Ο GSI, οι σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας και η στήριξη σε ΑΔΜΗΕ

Σε «επικίνδυνα νερά» απειλούνται να οδηγηθούν οι σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας λόγω του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (GSI).

Με την ελληνική πλευρά μετά και την σχετική σύσκεψη που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου το απόγευμα της Κυριακής στη σκιά της κρίσης που προκάλεσε κυπριακό δημοσίευμα, να στέλνει μήνυμα – σύμφωνα με πληροφορίες του ΟΤ – ότι πρέπει παση θυσια να διαφυλαχθεί η σχέση Αθήνας – Λευκωσίας, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε οικονομική διαφωνία.

Σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στην σύσκεψη ο ΑΔΜΗΕ έχει την απόλυτη στήριξη της κυβέρνησης, η οποία τον θέλει να είναι οικονομικά στιβαρός για να υλοποιήσει το πρόγραμμα διασυνδέσεων των νησιών

Τι ειπώθηκε στη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου

Όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές στον ΟΤ στη σύσκεψη που συγκάλεσε ο πρωθυπουργός με τη συμμετοχή της ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της διοίκησης του ΑΔΜΗΕ, κατέστη σαφές ότι το έργο αμφισβητείται έντονα και συνεχώς από την Κύπρο, γεγονός που προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην υλοποίηση του.

Σημειώθηκε επίσης ότι ο ΑΔΜΗΕ είναι ο Διαχειριστής της πιο κρίσιμης υποδομής της χώρας και ο φορέας ο οποίος ανέλαβε την υλοποίηση του έργου, προκειμένου να βοηθήσει την Κύπρο κατόπιν παράκλησης της Λευκωσίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το καλώδιο είναι ένα έργο που έχει σημαντικό κόστος και γεωπολιτικό για την ελληνική πλευρά, αλλά και πολιτικό στο εσωτερικό για την κυβέρνηση

Ωστόσο όπως υπογραμμίστηκε δεν μπορεί να συνεχίσει να παίρνει επενδυτικό ρίσκο εφόσον η Κύπρος αμφισβητεί το έργο.
Σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στην σύσκεψη ο ΑΔΜΗΕ έχει την απόλυτη στήριξη της κυβέρνησης, η οποία τον θέλει να είναι οικονομικά στιβαρός για να υλοποιήσει το πρόγραμμα διασυνδέσεων των νησιών.

Ως απάντηση στην κρίση που προκλήθηκε την Κυριακή, στη σύσκεψη υπογραμμίστηκε ότι η κυβέρνηση και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, προσωπικά στηρίζουν τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ. Και όπως υπενθύμιζαν οι ίδιες πηγές στον ΟΤ απόφαση Μητσοτάκη ήταν η ανανέωση της διοίκησης της θητείας του ΑΔΜΗΕ ως τέλος 2028.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το καλώδιο είναι ένα έργο που έχει σημαντικό κόστος και γεωπολιτικό για την ελληνική πλευρά, αλλά και πολιτικό στο εσωτερικό για την κυβέρνηση. Αφού είναι ένα έργο που προκαλεί αντιδράσεις στην Άγκυρα και απείλησε τα «ήρεμα νερά» Ελλάδας – Τουρκίας, με την Αθήνα να το υποστηρίζει και να δηλώνει διά στόματος όλων των αρμοδίων Υπουργών, αλλά και του Μεγάρου Μαξίμου δεσμευμένη στο έργο, παρά τις παλινωδίες της Λευκωσίας.

Η κρίση της Κυριακής είχε σαν αφορμή ένα δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας της εφημερίδας Φιλελεύθερος, (philenews.com) με τίτλο «Αποκαλυπτικό: Κήρυξε πόλεμο ο ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο – Επιστολή βόμβα στη ΡΑΕΚ – Ετοιμάζεται για προσφυγή στη Δικαιοσύνη».

