Τζουλιάνο ντα Έμπολι, ο σύγχρονος Μακιαβέλι

Υπάρχει ένας ξένος ανάμεσα στη μικρή ομάδα ανθρώπων που ακολουθεί τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στους στενούς διαδρόμους των Ηνωμένων Εθνών και στις πολυτελείς αίθουσες συνεδριάσεων του Riyadh Ritz Carlton. Δεν είναι ούτε σωματοφύλακας, ούτε βοηθός, ούτε διπλωμάτης. Θεωρεί τον εαυτό του απλώς συγγραφέα.

Το όνομά του είναι Τζουλιάνο ντα Έμπολι και τα τελευταία χρόνια τα έργα του έχουν γίνει από τα πιο μοντέρνα αναγνώσματα για όσους βρίσκονται στις αίθουσες εξουσίας της Ευρώπης.

Όπως ακριβώς ο διαβόητος Φλωρεντινός διπλωμάτης Νικολό Μακιαβέλι, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Πρίγκιπας», ο ντα Έμπολι ειδικεύεται στη διάγνωση των ισχυρών ανδρών της εποχής του.

Ενώ για τον Μακιαβέλι αυτό σήμαινε τη μελέτη των μυστικών της επιτυχίας του Καίσαρα Βοργία, ο ντα Έμπολι εξερευνά τον κόσμο του Ντόναλντ Τραμπ, του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Σαουδάραβα πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Οι θαυμαστές του συγγραφέα λένε ότι η επιτυχία του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητά του να καθιστά εύπεπτα σύνθετα θέματα

Τα δύο τελευταία βιβλία του επικεντρώθηκαν σε τυράννους και αυταρχικούς ηγέτες, και πρόεδροι και υπουργοί σε όλη την Ευρώπη τους έχουν καταβροχθίσει με την ελπίδα να επιβιώσουν στον ολοένα και πιο σκληρό κόσμο της γεωπολιτικής.

Ο Μακρόν έχει ονομαστική σχέση με τον ντα Έμπολι και τον παραθέτει στις ομιλίες του. Η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν – η οποία πέρασε μεγάλο μέρος του τρέχοντος έτους σε αντιπαράθεση με τον Τραμπ σχετικά με τις απειλές του για τη Γροιλανδία – έχει άμεση επαφή με τον φλεγματικό Ιταλοελβετό υπήκοο.

Σε ένα κομψό σαλόνι με θέα στον κήπο στα κεντρικά γραφεία του εκδότη του Gallimard στο Παρίσι, ο ντα Έμπολι παραδέχτηκε στο POLITICO ότι, όπως και ο Μακιαβέλι, του αρέσει να είναι «αυτός που βρίσκεται στο δωμάτιο, στο μέρος όπου λαμβάνονται αποφάσεις και συμβαίνουν πράγματα, αλλά που μένει λίγο στο πλάι».

Ενώ ο Μακιαβέλι προσάρμοσε τον «Πρίγκιπα» ως οδηγό για την Ρεαλ-πολιτίκ για τον πολιτικό Λορέντζο των Μεδίκων, ο ντα Έμπολι θεωρεί επίσης τον εαυτό του ως άτομο που παρέχει συμβουλές στους ηγέτες της εποχής του, με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε θέματα υψηλού επιπέδου.

«Για μένα, είναι ένας τρόπος να βρω υλικό για να τροφοδοτήσω το γράψιμό μου. Για αυτούς, είναι επίσης ένας τρόπος να έχουν μια διαφορετική οπτική γωνία από αυτή των επαγγελματιών συμβούλων ή των άλλων ανθρώπων με τους οποίους μιλάνε», είπε.

Ο Μακιαβέλι και ο ντα Έμπολι ομολογουμένως είχαν διαφορετικούς λόγους να πάρουν στυλό. Ο Φλωρεντινός έγραψε το αριστούργημά του για να προσπαθήσει να κερδίσει ξανά την εύνοια και έναν πολιτικό ρόλο στην οικογένεια των Μεδίκων, με εντολή της οποίας είχε βασανιστεί. Ο ντα Έμπολι επέμεινε ότι ήταν πιο ευτυχισμένος ως συγγραφέας, παραμένοντας στο περιθώριο. Κατά ειρωνικό τρόπο, είπε ότι τον απέτρεπε η αδυσώπητη φύση της πολιτικής που αντιμετώπισε στα πρώτα του χρόνια.

