Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας (RCB) έκρινε ότι το κράτος παραβίασε τα δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας σε ορισμένες κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων που προέβη σε σχέση με τη σύγκρουσή του στην Ουκρανία, δήλωσαν πηγές στο Reuters, σε μια πρώτη αντίδραση από τη ρωσική ελίτ στη διαδικασία κρατικοποιήσεων που ακολουθεί η ρωσική κυβέρνηση.
Εν μέσω της αντιπαράθεσης με τη Δύση για τη σύγκρουση στην Ουκρανία , περιουσιακά στοιχεία αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων που ανήκουν σε ξένους επενδυτές και Ρώσους δισεκατομμυριούχους έχουν αλλάξει χέρια, κυρίως αφότου κατασχέθηκαν από το κράτος.
Οι εθνικοποιήσεις σηματοδοτούν τη μεγαλύτερη αναδιανομή περιουσίας από τη δεκαετία του 1990, όταν τα σοβιετικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία πουλήθηκαν σε ιδιώτες επενδυτές σε τιμές ευκαιρίας
Αλλά μέσα σε τμήματα της ρωσικής ελίτ, υπάρχουν σημάδια αντίδρασης, ειδικά μεταξύ των τεχνοκρατών που είναι φιλικοί προς την αγορά, οι οποίοι πιστώνονται ότι έσωσαν τη ρωσική οικονομία από την κατάρρευση εν μέσω των αυστηρότερων κυρώσεων που έχουν επιβληθεί ποτέ σε μια μεγάλη οικονομία.
Ορισμένα στελέχη επιχειρήσεων και αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας και του υπουργείου Οικονομικών αμφισβητούν αυτό που θεωρούν ως μετάβαση σε μια δομή διοίκησης σοβιετικού τύπου, με όλους τους πόρους να κινητοποιούνται για την επίτευξη στρατιωτικής νίκης στην Ουκρανία, ανέφεραν οι πηγές.
Τρεις πηγές κοντά στην κεντρική τράπεζα και το Χρηματιστήριο της Μόσχας δήλωσαν στο Reuters ότι δείκτης κεφαλαιοποίησης MOEX είχε υποβάλει επίσημα καταγγελία στην κεντρική τράπεζα για την φερόμενη παραβίαση του νόμου από την κυβέρνηση μετά την κατάσχεση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στην εταιρεία εξόρυξης χρυσού UGC.
Κατάσχεση ιδιωτικής περιουσίας
Παρόλο που η καταγγελία δεν αμφισβήτησε την ίδια την κατάσχεση, η κεντρική τράπεζα έκρινε ότι το κράτος δεν είχε υποβάλει υποχρεωτική προσφορά εξαγοράς στους μετόχους μιας εισηγμένης εταιρείας και ζήτησε από την κρατική υπηρεσία ακινήτων να εκτελέσει την προσφορά.
«Οι ενέργειες του κράτους στην υπόθεση UGC υπονομεύουν την τελευταία υπόνοια δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας στη Ρωσία», δήλωσε στο Reuters μια πηγή με γνώση των συζητήσεων, η οποία μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας της κατάστασης.
Το Χρηματιστήριο της Μόσχας και το υπουργείο Οικονομικών αρνήθηκαν να σχολιάσουν το θέμα.
Η πηγή ανέφερε ότι το κράτος υποτίμησε εκ των πραγμάτων τα μερίδια ιδιωτών επενδυτών που αγόρασαν μετοχές στην ελεύθερη αγορά και δεν έχουν καμία σχέση με τη δικαστική υπόθεση εναντίον της εταιρείας, ούτε δεσμούς με τον προηγούμενο δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη, Κονσταντίν Στρούκοφ.
«Υποθέτω ότι όταν λαμβάνει χώρα εθνικοποίηση περιουσίας, ο νόμος δεν λειτουργεί», δήλωσε στο Reuters ο Όλεγκ Κουζμίτσεφ, ιδιώτης επενδυτής σε μετοχές της UGC.
«Ποιος θα αγοράσει μετοχές μετά από αυτό;»
Η UGC πραγματοποίησε μία από τις μεγαλύτερες αρχικές δημόσιες προσφορές στη Ρωσία το 2023, τοποθετώντας τον εαυτό της ως ασφαλές καταφύγιο στον χρυσό σε περιόδους αναταραχής, όταν τα ξένα κεφάλαια εγκατέλειψαν τη Ρωσία. Περίπου το 10% των μετοχών της εταιρείας κατέχεται από Ρώσους ιδιώτες επενδυτές.
«Πώς μπορείς να πείσεις οποιονδήποτε να αγοράσει μετοχές μετά από αυτό; Η μακροπρόθεσμη ζημιά στην οικονομία από τέτοιες ενέργειες υπερβαίνει κατά πολύ τα οφέλη από τα όποια δισεκατομμύρια κατάσχουν», ανέφερε η πηγή.