Οι ισχυρισμοί που διατυπώθηκαν στα κυπριακά ΜΜΕ

Το κυπριακό δημοσίευμα το οποίο διαψεύστηκε κατηγορηματικά από τον ΑΔΜΗΕ υποστηρίζει ότι «από ανατροπή σε ανατροπή -και σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια για τις σχέσεις Κύπρου και Ελλάδας- οδηγείται το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, με τον ΑΔΜΗΕ να αντιδρά στην καθυστέρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να πληρώσει τη συμφωνηθείσα πρώτη δόση των 25 εκατ., ζητώντας από τη ΡΑΕΚ… πολλαπλάσια!»

Μεταξύ άλλων η ιστοσελίδα επικαλούμενη πληροφορίες ισχυριζόταν ότι ο ΑΔΜΗΕ «υπέβαλε ένσταση στη ΡΑΕΚ εναντίον της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής, ημερομηνίας 31 Ιουλίου 2024, να του εγκρίνει ανάκτηση εξόδων 82 εκατ. ευρώ, με δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025. Πληροφορίες φέρουν τον ΑΔΜΗΕ να διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωμα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έκανε μέχρι τώρα, πριν ολοκληρωθεί το έργο.

»Με την ένσταση ο ΑΔΜΗΕ ζητά την ακύρωση της απόφασης του Ιουλίου -για τη λήψη της οποίας είχε πιέσει έντονα για μακρά περίοδο- και την αντικατάστασή της από άλλη, μέσω της οποίας θα εγκριθεί η ανάκτηση όλων των εξόδων του για το καλώδιο, καθώς θα γίνονται και θα δικαιολογούνται μέσω της ΡΑΕΚ με τιμολόγια.

Υπενθυμίζεται ότι όλα αυτά γίνονται μετά τη συνάντηση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Νίκου Χριστοδουλίδη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στην οποία εμφανίστηκαν να συμφωνούν και να ξεπερνούν τις όποιες παραφωνίες είχαν ανακύψει σχετικά με το καλώδιο

»Επί της ουσίας, ο ΑΔΜΗΕ επιχειρεί να ανατρέψει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί από τις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας τον Ιούλιο του 2024, το οποίο προβλέπει πως η Κύπρος δεν θα πληρώνει στο στάδιο της κατασκευής του έργου όλα τα έξοδα που γίνονται (κάτι που θα κάνει η Ελλάδα), αλλά μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, για την περίοδο 2025-2029. Όλες οι υπόλοιπες δαπάνες θα πληρωθούν σταδιακά από τους καταναλωτές ηλεκτρισμού στην Κύπρο (με αναλογία 63-37%), μετά τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

»Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ο φορέας υλοποίησης αμφισβητεί και επιχειρεί να ανατρέψει το ρυθμιστικό πλαίσιο που ενέκριναν ΡΑΕΚ και ΡΑΑΕΥ τον Ιούλιο του ’24, αφού πρώτα ενσωμάτωσαν σε αυτό το Πλαίσιο Συμφωνίας των κυβερνήσεων για τα 125 εκατ. μέχρι και το 2029 από πλευράς Κύπρου.

»Ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί -μετά παρέλευση 14 μηνών- λανθασμένη ή και παράνομη τη ρυθμιστική πρακτική που επέλεξε η ΡΑΕΚ (οι δύο κυβερνήσεις, για την ακρίβεια), δηλαδή να του πληρώνει μόνο ένα μικρό ποσοστό από τα συνολικά του έξοδα και τα υπόλοιπα να τα εισπράξει μετά τη λειτουργία της διασύνδεσης».

Ο Χριστοδουλίδης εναντίον ΑΔΜΗΕ

Μετά το δημοσίευμα, στον ΑΔΜΗΕ επέλεξε να επιτεθεί με ιδιαίτερη σφοδρότητα και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά: «αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ νομίζει ότι με τέτοιες επιστολές ή με πληρωμένες καταχωρήσεις εκβιάζεται η Κυπριακή Κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει. Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ και η Κυπριακή Κυβέρνηση είναι εδώ για να στηρίξει μόνο τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα προς τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ».

