Επτά βασικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα θα περιλαμβάνει το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο σκούπα με το οποίο η κυβέρνηση θα επιδιώξει να επιλύσει πολλές εκκρεμότητες και προβλήματα που παραμένουν άλυτα για μεγάλο χρονική διάστημα.
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο που θα δοθεί στη δημοσιότητα έως το τέλος του έτους θα συμπεριλάβει όλες τις τρέχουσες ασφαλιστικές εκκρεμότητες, επιλύοντας προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί κατά την εφαρμογή παλαιότερων διατάξεων. Ορισμένες από αυτές είναι:
1. Επικουρικές συντάξεις & πλασματικά χρόνια: Αλλάζει η δυνατότητα εξαγοράς πλασματικών ετών ασφάλισης και για την επικουρική σύνταξη, όχι μόνο για την κύρια. Το μέτρο αφορά κυρίως ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους που δεν συμπληρώνουν τα ελάχιστα 15 χρόνια ασφάλισης. Εκτιμάται πως 25.000–35.000 νέοι συνταξιούχοι θα αποκτήσουν δικαίωμα επικουρικής σύνταξης μέσω της εξαγοράς.
2. Νέος τρόπος υπολογισμού ανταποδοτικών συντάξεων: Η αναπροσαρμογή των μισθών για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης θα βασίζεται από το 2026 στον Δείκτη Μισθών, όχι στον πληθωρισμό. Πρακτικά, κάθε χρόνο οι αυξήσεις του μέσου μισθού ενσωματώνονται στη βάση υπολογισμού. Ο Δείκτης Μισθών συνήθως είναι ανώτερος του πληθωρισμού – έτσι οι νέες συντάξεις θα είναι υψηλότερες σε πραγματικούς όρους.
3. Συντάξεις χηρείας. Επανέρχονται θέματα περικοπής στις συντάξεις χηρείας του ιδιωτικού τομέα, αναλόγως εργασίας του επιζώντα μετά την πρώτη τριετία. Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει δύο λύσεις: Η πρώτη θα δίνει το δικαίωμα επιλογής από τον επιζώντα ποια σύνταξη θα περικοπεί μετά τη συμπλήρωση των πρώτων τριών ετών. Η δεύτερη θα αφορά στην περικοπή μόνο στην εθνική σύνταξη (€436,40), όχι στην ανταποδοτική. Επίσης εξετάζεται να μην επιβληθούν αναδρομικές περικοπές, που σημαίνει ότι – εφόσον επιλεγεί αυτή η λύση – οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ, δεν θα κληθούν να επιστρέψουν 4.000-6.000 ευρώ. Ποσά που δίδονταν από το2021 παρά το γεγονός ότι ο νόμος προέβλεπε εναρμόνιση με τους κανόνες που ίσχυαν στο δημόσιο τομέα.
4. Ενιαίος Κανονισμός Παροχών σε Χρήμα: Ο νέος κανονισμός παροχών έρχεται να ενοποιήσει τα διαφορετικά καθεστώτα που ισχύουν έως σήμερα για τις παροχές σε χρήμα ανά πρώην ταμείο. Με την εφαρμογή του, προβλέπεται εξομοίωση όλων των παροχών (όπως επίδομα ασθένειας, μητρότητας, αναπηρίας, εργατικού ατυχήματος και έξοδα κηδείας) στο επίπεδο που ισχύει στο πρώην ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι, κυρίως από τα πρώην ευγενή ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών, θα δουν να περιορίζονται παροχές τις οποίες εξακολουθούν να απολαμβάνουν, παρά την ενοποίηση των ταμείων στον ΕΦΚΑ. Η εφαρμογή του ενιαίου κανονισμού θα ξεκινήσει από το 2026.
5. Εργόσημο και ψηφιοποίηση πληρωμών: Αναμένεται να τεθεί ανώτατο πλαφόν και γίνεται υποχρεωτική η ηλεκτρονική συναλλαγή είτε μέσω τράπεζας, είτε πλατφόρμας στον ΕΦΚΑ. Στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας σε αγορές εργασίας όπου παρατηρούνται αδήλωτες ώρες απασχόλησης. Στόχος είναι η αντιμετώπιση φαινομένων φοροδιαφυγής και «ξεπλύματος μαύρου χρήματος».
6. Αναγνώριση ασφαλιστικών ημερών της περιόδου μητρότητας και λοχείας. Ενοποίηση όλων των ενσήμων που έχουν οι μητέρες σε διαφορετικά ταμεία κατά την εγκυμοσύνη. Οι ημέρες θα υπολογίζονται συνολικά και όχι μεμονωμένα σε κάθε πρώην φορέα. Με τον τρόπο αυτό θα γίνεται πιο δίκαιος υπολογισμός επιδομάτων, ανεξαρτήτως ταμείου ασφάλισης, με αποτέλεσμα την επιπλέον αύξηση των επιδομάτων κυοφορίας και λοχείας.
7. Ταμεία Επαγγελματικής Συμπληρωματικής Ασφάλισης: Δημιουργούνται μηχανισμοί για ενίσχυση των επαγγελματικών ταμείων που παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο σε σχέση με χώρες της ΕΕ. Θα δοθούν φορολογικά κίνητρα για συμμετοχή επιχειρήσεων και εργαζομένων. Η εφαρμογή των κανόνων φορολόγησης των εισοδημάτων από τα επαγγελματικά ταμεία συνδέονται με τη διάρκεια συμμετοχής. Δηλαδή σε συντάξεις με 5 έως 10 χρόνια συμμετοχής ο φόρος θα είναι 7,5%, ενώ με 20 έτη και άνω θα μειώνεται στο 2,5%.
