Δάση: Σε εφαρμογή το νέο μοντέλο διαχείρισης

Στη Δράμα, ένα οργανωμένο δασικό οικοσύστημα αποδίδει κέρδη, δίνει δουλειά στον τοπικό πληθυσμό και προσφέρει καλής ποιότητας ξυλεία για τη βιομηχανία και τα νοικοκυριά.

Στην Αρκαδία, αντίθετα, δασικές εκτάσεις με αντίστοιχο πλούτο έχουν σχεδόν μηδενική παραγωγή. Αποτέλεσμα; Δάση εκατομμυρίων στρεμμάτων στην Ελλάδα παραμένουν ανεκμετάλλευτα, εκτεθειμένα σε πυρκαγιές, στην παράνομη υλοτομία και σε καταπατήσεις.

Η απουσία ενεργών Δασικών Συνεταιρισμών σε πολλές περιοχές της χώρας – στην Κρήτη δεν υπάρχει κανένας, στην Πελοπόννησο μόνον ένας – καθώς και η έλλειψη σταθερών «εργαλείων» διαχείρισης έχουν αφήσει πολλά κενά. Αυτά επιχειρεί να καλύψει η δασική μεταρρύθμιση που είχε θεσμοθετηθεί με τον νόμο 5106/2024 και πλέον περνά στη φάση υλοποίησης κινητοποιώντας τους Δασικούς Συνεταιρισμούς Εργασίας (ΔΑΣΕ) και την ιδιωτική πρωτοβουλία, με κανόνες πλήρους ισοτιμίας μεταξύ τους, αξιοποιώντας τη δασική βιομάζα και επιστρέφοντας ανταποδοτικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.

Τρεις αποφάσεις

Τρεις νέες υπουργικές αποφάσεις (ΥΑ), τις οποίες αναμένεται να υπογράψει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρος Παπασταύρου εντός της ερχόμενης εβδομάδας, θα εξειδικεύσουν τις αρχικές ρυθμίσεις με στόχο τη θεμελίωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης.

Με την πρώτη θεσπίζεται το ειδικό Μητρώο Υβριδικών Συνεργατικών Σχημάτων (ΥΣΣ), στο οποίο θα εγγράφονται σχήματα δασικών συνεταιρισμών (ΔΑΣΕ) και ιδιωτών που θα συμπράττουν σε ισότιμη βάση (50/50). Ειδικότερα, στην απόφαση προσδιορίζονται τα δικαιολογητικά, οι διαδικασίες και οι τεχνικές λεπτομέρειες εγγραφής στο Μητρώο ώστε οι εταίροι να συμμετέχουν με σαφείς κανόνες και διαφάνεια.

Η δεύτερη ΥΑ αποσαφηνίζει τις λεπτομέρειες για τα διαγωνιστικά κριτήρια, τη διαδικασία των αναθέσεων, ενώ καθορίζει και το πλαίσιο των κυρώσεων για τους αναδόχους. Πιο συγκεκριμένα, καθορίζονται τα βήματα της δημόσιας πρόσκλησης, η εγγύηση συμμετοχής (4%) και η επιτροπή του διαγωνισμού που θα είναι τριμελής. Ακόμη, προσδιορίζεται ο τρόπος της ανάθεσης με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα προσφορά βάσει τριών σταθμισμένων δεικτών. Ο πρώτος, με βαρύτητα 40%, αφορά το ποσοστό βιομάζας που θα συλλεχθεί, ο δεύτερος, επίσης με βαρύτητα 40%, αφορά τον χρόνο υλοποίησης των δασοκομικών εργασιών καθαρισμού, και ο τρίτος, με βαρύτητα 20%, αφορά το ποσοστό απόδοσης εσόδων στο Δημόσιο. Προβλέπεται τέλος, πλαίσιο κυρώσεων για μη προσήκουσα εκτέλεση (έκπτωση, κατάπτωση εγγύησης, αποκλεισμός).