Απαντώντας σε σχόλιο δημοσιογράφου πως μεγαλομέτοχος του ΑΔΜΗΕ είναι η Ελληνική Κυβέρνηση, ο Χριστοδουλίδης είπε ότι «δεν είναι η Ελληνική Κυβέρνηση που αποφασίζει για τις επιστολές που στέλνει ο ΑΔΜΗΕ, γιατί με την Ελληνική Κυβέρνηση υπάρχει πλαίσιο για το πώς προχωρά το έργο, για τις υποχρεώσεις του καθενός, και υπάρχει και η πρόσφατη κοινή ανακοίνωση του Έλληνα Πρωθυπουργού και εμένα, μετά τη συνάντηση μας στη Νέα Υόρκη».

Η Κύπρος συνέχισε να αμφισβητεί το έργο του καλωδίου και μετά τη Νέα Υόρκη

Υπενθυμίζεται ότι όλα αυτά γίνονται μετά τη συνάντηση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Νίκου Χριστοδουλίδη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στην οποία εμφανίστηκαν να συμφωνούν και να ξεπερνούν τις όποιες παραφωνίες είχαν ανακύψει σχετικά με το καλώδιο, σημειώνοντας σε κοινή δήλωση τους στις 23 Σεπτεμβρίου, ότι «οι δύο κυβερνήσεις παραμένουν απολύτως προσηλωμένες στην υλοποίηση αυτού του έργου στρατηγικής σημασίας, όπως επίσης και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οι οποίοι είναι πλήρως ενήμεροι και στηρίζουν την υλοποίηση του έργου».

Την κοινή δήλωση Μητσοτάκη – Χριστοδουλίδη πριν το δημοσίευμα του Φιλελεύθερου, ήρθε να αμφισβητήσει για μία ακόμα φορά ο Υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Μάκης Κεραυνός, ο οποίος δύο μέρες μετά σύμφωνα με το sigmalive, σε ερώτηση για το εάν υπάρχει πιθανότητα η κυπριακή κυβέρνηση να μην καταβάλει τα 67 εκατ. Ευρώ και να ζητηθεί γνωμάτευση από τη Νομική Υπηρεσία απάντησε: «Θα εξετάσουμε όλες τις πτυχές, είτε είναι νομικές ή οικονομικές και θα αποφασίσουμε ποιοι θα είναι οι καλύτεροι χειρισμοί στη συγκεκριμένη περίπτωση».

Τέλος Σεπτεμβρίου ο Κεραυνός επανήλθε με νέες δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για την έγκριση του προϋπολογισμού έτους 2026 επανέλαβε τις απόψεις του περί μη βιωσιμότητας του έργου επικαλούμενος μελέτες

Ενώ στις 27 Σεπτεμβρίου κυπριακές διπλωματικές πηγές δήλωναν πως «ότι ο GSI είναι ένα έργο κοινού συμφέροντος, για την Ελλάδα, την Κύπρο και την ΕΕ». Την ίδια στιγμή ωστόσο έβαζαν στο τραπέζι το θέμα της Άγκυρας αναφέροντας πως «υπάρχει ένας τρίτος παράγοντας στο πεδίο τον οποίο πρέπει να λάβουμε υπόψη», διευκρινίζοντας ότι «υπάρχουν δυσκολίες, κυρίως με τη στάση της Τουρκίας».

Οι ίδιες πηγές χαρακτήριζαν το καλώδιο «ζήτημα γεωπολιτικού και οικονομικού ρίσκου» σημειώνοντας παράλληλα πως «υπάρχει και ένας τέταρτος παράγοντας στο ζήτημα αυτό, που είναι η ΕΕ, η οποία έχει ήδη καταβάλει 657 εκατομμύρια».

Τέλος Σεπτεμβρίου ο Κεραυνός επανήλθε με νέες δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για την έγκριση του προϋπολογισμού έτους 2026 επανέλαβε τις απόψεις του περί μη βιωσιμότητας του έργου επικαλούμενος μελέτες. Όταν μάλιστα ερωτήθηκε για το ζήτημα των δεσμεύσεων που ανέλαβε η Κύπρος μέσω της διακρατικής συμφωνίας των δύο χωρών, ο Μάκης Κεραυνός υποστήριξε ότι «εγώ δεν έχω υπογράψει κανένα μνημόνιο».

