«Αν κοιτάξω τον κόσμο μέσα στις δεκαετίες, βλέπω απίστευτη πρόοδο, αλλά και ανεκπλήρωτα όνειρα. Ο μέσος άνθρωπος σήμερα ζει πολύ καλύτερα από ό,τι πριν από τριάντα χρόνια, όμως οι μέσοι όροι κρύβουν κάτω τους ισχυρά ρεύματα περιθωριοποίησης, δυσαρέσκειας και δυσκολιών», αυτό τονίζει μεταξύ άλλων η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, στην ομιλία της με τίτλο “Opportunity in a Time of Change” (Ευκαιρία σε μια Εποχή Αλλαγών), ενόψει των Ετήσιων Συναντήσεων 2025 στο Milken Center.
Οι ετήσιες συναντήσεις του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας (WBG) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για το 2025 θα πραγματοποιηθούν με φυσική παρουσία από τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου έως το Σάββατο 18 Οκτωβρίου στα κεντρικά γραφεία του ΔΝΤ και του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας, στην Ουάσινγκτον
Η κ. Γκεοργκίεβα υπογραμμίζει ότι όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα πλαίσιο έντονων μετασχηματισμών: στη γεωπολιτική, στην τεχνολογία, στο δημογραφικό – με πληθυσμούς που αυξάνονται ραγδαία σε κάποιες περιοχές και συρρικνώνονται σε άλλες – και στις αυξανόμενες πιέσεις που ασκούμε στον πλανήτη μας.
Το αποτέλεσμα είναι η εξαιρετικά υψηλή αβεβαιότητα, η οποία σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει εκτοξευθεί και συνεχίζει να ανεβαίνει, αναφέρει και προσθέτει: «η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα – και ήρθε για να μείνει«.
Η συναντήσεις της επόμενης εβδομάδας
«Την επόμενη εβδομάδα, καθώς οι υπουργοί Οικονομικών και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών του κόσμου θα συγκεντρωθούν στις Ετήσιες Συνόδους μας, τα πιο καυτά ερωτήματα θα αφορούν τον παγκόσμιο οικονομικό αντίκτυπο αυτών των δυνάμεων μετασχηματισμού και της πολιτικής αστάθειας που παρατηρούμε», τόνισε.
Και θέτοντας το ερώτημα «πώς τα καταφέρνει η παγκόσμια οικονομία;», απαντά «καλύτερα απ’ ό,τι φοβόμασταν, αλλά χειρότερα απ’ ό,τι χρειαζόμαστε».
Η κ. Γκιεοργκίεβα υπογράμμισε ότι κατά τη συνάντηση του Απριλίου, πολλοί αναλυτές προέβλεπαν επικείμενη ύφεση στις ΗΠΑ, με αρνητικές επιπτώσεις για τον υπόλοιπο κόσμο. Αντίθετα, η οικονομία των ΗΠΑ, αλλά και πολλών άλλων ανεπτυγμένων, αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων οικονομιών, άντεξε.
«Η παγκόσμια ανθεκτικότητα δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί πλήρως»
«Όπως θα εξηγήσει η Έκθεση για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές την επόμενη εβδομάδα, βλέπουμε την παγκόσμια ανάπτυξη να επιβραδύνεται ελαφρά φέτος και του χρόνου. Όλα δείχνουν πως η παγκόσμια οικονομία έχει αντέξει αξιοσημείωτα καλά τις έντονες πιέσεις από πολλαπλά σοκ», ανέφερε, τονίζοντας ότι η ανθεκτικότητα αυτή αποδίδεται σε τέσσερις λόγους:
- Καλύτερα θεμελιώδη πολιτικής: Σε πολλές περιοχές του κόσμου, επίμονες προσπάθειες απέδωσαν πιο αξιόπιστη νομισματική πολιτική, βαθύτερες αγορές ομολόγων σε τοπικό νόμισμα, νέους δημοσιονομικούς κανόνες, και –στη διάρκεια της πανδημίας– άμεση και παγκόσμια συντονισμένη δράση για τον περιορισμό του πόνου και των μακροχρόνιων πληγών. Ιδίως οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν αναβαθμίσει σημαντικά τα θεσμικά τους πλαίσια και τις πολιτικές τους.
- Προσαρμοστικότητα του ιδιωτικού τομέα: οι εταιρείες προπαραγγέλλουν εισαγωγές πριν από αναμενόμενους δασμούς και αναδιοργανώνουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες τους. Οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων είναι γενικά ισχυροί μετά από χρόνια ισχυρών κερδών, οι αντιδράσεις τους ταχύτερες μετά από συνεχόμενα σοκ, η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται πια κυρίαρχη, και η αλλαγή αντιμετωπίζεται ως πρόκληση και ευκαιρία μαζί.
- Λιγότερο σοβαρές εμπορικές επιπτώσεις απ’ ό,τι φοβόμασταν – προς το παρόν. Ο εμπορικά σταθμισμένος δασμός των ΗΠΑ έπεσε από 23% τον Απρίλιο στο 17,5% σήμερα – ακόμη υψηλότερος βέβαια από πριν, αλλά μικρότερος απ’ ό,τι φοβόμασταν. Ευτυχώς, ο κόσμος απέφυγε μέχρι στιγμής έναν φαύλο κύκλο εμπορικού πολέμου. Όμως το ανοικτό εμπόριο έχει δεχθεί πλήγμα.