Ο δικηγόρος Karim Fayzrakhmanov από την Forward Legal επιβεβαίωσε στο Reuters ότι ένας ρωσικός νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες απαιτεί από τους νέους κατόχους μετοχών που υπερβαίνουν το 30% να υποβάλουν προσφορά εξαγοράς εντός 35 ημερών από την αλλαγή ιδιοκτησίας, χωρίς εξαιρέσεις για το κράτος.
Οι ρωσικές αρχές έχουν κατασχέσει περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» της Μόσχας στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των περιουσιακών στοιχείων δυτικών εταιρειών που έχουν εγκαταλείψει την περιοχή, όπως η γαλλική εταιρεία τροφίμων Danone και η δανέζικη ζυθοποιία Carlsberg.
Εκτός από τα δυτικά περιουσιακά στοιχεία, μεγάλες εγχώριες εταιρείες έχουν αλλάξει χέρια λόγω καταγγελιών για διαφθορά, φερόμενων παραβιάσεων ιδιωτικοποιήσεων ή κακής διαχείρισης.
Οι εθνικοποιήσεις σηματοδοτούν τη μεγαλύτερη αναδιανομή περιουσίας από τη δεκαετία του 1990, όταν τα σοβιετικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία πουλήθηκαν σε ιδιώτες επενδυτές σε τιμές ευκαιρίας. Η προσπάθεια κατάσχεσης ιδιωτικής περιουσίας είχε μέχρι στιγμής συναντήσει ελάχιστη εσωτερική αντίσταση.
Στάθμιση στο Χρηματιστήριο
Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ζήτησε νωρίτερα από τις ρυθμιστικές αρχές να διασφαλίσουν ότι περισσότερες εταιρείες θα πουλήσουν τις μετοχές τους στην αγορά σε μια εποχή που το χρέος είναι ακριβό και η οικονομία επιβραδύνεται, εν μέρει λόγω έλλειψης κεφαλαίων για επενδύσεις.
Ωστόσο, η διαμάχη για το UGC έχει οξύνει τις ανησυχίες ορισμένων στη Μόσχα σχετικά με τη σκοπιμότητα της εισαγωγής περισσότερων εταιρειών στο χρηματιστήριο.
Ο Σεργκέι Σβέτσοφ, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του MOEX και πρώην πρώτος αναπληρωτής διοικητής της κεντρικής τράπεζας, διατύπωσε μια σπάνια δημόσια κριτική.
«Το κράτος πρέπει πρώτα και κύρια να ακολουθεί τους κανόνες που ορίζει. Αυτή τη στιγμή, δεν το κάνει, ειδικά όταν πρόκειται για εισηγμένες εταιρείες στις οποίες κατέχει μερίδιο», δήλωσε ο Σβέτσοφ σε οικονομικό φόρουμ στη Μόσχα.
Είπε ότι ο τρόπος με τον οποίο το ρωσικό κράτος χειρίζεται τις δημόσιες εταιρείες συμβάλλει σε μια λεγόμενη «ρωσική έκπτωση» που, σε συνδυασμό με τα χαμηλότερα επιτόκια, επιβαρύνει τον ρωσικό χρηματιστηριακό δείκτη, ο οποίος έχει μειωθεί κατά περίπου 30% από τις αρχές του 2022.
Επιταχύνσεις πωλήσεων
Ωστόσο, σύμφωνα με μία από τις πηγές, δεν υπάρχουν προϋπολογισμένα χρήματα για μια τέτοια εξαγορά, ενώ οι χρονοβόρες διαδικασίες αποτίμησης και δέουσας επιμέλειας καθυστερούν την ιδιωτικοποίηση των κατασχεμένων περιουσιακών στοιχείων.
Μια πιθανή λύση θα ήταν η ταχεία πώληση κατασχεμένων περιουσιακών στοιχείων, μετατοπίζοντας την ευθύνη της προσφοράς εξαγοράς στους νέους ιδιοκτήτες. Οι πηγές πρόσθεσαν ότι ένα νέο διάταγμα του Πούτιν για την επιτάχυνση των πωλήσεων ακινήτων θα πρέπει να βοηθήσει.
Την επόμενη μέρα από τη δημοσίευση του διατάγματος, η εταιρεία παραγωγής χαλκού UMMC αναδείχθηκε ως ο πιθανός αγοραστής του κατασχεμένου μεριδίου της UGC, το οποίο το υπουργείο Οικονομικών σκοπεύει να πουλήσει μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου για 100 δισεκατομμύρια ρούβλια (1,23 δισεκατομμύρια δολάρια).
Ο πρώτος αναπληρωτής πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας, Βλαντιμίρ Τσιστιούχιν, ο οποίος επιβλέπει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, επανέλαβε την άποψη του Σβέτσοφ, προειδοποιώντας ότι η τρέχουσα προσέγγιση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας θα αποτρέψει τους ξένους επενδυτές ακόμη και μετά την εξασφάλιση οποιασδήποτε ειρήνης στην Ουκρανία.
«Είναι απαραίτητο μέχρι τότε να έχουν επιλυθεί όλες οι διαταραχές που είχαμε με μια σειρά από κρατικές αποφάσεις σχετικά με μεμονωμένες εταιρείες», είπε.
