Moody’s: Σταθερές και ανθεκτικές οι ελληνικές τράπεζες – Βελτιωμένες συνθήκες πίστωσης και ρευστότητα

Σημαντική ανθεκτικότητα, χάρη στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs) και στα νέα δάνεια που σχετίζονται με το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF), διαπιστώνει ο οίκος αξιολόγησης Moody’s για τις ελληνικές τράπεζες, θυμίζοντας ότι τα NPEs μειώθηκαν από 47,2 δισ. ευρώ το 2020 σε 6 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2025, ενώ ένα μέρος χρέους περίπου 78,3 δισ. ευρώ παραμένει υπό διαχείριση, επηρεάζοντας τις συνθήκες πίστωσης.

Η χρηματοδότηση των τραπεζών έχει ενισχυθεί τα τελευταία πέντε χρόνια μέσω αυξημένων καταθέσεων και ανανεωμένης πρόσβασης στις κεφαλαιαγορές. Η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μειώθηκε σημαντικά, ενώ οι τέσσερις μεγάλες τράπεζες έχουν καλύψει ήδη τους στόχους MREL για το 2025.

Η αγορά παραμένει συγκεντρωμένη, με τις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες να κατέχουν πάνω από 90% των συνολικών περιουσιακών στοιχείων. Παρά τη συγκέντρωση, η Moody’s επισημαίνει ότι οι ανταγωνιστικές δυναμικές εξελίσσονται και δεν απαιτείται αρνητική προσαρμογή για τη δομή της αγοράς.

Συνολικά, οι ελληνικές τράπεζες επωφελούνται από καλύτερες συνθήκες πίστωσης, βελτιωμένη ρευστότητα και σταθερή χρηματοδότηση, γεγονός που ενισχύει την ανθεκτικότητά τους έναντι των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κινδύνων.

Σταθερές οι προοπτικές

Η Moody’s χαρακτηρίζει το μακροοικονομικό προφίλ της Ελλάδας (Baa3 – σταθερό) ως «Moderate +», συνδυάζοντας το σχετικά υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα και τη δυναμική ανάπτυξης της χώρας με το μέτριο μέγεθος της οικονομίας.

Η αξιολόγηση των θεσμικών δυνάμεων ενσωματώνει την ισχυρή πρόοδο στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ενώ η έκθεση σε γεωπολιτικούς κινδύνους, λόγω της συμμετοχής της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και του πολέμου στην Ουκρανία, αξιολογείται ως περιορισμένη. Η Moody’s σημειώνει ότι μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2023, που εξασφάλισαν δεύτερη θητεία για μονοκομματική κυβέρνηση, ο εγχώριος πολιτικός κίνδυνος παραμένει χαμηλός.

Το μακροοικονομικό προφίλ αντικατοπτρίζει επίσης τις βελτιωμένες συνθήκες πίστωσης στην Ελλάδα, αν και με υψηλότερα επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς ομολόγους. Μέσα από τα σχέδια μετασχηματισμού τους, οι ελληνικές τράπεζες έχουν μειώσει τους δείκτες NPE (Non-Performing Exposure) σε μεσαίο μονοψήφιο ποσοστό και επικεντρώνονται στην ενίσχυση της βασικής τους κερδοφορίας.

Η Moody’s υπογραμμίζει ότι τα νέα δάνεια παραμένουν μη δοκιμασμένα σε όρους οικονομικού κύκλου, ενώ σημαντικός όγκος μη εξυπηρετούμενων δανείων εκτός τραπεζικού συστήματος εξακολουθεί να επηρεάζει τις συνθήκες πίστωσης.

Οι ελληνικές τράπεζες επωφελούνται από αυξανόμενες καταθέσεις πελατών, ενώ οι χρηματοδοτήσεις από την European Central Bank (ECB) έχουν σχεδόν εξοφληθεί πλήρως. Παράλληλα, αντλούν κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές και έχουν ήδη καλύψει τις ελάχιστες απαιτήσεις τους για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL) για το 2025.

Στο baa1 η ισχύς της οικονομίας

Η Moody’s αξιολογεί την οικονομική ισχύ της Ελλάδας ως baa1, συνδυάζοντας το υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα και τη δυναμική ανάπτυξης με το μέτριο μέγεθος της οικονομίας. Παράλληλα, επισημαίνει τη χαμηλότερη οικονομική διαφοροποίηση και πολυπλοκότητα σε σχέση με ομότιμες χώρες, καθώς και τον χαμηλό — αν και αυξανόμενο — δείκτη επενδύσεων.

Η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη επηρεάζεται αρνητικά από δυσμενείς δημογραφικές τάσεις, κυρίως λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της μετανάστευσης νέων και μορφωμένων πολιτών κατά τα χρόνια της κρίσης (2012-2015).