Όπως ανέφεραν τότε κυπριακά ΜΜΕ ο ΥΠΟΙΚ της Κυπριακής Δημοκρατίας ερωτηθείς για το πόσα χρήματα έχουν δοθεί για το έργο, απάντησε ότι δεν έχουν δοθεί και συμπλήρωσε, «αν τα δώσουμε υπάρχει κίνδυνος. Οπως έχω πει, υπάρχουν μελέτες που λένε ότι το έργο δεν είναι βιώσιμο».

Οι παλινωδίες της κυπριακής κυβέρνησης έχουν φέρει σε δύσκολη θέση την Αθήνα που επιχειρεί να υπερασπιστεί το έργο αλλά την ίδια στιγμή πέφτει πάνω στον τοίχο της Λευκωσίας. Παρά το γεγονός ότι η ελληνική διπλωματία και ο ΥΠΕΞ, Γιώργος Γεραπετρίτης, έχει απαντήσει επανειλημμένα τονίζοντας ότι δεν υπάρχει γεωπολιτικός κίνδυνος από τις κινήσεις της Τουρκίας αντιτάσσοντας ότι το καλώδιο είναι ένα έργο γεωστρατηγικής σημασίας για την περιοχή.

Η ανακοίνωση του ΑΔΜΗΕ

Υπογραμμίζεται ότι την Κυριακή ο ΑΔΜΗΕ σε ανακοίνωση του ανέφερε χαρακτηριστικά ότι:
«Διαψεύδει κατηγορηματικά πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας philenews με τίτλο ”Αποκαλυπτικό: Κήρυξε πόλεμο ο ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο – Επιστολή βόμβα στη ΡΑΕΚ – Ετοιμάζεται για προσφυγή στη δικαιοσύνη”, σχετικά με διεκδικήσεις του για το ύψος της προβλεπόμενης αποζημίωσης από την ΡΑΕΚ, όσον αφορά το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου.

»Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των 1,9 δις €, του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά.

Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το προς ανάκτηση ποσό των 25 εκατ ευρώ για το 2025 ως έναντι του πραγματικού εσόδου του έργου, το οποίο ρυθμιστικά θα πρέπει να υπολογιστεί στη βάση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών,

»Ο λόγος που ο ΑΔΜΗΕ με βάση το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμά του αιτήθηκε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025, είναι ότι η ΡΑΕΚ με αυτή την απόφαση δεν αναγνώρισε τα έξοδα που έχει κάνει ο Διαχειριστής έως σήμερα, παρά τα στοιχεία που έχει λάβει και παρά το γεγονός ότι η Ελληνική ρυθμιστική αρχή τα αναγνωρίζει.

»Συγκεκριμένα η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο ποσό ύψους 82 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 251 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν βεβαιωμένες έως σήμερα επενδυτικές δαπάνες. Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το προς ανάκτηση ποσό των 25 εκατ ευρώ για το 2025 ως έναντι του πραγματικού εσόδου του έργου, το οποίο ρυθμιστικά θα πρέπει να υπολογιστεί στη βάση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών, όπως πράττει η ΡΑΑΕΥ, διεκδικεί για τον λόγο αυτόν την αναγνώριση από τη ΡΑΕΚ του συνόλου των πραγματικών δαπανών του έως σήμερα. Με την ένσταση προσκομίζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη».

Ικανοποίηση από τη Λευκωσία

Μετά το τέλος της σύσκεψης στο Μέγαρο Μαξίμου αλλά και την ανακοίνωση του ΑΔΜΗΕ που προηγήθηκε αυτής, η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας φέρεται ικανοποιημένη με τις εξελίξεις,

Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το philenews, η κυβέρνηση της Κύπρου φέρεται να δέχθηκε με ικανοποίηση την σαφή διευκρίνιση από πλευράς ΑΔΜΗΕ σήμερα ότι αναγνωρίζει το Πλαίσιο Συμφωνίας Κύπρου-Ελλάδος και τις πρόνοιές του για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.

Οι ίδιες πηγές, όπως σημειώνει το philnews, αναφέρουν πως η Λευκωσία παραπέμπει στην πρόσφατη κοινή δήλωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και του Πρωθυπουργού Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη στις 23 περασμένου Σεπτεμβρίου, με την οποία επανέλαβαν την προσήλωση των δύο κυβερνήσεων προς την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου στρατηγικής σημασίας.