Συλλογικές συμβάσεις: Τα σημεία του διαλόγου που χωρίζουν κυβέρνηση – εργαζομένους

Παρατείνεται μέχρι το τέλος Οκτωβρίου η προθεσμία υποβολής γραπτών προτάσεων για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας ενόψει του δεύτερου γύρου του κοινωνικού διαλόγου για την λήψη μέτρων ενίσχυσης των συμβάσεων.

Από τα βασικά αιτήματα της απεργίας

Ο διάλογος για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχει ως στόχο τη διαμόρφωση – έως το τέλος του έτους – ενός «οδικού χάρτη» αλλαγών που θα οδηγήσουν στην σύναψη περισσότερων συμβάσεων.

Την ίδια ώρα η ΓΣΕΕ έχει εντάξει την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως ένα από τα βασικά αιτήματα της 24ωρης γενικής απεργίας που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 1η Οκτωβρίου.

Στις μέχρι τώρα συναντήσεις των κοινωνικών εταίρων καταγράφονται προσεγγίσεις σε δύο σημεία, αλλά και τεράστιες αποκλίσεις

Στις μέχρι τώρα συναντήσεις των κοινωνικών εταίρων καταγράφονται προσεγγίσεις σε δύο σημεία, αλλά και τεράστιες αποκλίσεις σε τρία ουσιαστικά θέματα για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Συγκλίσεις διαφαίνονται σε τρία ζητήματα που αφορούν το ποσοστό εκπροσώπησης των εργοδοτικών οργανώσεων ως προϋπόθεση επέκτασης της σύμβασης και τον τρόπο λειτουργίας του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ).

Αντιθέτως, σημαντικές αποκλίσεις καταγράφονται στα θέματα που θέτει η εργατική πλευρά και αφορούν τη μετενέργεια, την επεκτασιμότητα, τη συρροή και την καθολικότητα των συμβάσεων. Η ΓΣΕΕ απευθυνόμενη προς την κυβέρνηση τονίζει πως η συντριπτική πλειονότητα του κόσμου της εργασίας τάσσεται υπέρ της επαναφοράς του θεσμού στην προ μνημονίου μορφή του, με το  86% να υποστηρίζει την καθολική κάλυψη όλων των εργαζομένων και την υποχρεωτική ισχύ για όλες τις επιχειρήσεις των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Τα σημεία του διαλόγου που χωρίζουν τις δύο πλευρές (κυβέρνηση – εργαζομένους)

Συγκλίσεις κι αποκλίσεις

Ας δούμε τα σημεία του διαλόγου που χωρίζουν τις δύο πλευρές (κυβέρνηση – εργαζομένους), τα οποία προέρχονται κυρίως από τις αλλαγές που επήλθαν κατά τη διάρκεια εφαρμογής των μνημονίων:

1.     Οι ελεύθερες διαπραγματεύσεις αφορούν κυρίως τις κατώτατες αμοιβές, οι οποίες πλέον ορίζονται από την κυβέρνηση και όχι μέσω των διαπραγματεύσεων μεταξύ των εργοδοτικών και εργατικών οργανώσεων. Η ΓΣΕΕ, όπως και ορισμένες εργοδοτικές οργανώσεις (έμποροι, μικρομεσαίες επιχειρήσεις), ζητούν να επανέλθει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, ως μέσο προσδιορισμού των κατώτατων αμοιβών.

2.     Μετενέργεια. Τι είναι όμως η μετενέργεια που επιδιώκει να επαναφέρει η ΓΣΕΕ; Η κατάρρευση των μισθών συντελέστηκε το 2012, με το δεύτερο μνημόνιο των δανειστών, το οποίο επέβαλε μειώσεις στον κατώτατο μισθό, ύψους 22% . Ακολούθησε σε μικρό χρονικό διάστημα, η κατάργηση της μετενέργειας με αποτέλεσμα την κατάρρευση της «πυραμίδας των συλλογικών συμβάσεων», πάνω στην οποία είχε οικοδομηθεί το σύστημα των αμοιβών. Κατ΄ ουσίαν με την κατάργηση της μετενέργειας εισήλθε σε νέα εποχή το συλλογικό δίκαιο και το καθεστώς διαμόρφωσης των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Ειδικότερα στις περιπτώσεις κλάδους παραγωγής όπου έληξαν οι συμβάσεις και δεν ανανεώθηκαν με νέες κλαδικές συμβάσεις εργασίας. Στις περιπτώσεις αυτές, όπου δηλαδή έληξε μετενέργεια των συμβάσεων, χωρίς να υπογραφεί νέα σύμβαση το σύνολο των αμοιβών πιέστηκε προς τα κάτω.

3.     Επεκτασιμότητα. Πρόκειται για την παρέμβαση, που έγινε με διάταξη νόμου του 2021 και ουσιαστικά δυσκόλεψε την δυνατότητα επέκτασης μίας συλλογικής σύμβασης εργασίας στο σύνολο των επιχειρήσεων ενός κλάδου. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μπορούν οι εκπρόσωποι εργοδοτών και εργαζομένων να αποδείξουν ότι καλύπτουν το 50% + 1 των επιχειρήσεων ή των απασχολούμενων, αντίστοιχα, του κλάδου τους. Για τον λόγο αυτό, υπάρχει Μητρώο στο οποίο αναγράφονται οι εταιρίες που υπάγονται σε έναν κλάδο και οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε αυτές. Το υπουργείο Εργασίας προσανατολίζεται στην δραστική μείωση του απαιτούμενου ποσοστού (50% +1) όπως και στην θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού επέκτασης των συμβάσεων.

4.     Συρροή. Η «συρροή συμβάσεων» σε εργασιακές σχέσεις σημαίνει ότι περισσότερες από μία συλλογικές συμβάσεις εργασίας (ΣΣΕ) ισχύουν για τον ίδιο εργαζόμενο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η πλευρά των εργαζομένων υποστηρίζει ότι θα πρέπει να εφαρμόζεται η ΣΣΕ που είναι πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο, τόσο για τα θέματα των αμοιβών νόσο και για θεσμικά θέματα.