Πλεονάσματα: Μεγάλο κακό για το … τίποτα!

Οσάκις (και είναι πολλάκις) άκουα και ακούω τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον προηγούμενο υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη και τον σημερινό Κυριάκο Πιερρακάκη κι από κοντά από τον από το 2014 έως σήμερα διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα να μιλούν, κυρίως μετά το 2024, διθυραμβικώς πάντοτε και παντού (ΔΕΘ, εφημερίδες, ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, εκδηλώσεις κλπ) για τα μεγάλα «επιτεύγματα» της «συνετής οικονομικής πολιτικής» και της «συνετής δημοσιονομικής πολιτικής», υπομειδιώ.

Αυτή «η συνετή οικονομική και δημοσιονομική πολιτική» εμφανίζεται να εξασφαλίζει αδικαιολόγητα από τους ρυθμούς μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ «υπερέσοδα» και πλασματικό (κρατικά «φέσια» άνω των 3 δις. ευρώ!) τερατώδες «πρωτογενές πλεονάσμα» μόλις το 2024, δηλαδή ύστερα από τέσσερα χρόνια από τον σχηματισμό κυβέρνησης μετά τις εκλογές του 2019.

Υπομειδιώ, διότι είναι ένα «αφήγημα» (η καθ΄υπερβολήν χρήση αυτής της δίσημης λέξης γίνεται από τον πρωθυπουργό και κυβερνητικά στελέχη) που τα έχει όλα, καθώς θυμίζει αρχαία τραγική ειρωνεία: Όλοι οι σημερινοί και οι προηγούμενοι, ήδη από το 1996 (πριν από … τριάντα χρόνια δηλαδή!) λένε τα αντίθετα που υποστήριζαν πριν, ενώ ο ελληνικός λαός γνωρίζει, καθώς, όπως λέει και η λατινική φράση, “verba volant, scripta manent” (τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν). Και τέτοια γραπτά υπάρχουν για όλους τους «πρωταγωνιστές» του έπους των πρωτογενών πλεονασμάτων κατά την τελευταία τριακονταετία.

Έτσι, το «αφήγημα» αυτό έχει όλα τα στοιχεία μιας κωμωδίας, η οποία τη μόνη σχέση που έχει με την επική «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, είναι ότι έχει μόνο Κόλαση (και ποτέ μετά Καθαρτήριο και Παράδεισο!) με την «αιεί ξύντροφον πενίην», όπως έλεγε ο Ηρόδοτος, των σημερινών ελληνικών νοικοκυριών και τα παχυλότατα «πόθεν έσχον» κατά πλειοψηφία του πολιτικού συστήματος. Δηλαδή, το «αφήγημα» για τα «πρωτογενή υπερπλεονάσματα» έχει φάρσα, ιλαρότητα, φαιδρότητα, ανευθυνότητα, ψιλό γαζί, κομματική σκοπιμότητα, όχι πάντως πολιτική υπευθυνότητα και σύνεση, όπως διαλαλούν.

Το τριακονταετές έπος των πρωτογενών πλεονασμάτων και ανεμομαζωμάτων!

Κάθε, λοιπόν, φορά που διαβάζω και ακούω όλους τους σημερινούς αξιωματούχους για τα «υπερέσοδα» και τα «πρωτογενή υπερπλεονάσματα» είναι σαν να «ακούω» τα ίδια που έλεγε ο Κώστας Σημίτης από το 1996 έως το 2003 ως πρωθυπουργός και ο Λουκάς Παπαδήμος ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο Γιώργος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός ανακοινώνοντας το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2012-2015 (διάβαζε : χαριστική βολή στην αντοχή των ελληνικών νοικοκυριών και της ελληνικής οικονομίας με τη νέα αγριότερη φοροεισπρακτική και εισοδηματική λεηλασία), για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 6% που θα βοηθούσαν τάχα στη δραστική μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ, της σκληρής τρόϊκας, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, του τότε υπουργού Οικονομικών και στη συνέχεια αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ευάγγελου Βενιζέλου συνεχώς μετά το 2011, του τότε (2012-2014) υπουργού Οικονομικών και σήμερα (από το 2014) διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα για τα «σωτήρια» για τη μείωση του χρέους υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα ή του σημερινού πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για το … αντίθετο!