Οσο για την τρίτη υπουργική απόφαση, θα προσδιορίζει το πλαίσιο επιδότησης για τη βιομάζα. Δηλαδή θεσμοθετεί ένα νέο οικονομικό εργαλείο που θα κάνει τη διαχείριση βιώσιμη, επιδοτώντας την αξιοποίηση της βιομάζας από τον «κουμπαρά» των εσόδων που συγκεντρώνονται από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Η απόφαση θα ορίζει τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια επιδότησης, συμπεριλαμβανομένου του «συντελεστή δυσκολίας» ανά δάσος ή μονάδα. Τα ειδικά ποσά και ποσοστά που θα ισχύσουν ανά κατηγορία βιομάζας θα καθοριστούν με επόμενη Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Οικονομικών.

Η συνεργασία

Η υβριδική συνεργασία Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα κρίθηκε αφενός αναγκαία διότι διαπιστώθηκε, σε πολλές περιπτώσεις, αδυναμία του κράτους να παρέμβει, αφετέρου εφικτή όπως κατέδειξε η επιτυχημένη εφαρμογή του ιδιώτη αναδόχου αποκατάστασης και αναδάσωσης, ένας θεσμός που ξεκίνησε έπειτα από τη μεγάλη καταστροφική πυρκαγιά στην Εύβοια.

Το νέο μοντέλο σχεδιάζεται να εφαρμοστεί σε δασικές περιοχές όπου το κράτος και οι τοπικοί συνεταιρισμοί αδυνατούν να καλύψουν το εύρος των εργασιών που απαιτούνται, με την τελική επίβλεψη, συντονισμό και πιστοποίηση της βιομάζας να παραμένει στις αρμοδιότητες των Δασικών Υπηρεσιών.

Τα στοιχεία

Η σύγκριση Αρκαδίας και Δράμας είναι ενδεικτική. Για παράδειγμα στην Αρκαδία υπάρχουν περίπου τρία εκατομμύρια στρέμματα δάσους. Από αυτά, το κράτος διαχειρίζεται λιγότερα από 30.000 στρέμματα και λαμβάνει μόνο 4.000 κυβικά μέτρα τεχνικό και καύσιμο ξύλο.

Αντιθέτως, σε μια απολύτως συγκρίσιμη σε δασικό πλούτο περιοχή, στη Δράμα υπάρχουν διαχειριζόμενα δασικά οικοσυστήματα 465.000 στρεμμάτων επί της συνολικής δασικής έκτασης που φτάνει τα 2,6 εκατομμύρια στρέμματα. Εκεί δουλεύουν συνολικά 750 εγγεγραμμένοι δασεργάτες, εκ των οποίων 300 με 400 από την περιφερειακή ενότητα της Δράμας και οι υπόλοιποι από τις γύρω περιοχές. Από αυτή τη διαχείριση λαμβάνεται τεχνικό, βιομηχανικό και καύσιμο ξύλο 100.000 κυβικών μέτρων.

Οι αποδόσεις

Με άλλα λόγια, ίδιες εκτάσεις δάσους αποδίδουν στη μία περίπτωση 100.000 κυβικά μέτρα ενώ και στην άλλη 4.000 κυβικά μέτρα.

Σε εθνικό επίπεδο, λιγότερα από τα μισά δασικά οικοσυστήματα της χώρας τελούν υπό παραγωγική διαχείριση, εκ των οποίων τα περισσότερα βρίσκονται στη Βόρεια Ελλάδα όπου δραστηριοποιείται η πλειονότητα των συνεταιρισμών και ειδικότερα στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (105 ΔΑΣΕ), Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (48) και Δυτικής Μακεδονίας (45). Αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν απολαμβάνεται το σύνολο των δασικών προϊόντων που προβλέπονται από τις εγκεκριμένες Διαχειριστικές Μελέτες. Στον αντίποδα, σε ολόκληρη την Πελοπόννησο υπάρχει μόνο ένας Δασικός Συνεταιρισμός, της Αρκαδίας, με 28 δασεργάτες, ενώ στην Κρήτη δεν υπάρχει κανένας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