«Πληροφόρηση, Αγορές και Τεχνολογία: Το Νέο Τοπίο της Δημοσιογραφίας»

Σε έναν κόσμο όπου οι αγορές αντιδρούν σε χιλιοστά του δευτερολέπτου και η πληροφορία ταξιδεύει ταχύτερα από ποτέ, η αξιοπιστία της οικονομικής είδησης είναι θεμέλιο για τη σταθερότητα, την εμπιστοσύνη και τη δημοκρατία. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το χακαρισμένο tweet του Associated Press το 2013, που «ενημέρωνε» για έκρηξη στον Λευκό Οίκο και τραυματισμό του τότε Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Το αποτέλεσμα: πτώση του Dow Jones κατά 140 μονάδες σε τρία λεπτά και απώλειες 136 δισ. δολαρίων σε κεφαλαιοποίηση. Ένα και μόνο ψευδές μήνυμα ήταν αρκετό για να προκαλέσει πανικό.

Η τεχνολογία έχει μετασχηματίσει πλήρως το τοπίο. Το Associated Press παράγει πλέον περισσότερα από 30.000 ρεπορτάζ κερδών τον χρόνο με αλγοριθμική δημοσιογραφία. Το Bloomberg και το Reuters χρησιμοποιούν συστήματα που «διαβάζουν» ανακοινώσεις κεντρικών τραπεζών και εταιρειών σε κλάσματα δευτερολέπτου και τις μετατρέπουν σε τίτλους που φτάνουν πρώτα στις οθόνες των επενδυτών.Η ταχύτητα είναι εντυπωσιακή, αλλά ενέχει κινδύνους: αν η πληροφορία είναι λάθος, η ζημιά πολλαπλασιάζεται με την ίδια ταχύτητα.

Η παραπληροφόρηση στις οικονομικές ειδήσεις δεν είναι θεωρητικό σενάριο. Από την κρίση χρέους μέχρι την πανδημία, ψευδείς αναλύσεις και φήμες έχουν επηρεάσει την πορεία αγορών και επενδύσεων. Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη καθιστά ακόμη πιο εύκολη την παραγωγή πειστικών ψευδών ειδήσεων και deepfakes. Δεν είναι τυχαίο ότι η χρήση AI σε ιστοτόπους παραπληροφόρησης αυξήθηκε κατά 474% μέσα σε μόλις 16 μήνες (2022–2023).

Ταυτόχρονα, η ποιοτική οικονομική δημοσιογραφία δέχεται πιέσεις. Τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα καταρρέουν, τα διαφημιστικά έσοδα μειώνονται και ο πειρασμός της «εύκολης αναπαραγωγής» δελτίων τύπου οδηγεί σε churnalism. Αυτό δημιουργεί κενό, το οποίο συχνά καλύπτεται από πρόχειρες ή μεροληπτικές πηγές.

Η λύση δεν είναι να απορρίψουμε την τεχνολογία, αλλά να την αξιοποιήσουμε σωστά. Από εργαλεία fact-checking με τεχνητή νοημοσύνη έως blockchain για την πιστοποίηση πηγών, υπάρχουν λύσεις που μπορούν να ενισχύσουν την αξιοπιστία. Το ζητούμενο είναι η ισορροπία: να αξιοποιηθεί η ταχύτητα και η ισχύς των αλγορίθμων, χωρίς να χαθεί η ανθρώπινη κρίση, η δεοντολογία και η δημοσιογραφική ευθύνη.

Η οικονομική δημοσιογραφία δεν είναι απλώς ενημέρωση. Είναι ο μηχανισμός που προστατεύει την εμπιστοσύνη στις αγορές, διασφαλίζει τη διαφάνεια και λειτουργεί ως αντίβαρο σε κυβερνήσεις και επιχειρήσεις. Σε έναν κόσμο όπου ένα ψευδές tweet μπορεί να προκαλέσει απώλειες δισεκατομμυρίων, το μέλλον της εξαρτάται από την ικανότητά της να παραμείνει αξιόπιστη, ανεξάρτητη και προσαρμοσμένη στις νέες τεχνολογικές προκλήσεις.

Ο Νίκος Παναγιώτου είναι Καθηγητής Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ στο ΑΠΘ