Οι Βρυξέλλες δεν είναι αρπακτικό

Στη Γαλλία, η μανία του ντα Έμπολι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, όπως σημειώνει εμφατικά το POLITICO.

Εταιρείες, πανεπιστήμια , ομάδες λόμπι και δεξαμενές σκέψης κάνουν τα πάντα για να τον πείσουν να μιλήσει στις εκδηλώσεις τους.

«Είναι ένας από τους κύριους βασικούς καλεσμένους. Οι πελάτες θέλουν να τον κλείσουμε ως καλεσμένο για τις ετήσιες εκδηλώσεις και σεμινάριά τους, ειδικά δεδομένων των τρεχουσών γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων», δήλωσε ένας σύμβουλος στρατηγικής με έδρα το Παρίσι, στον οποίο παραχωρήθηκε η ανωνυμία για να προστατευτεί η σχέση του με τους πελάτες. «Αλλά είναι δύσκολο να τον αποκτήσουμε, καθώς η ατζέντα του είναι γεμάτη εδώ και μήνες».

Ο Μακρόν τον έφερε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους , μετά από επίσημη επίσκεψη στον Καναδά. Τον περασμένο Δεκέμβριο, συνόδευσε τον Γάλλο πρόεδρο σε επίσημη επίσκεψη στη Σαουδική Αραβία, όπου γέμισε το σημειωματάριό του με ιδέες για το τελευταίο του βιβλίο – τις οποίες ο Γάλλος πρόεδρος παρέθεσε σε ομιλία του προς τον στρατό αυτό το καλοκαίρι.

Το βιβλίο αυτό, με τίτλο «Η Ώρα του Θηρευτή», εκδόθηκε στα γαλλικά την άνοιξη και κυκλοφορεί στα αγγλικά την επόμενη εβδομάδα. Εξερευνά το σύμπαν του Τραμπ, του Πούτιν, του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ και του προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ, Ναγίμπ Μπουκέλε — του αυτοαποκαλούμενου «πιο κουλ δικτάτορα του κόσμου». (Δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά σε αυτό το μη μυθοπλαστικό έργο για τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τους ηγέτες τους — τους οποίους o ντα Έμπολι θεωρεί το ακριβώς αντίθετο των θηρευτών.)

Ο Ντα Έμπολι υποστηρίζει ότι αυτοί οι ηγέτες οφείλουν μεγάλο μέρος της επιτυχίας τους στην ικανότητά τους να εκπλήσσουν τους αντιπάλους με απερίσκεπτες και μερικές φορές αδίστακτες αποφάσεις, όπως η δολοφονία και ο διαμελισμός του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.

Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος, γράφει ο ντα Έμπολι, είναι το είδος του ηγέτη που θα άκμαζε στην εποχή του Μακιαβέλι. Ο ντα Έμπολι τον περιέγραψε ως τη «μετενσάρκωση» του Ιταλού καρδιναλίου Καίσαρα Βοργία — ο οποίος, όπως έγραψε ο Μακιαβέλι, σκότωνε τους εχθρούς του αφού τους καλούσε για δείπνο.

«Αυτοί οι Βοργίες είναι χαρακτήρες που κινούνται σε έναν κόσμο χωρίς κανόνες — ή παραβιάζουν τους κανόνες, παράγοντας πολιτικά θαύματα», είπε ο ντα Έμπολι.

Είναι ένας κόσμος στον οποίο οι Βρυξέλλες, που υπόκεινται σε κανόνες, αγωνίζονται να πετύχουν.

«Αν υπάρχει κάτι που φέρνει κοντά τον Τραμπ, τον Πούτιν και τους άρχοντες της τεχνολογίας… είναι ότι όλοι επιτίθενται σχεδόν καθημερινά στις Βρυξέλλες, στους κανόνες τους, στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», είπε. «Έχοντας γράψει ένα βιβλίο εξ ολοκλήρου για τους θηρευτές, είναι φυσιολογικό, φυσικό, οι Βρυξέλλες να μην εμφανίζονται σε αυτό».

