Υπεύθυνη αξιοποίηση

Οι εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στις επιχειρήσεις και οργανισμούς δημιουργούν μια σειρά από ανοικτά ζητήματα, τα οποία απαιτούν προσεκτική διαχείριση για να διασφαλιστεί η σωστή και ηθική χρήση τους.

Η διαφάνεια των αλγορίθμων

Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από συστήματα ΤΝ συχνά βασίζονται σε πολύπλοκες μαθηματικές διαδικασίες, οι οποίες δεν είναι εύκολα κατανοητές από τους ανθρώπους.

Αυτή η έλλειψη διαφάνειας, γνωστή και ως «μαύρο κουτί», μπορεί να οδηγήσει σε αβεβαιότητα σχετικά με το πώς και γιατί λαμβάνονται συγκεκριμένες αποφάσεις. Αυτό δημιουργεί δυσκολίες στην αξιολόγηση της ορθότητας και της δικαιοσύνης των αποφάσεων αυτών.

Η ευθύνη για τις αποφάσεις που λαμβάνονται από την ΤΝ

Ποιος φέρει την ευθύνη όταν ένα σύστημα ΤΝ κάνει λάθος; Για παράδειγμα, εάν ένα αυτόνομο όχημα εμπλακεί σε ατύχημα, ποιος είναι υπεύθυνος – ο κατασκευαστής, ο προγραμματιστής του αλγορίθμου, ή ο χρήστης του οχήματος; Η έλλειψη σαφών πλαισίων για την ευθύνη αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην πλήρη υιοθέτηση της ΤΝ.

Η ιδιωτικότητα

Τα συστήματα ΤΝ βασίζονται σε μεγάλα σύνολα δεδομένων, πολλά από τα οποία είναι προσωπικά. Η χρήση αυτών των δεδομένων χωρίς τη συναίνεση των ατόμων ή χωρίς επαρκή μέτρα προστασίας μπορεί να παραβιάσει την ιδιωτικότητα και τα δικαιώματα των πολιτών.

Οι επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίζουν ότι τηρούν τους κανονισμούς προστασίας δεδομένων, όπως ο GDPR, ώστε να αποτρέπουν την κατάχρηση των δεδομένων αυτών.

Η μεροληψία στους αλγόριθμους ΤΝ

Οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης εκπαιδεύονται με βάση δεδομένα που μπορεί να περιέχουν μεροληψία, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε άδικες ή μεροληπτικές αποφάσεις.

Για παράδειγμα, ένα σύστημα ΤΝ που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση υποψηφίων για μια θέση εργασίας μπορεί να παρουσιάσει μεροληψία αν τα δεδομένα με τα οποία έχει εκπαιδευτεί περιλαμβάνουν διακρίσεις.

Η επιτήρηση και η παρακολούθηση μέσω ΤΝ

Τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου και άλλα εργαλεία παρακολούθησης που χρησιμοποιούν ΤΝ μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολική επιτήρηση, απειλώντας την ιδιωτικότητα και την ελευθερία των ατόμων.

H διασφάλιση της ηθικής και υπεύθυνης χρήση της ΤΝ και η αντιμετώπιση των ζητημάτων που ανακύπτουν, κρίνεται απαραίτητη.

Αρα ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την υπεύθυνη αξιοποίηση της ΤΝ πρέπει να περιλαμβάνει:

1. Την τήρηση θεσμικών πλαισίων, όπως το AI Act, τα οποία θέτουν κατευθυντήριες γραμμές για την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση της ΤΝ.

2. Τις επιτροπές ηθικής από επιχειρήσεις/οργανισμούς και κυβερνήσεις για την παρακολούθηση της ανάπτυξης και της χρήσης της ΤΝ.

3. Τα μοντέλα αποτελεσματικής διακυβέρνησης των τεχνολογικών λύσεων προκειμένου να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία τους με την προώθηση της λογοδοσίας, της διαφάνειας, της επεξηγησιμότητας, της δικαιοσύνης, της ιδιωτικότητας.

4. Την ενημέρωση και εκπαίδευση των χρηστών και των πολιτών σχετικά με τις δυνατότητες και τους κινδύνους της ΤΝ.

Ο κ. Γεώργιος Δουκίδης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.