Μητσοτάκης: Άλλα έλεγε από το 2016 αντιπολιτευόμενος κι άλλα το 2024 πανηγυρίζων!

Άρχομαι των σημερινών αρχόντων πρώτον, ρίχνοντας ματιές και στον παρατιθέμενο πίνακα 1 για να θαυμάσετε τη «συνετή δημοσιονομική πολιτική» της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και «την ισχυρή ένδειξη της υπεύθυνης άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας της χώρας», που προτάσσει στην έκθεσή του για το 2024 ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας:

Υπενθυμίζω, λοιπόν, ότι ήδη από το 2016, στις 17 Σεπτεμβρίου του 2016, από το βήμα της ΔΕΘ πρότεινε στον Αλέξη Τσίπρα «μείωση των φορολογικών συντελεστών υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορέσουμε να επαναδιαπραγματευθούμε με τους Ευρωπαίους εταίρους τον στόχο μείωσης του πρωτογενούς πλεονάσματος», διότι, όπως πρόσθεσε, «μικρότερα πλεονάσματα σημαίνουν λιγότεροι φόροι για τους πολίτες και μικρότερες εισφορές για εργαζόμενους και εργοδότες, δίνουν χώρο να αναπτυχθεί η οικονομία και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας». Τα ίδια επανέλαβε την επόμενη ημέρα κατά τη συνέντευξη Τύπου, τα ίδια τον Μάρτιο του 2019 και τα ίδια έναν μήνα (τον Ιούνιο του 2019) πριν από τις εκλογές κατηγορώντας μάλιστα τον Αλέξη Τσίπρα ότι με τα υψηλά πλεονάσματα πλήττει τη μεσαία τάξη!

Στη συνέχεια, όταν έγινε πρωθυπουργός δεν έλεγε μόνο τα ίδια, αλλά, στις 23 Ιανουαρίου του 2020, παρέδιδε τα ίδια «μαθήματα» για την ανάγκη μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων και στον τότε Γάλλο υπουργό Οικονομικών Λες Μερ κατά τη συνάντησή τους στο Νταβός, ενώ, παράλληλα, μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου, όπως Spiegel, η Handelsblatt, εμφάνιζαν τον κ. Μητσοτάκη να στέλνει «το μήνυμα προς τους δανειστές ότι η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να διατηρήσει τους υπερβολικούς στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα του προϋπολογισμού για τους οποίους δεσμεύτηκε ο Αλέξης Τσίπρας και ότι πρέπει να αλλάξουν οι όροι».

Σήμερα, χωρίς μνημόνια, χωρίς εποπτεία, χωρίς καμία πίεση από τους εταίρους, χωρίς καμία διαπραγμάτευση με τους εταίρους, πανηγυρίζει για το τερατώδες «πρωτογενές πλεόνασμα» του 2024 των 11,4 δις. ευρώ ή 4,8% του ΑΕΠ, ενώ κατηγορούσε τον Αλέξη Τσίπρα για πρωτογενές πλεόνασμα 7,7 δις. ευρώ ή 4,3% του ΑΕΠ το 2018 (είχαν προηγηθεί πλεονάσματα 3,4%  του ΑΕΠ και 3,9% του ΑΕΠ το 2016 και 2017, αλλά στο πλαίσιο των δεσμεύσεων του τρίτου μνημονίου).

Έκθεση Πισσαρίδη: Πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 1-1,5% του ΑΕΠ για να μην καταπνίγεται η οικονομία!