- Ευνοϊκές χρηματοοικονομικές συνθήκες – όσο αυτές διαρκούν. Η αισιοδοξία για τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγικότητα έχει οδηγήσει τα διεθνή χρηματιστήρια σε άνοδο, ενώ οι στενοί δείκτες κινδύνου αφήνουν τις αγορές χρηματοδότησης ανοιχτές. Η πτώση του δολαρίου νωρίτερα φέτος πρόσφερε ανακούφιση σε όσους έχουν δανειστεί σε δολάρια εκτός ΗΠΑ.
Τα ανησυχητικά σημάδια
Ωστόσο, η κ. Γκεοργκίεβα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: «Η παγκόσμια ανθεκτικότητα δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί πλήρως».
Και εξηγεί: υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια ότι η δοκιμασία πλησιάζει. Μόνο να δούμε τη ραγδαία αύξηση στη ζήτηση χρυσού διεθνώς – οι επίσημες νομισματικές κατοχές χρυσού ξεπερνούν πλέον το ένα πέμπτο των παγκόσμιων αποθεμάτων.
Στο εμπόριο, οι επιπτώσεις των δασμών δεν έχουν φανεί στο σύνολό τους. Στις ΗΠΑ, η συμπίεση των περιθωρίων μπορεί να οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών, εντείνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις και επηρεάζοντας την ανάπτυξη. Σε άλλες χώρες, η εκτροπή εμπορευμάτων από την αμερικανική αγορά μπορεί να προκαλέσει νέο γύρο δασμών.
Το εμπόριο εξακολουθεί να ρέει – σαν το νερό, δύσκολα σταματά. Αλλά χρειάζεται προσοχή: πρέπει να διατηρηθούν οι κανόνες που το κρατούν ανοιχτό, γιατί το εμπόριο παραμένει κινητήριος μοχλός της ανάπτυξης.
Οι εύκολες χρηματοοικονομικές συνθήκες, από την άλλη, καλύπτουν αλλά δεν αναχαιτίζουν κάποιες υποκείμενες αδυναμίες, όπως την επιβράδυνση στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η ιστορία μας διδάσκει ότι το κλίμα στις αγορές μπορεί να αλλάξει απότομα.
Οι αποτιμήσεις στις αγορές πλησιάζουν επίπεδα ανάλογα με εκείνα της «φούσκας του διαδικτύου» πριν από 25 χρόνια. Αν συμβεί απότομη διόρθωση, οι αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη, να αποκαλύψουν αδυναμίες και να δυσκολέψουν ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι προτάσεις του ΔΝΤ
Στο πλαίσιο αυτό το ΔΝΤ προτείνει τρεις μεσοπρόθεσμους στόχους πολιτικής:
- Να ενισχυθεί η ανάπτυξη, ώστε οι οικονομίες να δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας, περισσότερα δημόσια έσοδα και βιώσιμα δημόσια και ιδιωτικά χρέη.
- Να αποκατασταθούν τα δημόσια οικονομικά, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να αντιμετωπίζουν νέους κραδασμούς χωρίς να αυξάνουν υπερβολικά το κόστος δανεισμού του ιδιωτικού τομέα.
- Να αντιμετωπιστούν οι υπερβολικές ανισορροπίες, εσωτερικές και εξωτερικές, πριν μετατραπούν σε απειλή.
Οι συστάσεις στην… Ευρώπη
Ειδικότερα για την Ευρώπη, η επικεφαλής του ΔΝΤ επισημαίνει ιδιαίτερα το θέμα της ανταγωνιστικότητας: «Ήρθε η ώρα για πράξεις. Σκεφτείτε τον διορισμό ενός «επιτρόπου της ενιαίας αγοράς» με πραγματικές εξουσίες για να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις. Καταργήστε τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία εργασίας, αγαθών, υπηρεσιών, ενέργειας και χρηματοδότησης. Δημιουργήστε μια ενιαία ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική αγορά. Ολοκληρώστε το εγχείρημά σας και πλησιάστε τη δυναμική του αμερικανικού ιδιωτικού τομέα».
Οι φιλοδοξίες των… νέων
«Κλείνοντας, επιτρέψτε μου να επιστρέψω στις φιλοδοξίες των νέων. Με αίσθημα βαθιάς ευθύνης ηγούμαι ενός θεσμού όπου το βασικό μας καθήκον είναι να επηρεάζουμε την πολιτική με τρόπους που μεγιστοποιούν τις οικονομικές ευκαιρίες για όλους τους ανθρώπους. Έτσι, σήμερα τα αποχαιρετιστήρια λόγια μου είναι τα εξής: αν όλοι συνεργαστούμε σε αυτόν τον πολύπλοκο και αβέβαιο κόσμο, μπορούμε να εφαρμόσουμε καλές πολιτικές που στηρίζουν τις ελεύθερες αγορές με έξυπνους κανονισμούς, ισχυρούς θεσμούς, αξιόπιστα δεδομένα και ισχυρά δίχτυα ασφαλείας – πολιτικές με τη δύναμη να αυξήσουν περαιτέρω την ανθεκτικότητα και να επιταχύνουν την ανάπτυξη».
Και καταλήγει λέγοντας: «Ολοκληρώνω με τα λόγια που διάβασα στον τοίχο αυτού του δωματίου: «Ένα όνειρο που ονειρεύεσαι μόνος σου είναι απλώς ένα όνειρο. Ένα όνειρο που ονειρεύεσαι μαζί είναι πραγματικότητα».