Ο γείτονας του Μακιαβέλι

Η πολιτική αποτελεί μέρος της ζωής του ντα Έμπολι από την παιδική του ηλικία.

Ο πατέρας του, Αντόνιο, ήταν κορυφαίος οικονομολόγος και σύμβουλος του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Μπετίνο Κράξι. Το 1986, ο πρεσβύτερος ντα Έμπολι επέζησε από επίθεση «ακροαριστερών τρομοκρατών» όταν ο Τζουλιάνο ήταν 12 ετών. Τότε έμαθε για πρώτη φορά ότι η πολιτική συνοδεύεται από μια αναπόφευκτη δόση βίας — ένα θέμα στο οποίο επιστρέφει τακτικά στα βιβλία του.

«Η πολιτική είναι η δραστηριότητα που πρέπει να μας εμποδίζει να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας, αλλά για αυτόν ακριβώς τον λόγο συγκεντρώνει επίσης μεγάλη ποσότητα βίας μέσα της», είπε.

Ο Ντα Έμπολι είχε γίνει ένας νεαρός προοδευτικός στην ηλικία των 20 χρόνων του , αλλά ακαδημαϊκά τον ενδιέφερε η επιτυχία του κεντροδεξιού μεγιστάνα Σίλβιο Μπερλουσκόνι μεταξύ των νέων ψηφοφόρων, οι οποίοι στράφηκαν αριστερά τη δεκαετία του 1990.

«Μου φάνηκε σημαντικό να διερευνήσω τους λόγους της επιτυχίας του αντιπάλου — κάτι που, άλλωστε, συνέχισα να κάνω μέχρι σήμερα», είπε.

Έτσι, ο νεαρός συγγραφέας δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο για τους αγώνες των νέων Ιταλών, στο οποίο επέκρινε την ιταλική αριστερά για την επιδίωξη βραχυπρόθεσμης συναίνεσης εις βάρος των μελλοντικών γενεών.

Το βιβλίο του εξασφάλισε προσκλήσεις για μεσημεριανό γεύμα και τη φιλία του πρώην Ιταλού προέδρου Φραντσέσκο Κοσίγκα, ενός εκκεντρικού Χριστιανοδημοκράτη. Και οι ιδέες του ευθυγραμμίζονταν άψογα με τις πολιτικές που αργότερα υποστήριξε ο Ματέο Ρέντσι, για τον οποίο κατέληξε να εργάζεται ο ντα Έμπολι.

Ο Ντα Έμπολι ξεκίνησε ως σύμβουλος του Ρέντσι όταν ο μελλοντικός πρωθυπουργός ήταν δήμαρχος της Φλωρεντίας. Ως αναπληρωτής του Ρέντσι για τον πολιτισμό, το γραφείο του ντα Έμπολι στο Παλάτσο Βέκιο βρισκόταν δίπλα σε αυτό που κατείχε ο Μακιαβέλι όταν ήταν γραμματέας της Δημοκρατίας της Φλωρεντίας. Κάποτε είπε ότι ένιωθε ακόμη και το πνεύμα του διάσημου συγγραφέα να αιωρείται εκεί .

Κατά τη διάρκεια των χρόνων που υπηρέτησε δίπλα στον Ρέντσι στη Φλωρεντία, ο ντα Έμπολι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι επιδέξιοι πολιτικοί απολαμβάνουν υπερβολικά τη βία και την προδοσία και ότι δεν ήταν αυτό που έψαχνε.

Έτσι, ο ντα Έμπολι εγκατέλειψε σταδιακά την πρώτη γραμμή της πολιτικής. Ίδρυσε ένα think tank που ονομάζεται Volta το 2016, δημοσίευσε άρθρα και έγραψε βιβλία για την άνοδο των λαϊκιστικών κινημάτων -συμπεριλαμβανομένου του Κινήματος 5 Αστέρων της Ιταλίας- και τον ρόλο των spin doctors πίσω από αυτά.

