Το φθινόπωρο που μόλις ξεκίνησε μοιάζει να φέρνει πολλά σύννεφα πάνω από την οικονομία της Ευρωζώνης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) υπολογίζει το φετινό ρυθμό ανάπτυξης στο 1,2%, ενώ για το 2026 ο ρυθμός υποχωρεί ακόμα περισσότερο στο 1%. Τα στοιχεία δείχνουν οτι ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση και στη σταδιακή χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής. Το πρόβλημα ωστόσο για την Ευρωζώνη είναι οτι οι εξαγωγές παραμένουν ασθενείς, η βιομηχανία παρουσιάζει σημάδια κόπωσης και οι γεωπολιτικές πιέσεις δημιουργούν πρόσθετη αβεβαιότητα.
Τα στοιχεία δείχνουν οτι ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση
Τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου επιβεβαιώνουν αυτή την εικόνα, με το δείκτη PMI για τη μεταποίηση να βρίσκεται στις 49,8 μονάδες, δηλαδή κάτω από το όριο που διαχωρίζει την ανάπτυξη από τη συρρίκνωση. Το καμπανάκι κινδύνου χτυπάει ήδη καθώς οι νέες παραγγελίες μειώνονται στις περισσότερες από τις ισχυρές οικονομίες της Ευρωζώνης. Σε αυτή την υποχώρηση κρατούν ακόμα αντίσταση οι υπηρεσίες, ωστόσο η δυναμική τους δεν αρκεί για να στηρίξει ουσιαστικά το σύνολο της οικονομίας.
Οι μεγαλύτερες ευπάθειες
Στον κίνδυνο που διατρέχει η οικονομίας της Ευρωζώνης να χάσει τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τρεις αίναι οι τομείς που δείχνουν περισσότερο ευάλωτοι:
- Ενέργεια: Παρά τη σημαντική μείωση των διεθνών τιμών φυσικού αερίου σε σχέση με την κορύφωση της ενεργειακής κρίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να καλύπτει μόλις το 42% των ενεργειακών της αναγκών από εγχώριες πηγές. Η εξάρτηση από εισαγωγές καθιστά την οικονομία εκτεθειμένη σε τιμολογιακές αναταράξεις.
- Εξαγωγές: Η αδύναμη ζήτηση από τις διεθνείς αγορές και οι νέοι εμπορικοί φραγμοί που βάζουν οι δασμοί, περιορίζουν τη δυναμική βιομηχανιών που παραδοσιακά τροφοδοτούσαν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη.
- Τουρισμός: Στον Νότο, ο τουρισμός παραμένει βασικός μοχλός ανάπτυξης, αλλά η εξάρτηση από αυτόν δημιουργεί κινδύνους. Οποιαδήποτε διεθνής αναταραχή στις μετακινήσεις μπορεί να πλήξει άμεσα την κατανάλωση και την απασχόληση.
Σε αυτούς τους τρείς τομείς έρχεται να προστεθεί οι κίνδυνοι που διατρέχουν οι εφοδιαστικές αλυσίδες, καθώς οι καθυστερήσεις στις θαλάσσιες μεταφορές, κυρίως στη Διώρυγα του Σουέζ, αυξάνουν το κόστος και δυσχεραίνουν την ομαλή τροφοδοσία ευρωπαϊκών βιομηχανιών.
Η γερμανική πρόκληση
Η Γερμανία βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης. Η βιομηχανική της παραγωγή παραμένει υποτονική, με τον δείκτη PMI στο 49,5 τον Σεπτέμβριο. Το υψηλό ενεργειακό κόστος και η αδύναμη ζήτηση από την Κίνα και τις ΗΠΑ περιορίζουν τις εξαγωγές, ενώ ο κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας καλείται να προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον έντονου διεθνούς ανταγωνισμού.
Την ίδια στιγμή, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη και με ένα δημοσιονομικό αδιέξοδο. Οι κανόνες για το φρένο χρέους περιορίζουν τις δημόσιες επενδύσεις, ενώ η ανάγκη για αναβάθμιση υποδομών και στήριξη της πράσινης μετάβασης είναι πιο πιεστική από ποτέ. Η συνύπαρξη χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης και του δημοσιονομικού “φρένου” στις δαπάνες δημιουργεί ένα δύσκολο μείγμα, που θέτει σε δοκιμασία την ικανότητα της Γερμανίας να λειτουργεί ως ατμομηχανή της Ευρώπης.