Η κυβέρνηση ξεκίνησε να αντιμετωπίζει δομικές προκλήσεις, μειώνοντας τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, απλοποιώντας τις επιχειρηματικές διαδικασίες, βελτιώνοντας το πλαίσιο αδειοδότησης επενδύσεων και προωθώντας ιδιωτικοποιήσεις.

Η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του RRF στο πλαίσιο του NextGeneration EU θα είναι κρίσιμη για την ενίσχυση των επενδύσεων και της μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης. Η Moody’s εκτιμά ότι οι πόροι του RRF θα ενισχύσουν την δυνητική ανάπτυξη της Ελλάδας κατά περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως μέχρι το 2030.

Παρά τις βελτιώσεις στην ανεργία, που μειώθηκε κάτω από 9% από το υψηλό 28% του 2013, η Ελλάδα παραμένει δεύτερη υψηλότερη στην ΕΕ, με έντονα προβλήματα για νέους και γυναίκες.

Η ανισότητα εισοδήματος υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ το ποσοστό ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας παραμένει σχετικά υψηλό. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προβλέπει ότι το μερίδιο του εργατικού δυναμικού στον συνολικό πληθυσμό θα μειωθεί σχεδόν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2050, γεγονός που περιορίζει την μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη της χώρας στο 1,1% για την περίοδο 2022-2070.

Σταθερά ισχυρά τα ελληνικά θεσμικά και διοικητικά πλαίσια – Αξιολόγηση a3

Η Moody’s αξιολογεί την ισχύ των ελληνικών θεσμών και της διακυβέρνησης με a3, αντικατοπτρίζοντας την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής, νομισματικής και μακροοικονομικής πολιτικής της χώρας. Η αξιολόγηση βασίζεται στην Banks Methodology, ενώ η προσαρμοσμένη βαθμολογία αποκλείει την καθοδική προσαρμογή δύο βαθμίδων που σχετίζεται με την αναδιάρθρωση των ελληνικών κρατικών ομολόγων (GGBs) του 2012.

Επίσης, η Moody’s επισημαίνει την ισχυρή πρόοδο της κυβέρνησης στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, με απτά αποτελέσματα σε τομείς όπως η φορολογική διοίκηση και η συμμόρφωση. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται επίσης στις χώρες που προχωρούν ταχύτερα στην υλοποίηση στόχων και οροσήμων στο πλαίσιο του National Recovery and Resilience Plan (NRRP).

Η πλήρης αξιοποίηση των θεσμικών αλλαγών, που αποσκοπούν στη δημιουργία ενός σύγχρονου και αποδοτικού δημόσιου τομέα, απαιτεί διαρκή δέσμευση για αρκετά χρόνια, αν και οι πρώτες θετικές επιδράσεις στους δείκτες διακυβέρνησης αρχίζουν ήδη να εμφανίζονται.

Η αξιολόγηση αντικατοπτρίζει επίσης την πρόοδο στη δικαστική μεταρρύθμιση και τις τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που υιοθετήθηκαν τον Νοέμβριο του 2021, ειδικά όσον αφορά τη δωροδοκία δημόσιων λειτουργών.

Παράλληλα, η Moody’s σημειώνει ότι ο έλεγχος της διαφθοράς και η βελτίωση της ποιότητας και αποδοτικότητας της Δικαιοσύνης παραμένουν προκλήσεις, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον εάν η μεταρρυθμιστική δυναμική επιβραδυνθεί ή οι αποφάσεις ανατραπούν.

Επιπροσθέτως η αξιολόγηση λαμβάνει υπόψη τη σαφή δέσμευση της κυβέρνησης για συντηρητική δημοσιονομική πολιτική, με αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα και μείωση του δημοσίου χρέους. Η Moody’s θεωρεί ότι η προσήλωση στη μεταρρυθμιστική πορεία και στις συνετές δημοσιονομικές πολιτικές είναι αξιόπιστη και ισχυρή, υποστηριζόμενη από την ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και το ευρύ κοινωνικό consensus υπέρ αυτών των πολιτικών.

Σταθερή η Ελλάδα απέναντι σε πολιτικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους – Αξιολόγηση Baa

Η Moody’s αξιολογεί την ευαισθησία της Ελλάδας σε πολιτικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους με βαθμολογία Baa, λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση της χώρας σε γεωπολιτικά γεγονότα. Οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2023 κατέληξαν σε σαφή νίκη της Νέας Δημοκρατίας, εξασφαλίζοντας δεύτερη θητεία για μονοκομματική κυβέρνηση υπό τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, γεγονός που ενισχύει τη συνέχεια στις δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές, αποτελώντας θετικό στοιχείο για την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας.

