη απόφαση του Ισραήλ να επιβάλει αποκλεισμό στην πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, η ανθρωπιστική κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε πρωτοφανές και μη βιώσιμο επίπεδο, λόγω των συνεχιζόμενων βομβαρδισμών, των στρατιωτικών επιχειρήσεων, του μαζικού εκτοπισμού και της κατάρρευσης των βασικών υπηρεσιών.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ παρουσίασε στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της 23ης Ιουνίου 2025 μια αξιολόγηση η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ισραήλ θα παραβίαζε το άρθρο 2 της Ευρωμεσογειακής Συμφωνίας, το οποίο καθιερώνει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών ως ουσιώδες στοιχείο της εν λόγω Συμφωνίας.

Η παραβίαση του Άρθρου 2 συνιστά σοβαρή ουσιώδη παραβίαση της εν λόγω Συμφωνίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το δικαίωμα να αντιδράσει σε μια τέτοια παραβίαση κατά τρόπο που να είναι αναλογικός και με σκοπό την προώθηση του τερματισμού των παραβιάσεων. Δεδομένου του ιδιαίτερου επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης, η ΕΕ μπορεί να ενεργήσει χωρίς να προσφύγει πρώτα στο Συμβούλιο Σύνδεσης που έχει συσταθεί βάσει της Συμφωνίας.

Στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης το 2025 στις 10 Σεπτεμβρίου 2025, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει μερική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης για θέματα που σχετίζονται με το εμπόριο.

Η Ευρωμεσογειακή Συμφωνία θεσπίζει σύνδεση μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και του Κράτους του Ισραήλ, αφετέρου.

Το Άρθρο 2 της Ευρωμεσογειακής Συμφωνίας ορίζει ότι «οι σχέσεις μεταξύ των Μερών, καθώς και όλες οι διατάξεις της ίδιας της Συμφωνίας, βασίζονται στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών, ο οποίος καθοδηγεί την εσωτερική και διεθνή πολιτική τους και αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της παρούσας Συμφωνίας».

Εμπόριο ΕΕ – Ισραήλ

Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, αντιπροσωπεύοντας το 32% του συνολικού εμπορίου αγαθών του Ισραήλ με τον κόσμο το 2024. Το Ισραήλ είναι ο 31ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ  .

Το συνολικό εμπόριο αγαθών μεταξύ ΕΕ και Ισραήλ το 2024 ανήλθε σε 42,6 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι εισαγωγές της ΕΕ από το Ισραήλ ανήλθαν σε 15,9 δισεκατομμύρια ευρώ, με κυριότερους τους:

-μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών (7 δισεκατομμύρια ευρώ, 43,9%)
-χημικά (2,9 δισεκατομμύρια ευρώ, 18%) και
-άλλα μεταποιημένα προϊόντα (1,9 δισεκατομμύρια ευρώ, 12,1%).

Οι εξαγωγές της ΕΕ προς το Ισραήλ ανήλθαν σε 26,7 δισεκατομμύρια ευρώ και κυριαρχούνταν από:

-μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών (11,5 δισεκατομμύρια ευρώ, 43%),
-χημικά (4,8 δισεκατομμύρια ευρώ, 18%) και
-άλλα μεταποιημένα προϊόντα (3,1 δισεκατομμύρια ευρώ, 11,7%).

Το εμπόριο υπηρεσιών μεταξύ ΕΕ και Ισραήλ ανήλθε σε 25,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023 (η ΕΕ εισάγει 10,5 δισεκατομμύρια ευρώ και εξάγει 15,1 δισεκατομμύρια ευρώ).

Διμερής υποστήριξη της ΕΕ προς το Ισραήλ

Η οικονομική στήριξη της ΕΕ προς το Ισραήλ καλύπτεται από τον Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (NDICI) για την Ευρώπη στον κόσμο (NDICI-GE) για την περίοδο 2021 έως 2027. Στο πλαίσιο αυτό, το Ισραήλ επρόκειτο να λάβει κατά μέσο όρο 6 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στο πλαίσιο του τρέχοντος ΠΔΠ μεταξύ 2025 και 2027.

Επιπλέον, η ΕΕ θα αναστείλει επίσης τα έργα θεσμικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων αδελφοποίησης και των έργων στο πλαίσιο του μηχανισμού περιφερειακής συνεργασίας ΕΕ-Ισραήλ που ωφελούν το Ισραήλ στην περιοχή στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ. Το ποσό που θα ανασταλεί ανέρχεται σε περίπου 14 εκατομμύρια ευρώ.

Κυρώσεις κατά των βίαιων εποίκων

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Καθεστώς Κυρώσεων της ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το Συμβούλιο έχει μέχρι στιγμής καταχωρίσει εννέα άτομα και πέντε οντότητες που συνδέονται με τον βίαιο εξτρεμισμό Ισραηλινών στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, καθώς και με την παρεμπόδιση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.

Στις 7 Δεκεμβρίου 2020, το Συμβούλιο θέσπισε ένα Παγκόσμιο Καθεστώς Κυρώσεων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το οποίο εφαρμόζεται σε πράξεις όπως η γενοκτονία, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και άλλες σοβαρές παραβιάσεις ή καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (π.χ. βασανιστήρια, δουλεία, εξωδικαστικές εκτελέσεις, αυθαίρετες συλλήψεις ή κρατήσεις). Το Παγκόσμιο Καθεστώς Κυρώσεων της ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα υπογραμμίζει την αποφασιστικότητα της ΕΕ να ενισχύσει τον ρόλο της στην αντιμετώπιση σοβαρών παραβιάσεων και καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Η επίτευξη της αποτελεσματικής άσκησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλους αποτελεί στρατηγικό στόχο της Ένωσης. Ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί θεμελιώδη αξία της Ένωσης και της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας της.

Στα συμπεράσματά του της 27ης Ιουνίου 2024, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την απερίφραστη καταδίκη του για τις «βάναυσες τρομοκρατικές επιθέσεις που διέπραξαν η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές ομάδες κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023». Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε έντονα τη συνεχιζόμενη βία των εξτρεμιστών εποίκων στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, και κάλεσε το Συμβούλιο να προχωρήσει στις εργασίες για περαιτέρω περιοριστικά μέτρα κατά των εξτρεμιστών εποίκων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε επίσης την ασφαλή πρόσβαση στους ιερούς τόπους και την τήρηση του status quo. Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε τις αποφάσεις της ισραηλινής κυβέρνησης να επεκτείνει περαιτέρω τους παράνομους οικισμούς σε όλη την κατεχόμενη Δυτική Όχθη και κάλεσε το Ισραήλ να ανακαλέσει αυτές τις αποφάσεις.