Οι φόβοι για τη Γαλλία
Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης δεν μένει εκτός ανησυχιών. Η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της στασιμότητας, ενώ το δημοσιονομικό της έλλειμμα παραμένει υψηλό. Η επιβράδυνση της βιομηχανικής παραγωγής και οι πολιτικές αβεβαιότητες προσθέτουν ανησυχίες, ιδίως καθώς η χώρα καλείται να βρει ισορροπία ανάμεσα στη δημοσιονομική πειθαρχία και στην ανάγκη για στήριξη της οικονομίας. Οι επενδυτές παρακολουθούν στενά, με το Παρίσι να πιέζεται να αποδείξει ότι μπορεί να συνδυάσει ανάπτυξη και σταθερότητα.
Η ισπανική ανθεκτικότητα
Η Ισπανία παραμένει από τις λίγες χώρες με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, χάρη κυρίως στον τουρισμό και στα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης. Το καλοκαίρι του 2025 έφερε νέο ρεκόρ αφίξεων και τα τουριστικά έσοδα αυξήθηκαν περίπου 8% σε σχέση με πέρυσι. Ωστόσο, η εξάρτηση από τον τουρισμό είναι και η μεγάλη αδυναμία καθώς οποιαδήποτε διαταραχή στις διεθνείς μετακινήσεις θα μπορούσε να αποδυναμώσει γρήγορα τις καλές επιδόσεις.
Οι ελληνικοί κίνδυνοι
Στην Ελλάδα, οι αδυναμίες είναι ακόμη πιο χαρακτηριστικές. Ο τουρισμός το 2024 είχε άμεση συμβολή 13% στο ΑΕΠ, ποσοστό που γίνεται πολύ υψηλότερο αν προστεθούν οι έμμεσες επιδράσεις. Η σεζόν του 2025 κινήθηκε επίσης σε ιστορικά υψηλά, όμως η ίδια η βαρύτητα του κλάδου δημιουργεί κίνδυνο υπερ-εξάρτησης.
Παράλληλα, η χώρα εξακολουθεί να βασίζεται σε εισαγόμενη ενέργεια. Η μείωση των τιμών στο φυσικό αέριο και στο ηλεκτρικό ρεύμα έδωσε προσωρινή ανάσα, όμως η δομική εξάρτηση παραμένει. Σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικής αστάθειας, η ελληνική οικονομία είναι εκτεθειμένη σε νέες αναταράξεις.
Ένα γνώριμο μοτίβο
Η μεγαλύτερη ανησυχία πλέον για τους περισσότερους αναλύτες είναι αν η σημερινή εικόνα της Ευρωζώνης, αρχίζει να θυμίζει τις αρχές της δεκαετίας του 2010. Τότε, η περιοχή δοκιμαζόταν από την κρίση χρέους και οι συζητήσεις περιστρέφονταν γύρω από την αναιμική ανάπτυξη και τις περιορισμένες δυνατότητες δημοσιονομικής αντίδρασης στους κινδύνους. Σήμερα, παρότι οι συνθήκες είναι διαφορετικές, η ομοιότητα βρίσκεται σε ένα μοτίβο που τρομάζει. Χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, μεγάλη εξάρτηση από εξωτερικούς παράγοντες και αδυναμία να εφαρμοστούν πολιτικές που θα τονώσουν την ανάπτυξη, ξυπνούν μνήμες από το δύσκολο παρελθόν.
Τα κοινά στοιχεία με το 2010 δεν σημαίνει ότι η Ευρωζώνη κινδυνεύει να επαναλάβει τα ίδια λάθη. Δείχνει όμως ότι οι διαρθρωτικές δυσκολίες παραμένουν ανεπίλυτες, περιορίζοντας την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκριθεί με δυναμισμό στις νέες προκλήσεις.
Τα προβλήματα αυτά σημαίνουν οτι η Ευρωζώνη μπαίνει στο 2026 με μέτριες προοπτικές και εμφανείς διαρθρωτικές αδυναμίες. Η Γερμανία πιέζεται από το ενεργειακό κόστος και την δημοσιονομικές αναταράξεις, ενώ η Γαλλία δοκιμάζεται από ελλείμματα και πολιτική αβεβαιότητα.
Οι ρυθμοί ανάπτυξης παραμένουν θετικοί, όμως οι οικονομίες μοιάζουν επικίνδυνα ρηχές στο ενδεχόμενο αντιμετώπισης μιας νέας κρίσης. Η πραγματική πρόκληση είναι αν η Ευρωζώνη θα καταφέρει να περιορίσει αυτές τις αδυναμίες πριν βρεθεί αντιμέτωπη με το επόμενο σοκ.