Ως μέλος του NATO, η Ελλάδα εκτίθεται στις γεωπολιτικές αλλαγές στην Ευρώπη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ παρέχει εγγύηση εθνικής ασφάλειας, αλλά η χώρα αντιμετωπίζει κινδύνους μεταδοτικότητας, καθώς το Άρθρο 5 της Συμμαχίας αντιμετωπίζει οποιαδήποτε επίθεση σε μέλος ως επίθεση σε όλα τα κράτη-μέλη.

Επίσης, σε περίπτωση εμπλοκής χώρας της ΕΕ, θα εφαρμόζονταν οι διατάξεις αμοιβαίας άμυνας (Άρθρο 42.7 Συνθήκης της Λισαβόνας). Αν και η Moody’s δεν το θεωρεί βασικό σενάριο, η πιθανότητα τέτοιων κινδύνων αυξήθηκε λόγω της συνεχιζόμενης στρατιωτικής σύγκρουσης.

Στο -2% οι συνθήκες πίστωσης

Οι συνθήκες πίστωσης στην Ελλάδα έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία 3-4 χρόνια, με σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs), που όμως παραμένουν υψηλότερα σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς δείκτες.

Τα νέα δάνεια προς την πραγματική οικονομία, κυρίως εταιρικά, δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί σε πλήρη οικονομικό κύκλο, γεγονός που οδηγεί στη μείωση της αξιολόγησης των συνθηκών πίστωσης της χώρας.

Το ιδιωτικό χρέος/ΑΕΠ μειώθηκε στο 51% στα τέλη του 2024, από 113% το 2015, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη μείωση των NPEs και την ανάπτυξη του ΑΕΠ. Ο ρυθμός ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο γύρω στο 2,2% τα επόμενα 2-3 χρόνια, υπερβαίνοντας τον μέσο όρο της ΕΕ.

Η μείωση της συνολικής πίστης οφείλεται στην αποδέσμευση μη βασικών περιουσιακών στοιχείων από τις τράπεζες, στην τιτλοποίηση/πώληση χαρτοφυλακίων NPEs και στις διαγραφές.

Παράλληλα, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ξεκινήσει να χορηγούν νέα δάνεια, αξιοποιώντας την οικονομική ανάκαμψη και τα θετικά αποτελέσματα από το RRF της ΕΕ. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η καθαρή ροή πιστώσεων μεταξύ Ιουνίου 2024 και Ιουνίου 2025 ανήλθε σε περίπου 12,6 δισ. ευρώ.

Σταθερές χρηματοδοτικές συνθήκες

Η Moody’s επισημαίνει ότι τυχόν κίνδυνοι για ευάλωτους δανειολήπτες στην Ελλάδα είναι πιθανό να αντισταθμιστούν από την ανθεκτικότητα του εταιρικού τομέα και τα νέα δάνεια που σχετίζονται με το RRF, τα οποία συνεχίζουν να διευρύνουν το χαρτοφυλάκιο των εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών. Η βελτίωση των μακροοικονομικών συνθηκών στηρίζει επίσης την ποιότητα των ενεργητικών των τραπεζών.

Οι καλύτερες συνθήκες πίστωσης φαίνονται και από τη σημαντική μείωση των NPEs. Στο τέλος Μαρτίου 2025, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μειώθηκαν σε 6 δισ. (3,8% των ακαθάριστων δανείων) από 47,2 δισ. (30%) τον Δεκέμβριο 2020.

Παρά τη βελτίωση, ένα μέρος του χρέους, εκτιμώμενο σε περίπου 78,3 δισ. τον Μάρτιο 2025, παραμένει υπό διαχείριση από τους NPE servicers που λειτουργούν στην Ελλάδα, επηρεάζοντας τις συνθήκες πίστωσης της χώρας.

Χωρίς αρνητική προσαρμογή

Τα προφίλ χρηματοδότησης και ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών έχουν ενισχυθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, χάρη σε αυξημένες καταθέσεις πελατών και ανανεωμένη πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές. Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν περίπου 5% σε ετήσια βάση έως τις 30 Ιουνίου 2025, υποστηριζόμενες από βελτιωμένο κλίμα αγοράς, οικονομική δραστηριότητα και υψηλότερη απασχόληση.

Οι τράπεζες έχουν αξιοποιήσει τα φθηνότερα κεφάλαια της ΕΚΤ μέσω των στοχευμένων πράξεων μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO), με τη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ να μειώνεται στα 2,5 δισ. τον Ιούνιο 2025, από 35,4 δισ. τον Δεκέμβριο 2022.

Οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες αξιοποίησαν επίσης τις διεθνείς αγορές για να καλύψουν τους στόχους MREL για το 2025 και έχουν ήδη εκπληρώσει τις δεσμευτικές απαιτήσεις. Η Moody’s δεν αναμένει ότι η απαιτούμενη χρηματοδότηση θα θέσει σε κίνδυνο την πιστοληπτική τους ικανότητα.