Ωστόσο, συνέχισε να περιφέρεται στον πολιτικό κόσμο, αναπτύσσοντας ένα δίκτυο επιδραστικών επαφών από τον Μακρόν μέχρι τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ, χωρίς ποτέ να αποκοπεί εντελώς από την πολιτική.

Μετά από χρόνια μετακινήσεων μεταξύ Ιταλίας και γαλλικής πρωτεύουσας, το 2019 ο ντα Έμπολι μετακόμισε στο Παρίσι, όπου γεννήθηκε, καθώς τον προσέλκυσε η «στενή σχέση της χώρας μεταξύ λογοτεχνίας και πολιτικής». Η γαλλική πρωτεύουσα παραμένει ένα μέρος όπου συγγραφείς και φιλόσοφοι εξακολουθούν να απολαμβάνουν φήμη στο επίπεδο των ροκ σταρ και των ηθοποιών, και όπου οι πολιτικοί δοκιμάζουν τακτικά τις δυνάμεις τους στη συγγραφή μυθοπλασίας . Ο Μακρόν, ως έφηβος, ονειρευόταν ακόμη και να γίνει συγγραφέας.

Εγκλωβισμένος σε ένα σιωπηλό, υπό lockdown Παρίσι, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, ο ντα Έμπολι  έγραψε το «Ο Μάγος του Κρεμλίνου», το πρώτο του μυθιστόρημα. Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία ενός φανταστικού Ρώσου spin doctor εμπνευσμένου από τον πρώην σύμβουλο του Βλαντιμίρ Πούτιν, Vladislav Surkov.

Επέλεξε να γράψει ένα μυθιστόρημα επειδή πίστευε ότι ένα «υποκειμενικό και ίσως λιγότερο ορθολογικό» έργο θα του έδινε μεγαλύτερη δημιουργική ελευθερία να Κυκλοφόρησε στα ράφια των βιβλιοπωλείων τον Απρίλιο του 2022, λίγες εβδομάδες αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την ολοκληρωτική εισβολή της στην Ουκρανία, και γρήγορα έγινε μπεστ σέλερ. Οι αναγνώστες που διψούσαν να κατανοήσουν καλύτερα τον Πούτιν και τους ολιγάρχες στον στενό του κύκλο το λάτρεψαν.

«Το βιβλίο έδωσε μια μορφή συλλογικής νοημοσύνης σε γεγονότα που από μόνα τους φαίνονταν απλώς βάναυσα και βίαια», δήλωσε η πρώην υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Ορελί Φιλιπέτι, η οποία είναι και η ίδια συγγραφέας. «Δεν γνωρίζω ούτε ένα άτομο στον [γαλλικό] πολιτικό κόσμο που να μην έχει διαβάσει τα βιβλία του».

Το αστέρι του ντα Έμπολι είναι τώρα πιο λαμπερό από ποτέ, ακόμα κι αν η κινηματογραφική μεταφορά με πρωταγωνιστές τους Τζουντ Λο (που υποδύεται τον Πούτιν), Πολ Ντάνο και Αλίσια Βικάντερ έκανε πρεμιέρα λαμβάνοντας ανάμεικτες κριτικές στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας τον Αύγουστο.

Οι θαυμαστές του συγγραφέα λένε ότι η επιτυχία του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητά του να καθιστά εύπεπτα σύνθετα θέματα, συχνά συνδυάζοντας επιδέξια εκλεπτυσμένα ιστορικά ανέκδοτα με αναφορές στην ποπ κουλτούρα και τις τηλεοπτικές σειρές.

Όπως ο Μακιαβέλι, έτσι και ο ντα Έμπολι δεν ενδιαφέρεται τόσο για την ηθική των υπηκόων του, αλλά επικεντρώνεται μάλλον στην κατανόηση του τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό χαρακτήρων όπως ο Πούτιν ή ο Τραμπ. Και αυτό είναι ένα σημείο που τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα.

«Το κοινό νήμα των βιβλίων μου είναι η προσπάθεια να εισχωρήσω στο μυαλό των κακών, του αντιπάλου», προσθέτει. «Είναι πιο ενδιαφέρον από απλώς να τους στιγματίζω».