Και πανηγυρίζει για τα υψηλά πρωτογενή του πλεονάσματα του 2024 και γι΄ αυτά, τα υψηλότερα, όπως ανακοινώνεται συνεχώς, του 2025, τα οποία ξόρκιζε αντιπολιτευόμενος, μολονότι η Επιτροπή Πισσαρίδη την οποία συνέστησε ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης και της οποίας τη μνημειώδη έκθεσή της παρουσίασε πάλι πανηγυρικά το 2020 επισημαίνει ότι η επίτευξη συστηματικών πρωτογενών πλεονασμάτων συμβάλλει στη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους και την αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής, υπό την προϋπόθεση ότι θα πρέπει να είναι σχετικά ήπια και ρεαλιστικά, ώστε να μη καταπνίγεται η αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας και ότι με βάση τη διεθνή εμπειρία και τα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας, αυτά θα ήταν της τάξης του 1 έως 1,5% του ΑΕΠ!!!

Πράγματι, τα ήπια, τα ρεαλιστικά, τα πραγματικά κι όχι τα πλασματικά (χωρίς να πληρώνονται τα κρατικά «φέσια» και καταπνίγεται η οικονομία) πρωτογενή πλεονάσματα (ρεαλιστικά έσοδα μείον ρεαλιστικά έξοδα χωρίς τους τόκους) είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του ελληνικού χρέους, που είναι σε επίπεδα ρεκόρ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κι όχι για να χορηγούνται ως … «μέρισμα» σε εκατομμύρια «ευάλωτους». Δηλαδή, με την επίτευξη ήπιων και ρεαλιστικών (πραγματικών) πρωτογενών πλεονασμάτων εξασφαλίζεται η αποπληρωμή μέρους του χρέους, το οποίο, μαζί με την ανάπτυξη, οδηγεί και σε μείωσή του ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Εκκωφαντικά τα στοιχεία για τα αποτελέσματα των πλεονασμάτων!

Αμ δε! Ρίξτε μια ματιά στον παρατιθέμενο πίνακα 1 για του λόγου το αληθές. Την περίοδο 2018 -2024, υψηλά (πάνω από 4% του ΑΕΠ) σχετικά πρωτογενή πλεονάσματα επετεύχθησαν μόνο το 2018 και το 2024 (4,3% και 4,8% αντίστοιχα), αλλά η συμβολή τους στη μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι ισχνότατη (-4,3 μονάδες και -2,5 μονάδες το 2018 και το 2024 αντίστοιχα).

Συνολικά, ενώ το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ παρουσιάζει το 2024 μείωση κατά 28,2 μονάδες σε σχέση με το 2018, η συμβολή των πρωτογενών πλεονασμάτων ήταν (μόνο κατά το 2018 και το 2024 που πραγματοποιήθηκαν) στην παραπάνω μείωση μόνο κατά 6,8 μονάδες. Έτσι, στη μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ συνέβαλαν κατά 31,2 μονάδες η υψηλή αύξηση του ΑΕΠ και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού.

Η μελαγχολική αυτή διαπίστωση ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα πήγαν για τον γάμο του Καραγκιόζη καταδεικνύεται και από τη δυναμική του χρέους σε απόλυτους αριθμούς, δηλαδή στην αύξησή του κατά 23,5 δις. ευρώ έναντι του αντίστοιχου (341,4 δις. ευρώ) του 2018, ενώ θα έπρεπε, με βάση τον ορισμό της χρησιμότητας των πρωτογενών πλεονασμάτων να είχε μειωθεί τουλάχιστον κατά 15 δις. ευρώ!!!

Σημειώνω ότι η εμφανιζόμενη στον παρατιθέμενο πίνακα μείωση του χρέους από τον τρίτο παράγοντα κατά 2,5 μονάδες το 2024 οφείλεται κυρίως στα έσοδα από την παραχώρηση της Αττικής Οδού (3,7 δις. ευρώ), τα οποία, επειδή προέρχονται από αποκρατικοποιήσεις (που αποτελούν κυρίαρχο, αλλά σπάνιο εν Ελλάδι, διαρθρωτικό μέτρο) δεν καταγράφονται στον προϋπολογισμό ως μείωση, αλλά απευθείας στο χρέος, όπως και οι δαπάνες από αναλήψεις χρεών, μεταβιβάσεις και εγγυήσεις, οι οποίες δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά απευθείας το χρέος.

Αλλά, για άλλα υπομειδιάματα σε επόμενο