Κάτι πάει πολύ λάθος…

Την ώρα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση των υψηλών τιμών προϊόντων στα ράφια και ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό πολιτών να βιώνουν επισιτιστική ανασφάλεια, η σπατάλη στα τρόφιμα αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα που επιβάλλει εντατικοποίηση των προσπαθειών και  τη συντονισμένη δράση – συνεργασία ανάμεσα σε όλους τους κρίκους της «αλυσίδας».

Η σπατάλη τροφίμων έχει τεράστια έκταση και σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, αποτελώντας βεβαίως μεγάλο ζητούμενο σε διεθνές επίπεδο. Ας δούμε λίγο τους αριθμούς, που αποτυπώνουν με ξεκάθαρο τρόπο το μέγεθος του προβλήματος.

Σύμφωνα με στοιχεία της «Συμμαχίας για τη Μείωση Σπατάλης Τροφίμων», σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης περισσότεροι από 59 εκατ. τόνοι (132 κιλά/άτομο) τρόφιμα σπαταλώνται ετησίως κατά μήκος όλης της αλυσίδας αξίας τροφίμων από την παραγωγή ως και την κατανάλωση, με το ετήσιο κόστος (εμπορική αξία) να υπολογίζεται σε 132 δισ. ευρώ.

Πάνω από το ήμισυ (54%) της συνολικής σπατάλης συντελείται στα νοικοκυριά, ενώ ευθύνεται για το 16% των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από το σύστημα τροφίμων της ΕΕ.

Την ίδια ώρα 42 εκατ. άνθρωποι βιώνουν επισιτιστική ανασφάλεια…

Ας δούμε και την κατάσταση στην Ελλάδα. Η ετήσια σπατάλη τροφίμων συνολικά (πρωτογενής παραγωγή, μεταποίηση, εμπόριο-διανομή, εστίαση, νοικοκυριά) ανέρχεται σε περισσότερους από 2 εκατ. τόνους απορριμμάτων τροφίμων. Όταν το 11,2% του πληθυσμού είναι αντιμέτωπο με επισιτιστική ανασφάλεια (ΕΛΣΤΑΤ, 2024).

Με βάση την εθνική αναφορά για την ποσότητα αποβλήτων τροφίμων στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη σχετική νομική υποχρέωση της χώρας, η κατανομή ανά στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας αναφέρει πως το 44% της σπατάλης προκύπτει από τα νοικοκυριά, ακολουθεί η μεταποίηση με 22% η πρωτογενής παραγωγή 13%,η εστίαση 12% και λιανική & διανομή 9%.

Παράδοξο θα πει κανείς να σημειώνουν τέτοιο ποσοστό τα νοικοκυριά ειδικά όταν έχουν να αξιοποιήσουν ένα μάλλον περιορισμένο εισόδημα. Οι λόγοι είναι πολλοί που σχετίζονται από μη ορθό προγραμματισμό αγορών, τη χρήση και αποθήκευση των τροφίμων στο σπίτι, αλλά και την έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης για το πώς να «διαβάζουν» τις ετικέτες στα προϊόντα.

Ναι, τις ετικέτες στα προϊόντα. Είναι χαρακτηριστικό πώς βρισκόμαστε στην 3η χειρότερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την ορθή κατανόηση (μόλις το 22%) των πολιτών της ένδειξης «ημερομηνία ανάλωσης κατά προτίμηση πριν από»…

Στη χώρα μας η «Συμμαχία για τη Μείωση Σπατάλης Τροφίμων», που τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων να είναι ιδρυτικό μέλος, έχει συσπειρώσει περίπου 85 μέρη, φορείς, επιχειρήσεις, οργανώσεις, Πανεπιστήμια. Τα μέλη της αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες με έμφαση στην ενημέρωση και την εκπαίδευση, έχοντας ως μότο ότι όλοι είμαστε μέρος της λύσης.

Όπως τονίζεται από τον ΟΗΕ και την ΕΕ, η μείωση της σπατάλης τροφίμων είναι κρίσιμης σημασίας για τη βέλτιστη αξιοποίηση των παραγόμενων τροφίμων, την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας, την υποστήριξη της υγιεινής διατροφής, τη μείωση των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου και την αποτελεσματική διαχείριση των πεπερασμένων πόρων.

Μάλιστα από τον ΟΗΕ η 29η Σεπτεμβρίου (φέτος ήταν η 6η κατά σειρά) έχει ορισθεί ως Διεθνής Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τις Απώλειες και τη Σπατάλη Τροφίμων, με στόχο την ενημέρωση για τις σοβαρές επιπτώσεις του του προβλήματος και την ενίσχυση των
προσπαθειών παγκοσμίως προς επίτευξη του Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης 12.3 (μείωση κατά 50% ως το 2030).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πρώτη που θεσπίζει νομικά δεσμευτικούς στόχους μείωσης της σπατάλης τροφίμων ως το 2030 υποχρεώνοντας τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν αποτελεσματικές δημόσιες πολιτικές και να προωθήσουν τη συνεργασία ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη. Στους πρώτους στόχους είναι η μείωση της σπατάλης κατά 10% στη μεταποίηση και την παραγωγή, και κατά 30% κατά κεφαλήν συνολικά στο λιανεμπόριο, την εστίαση, τις υπηρεσίες σίτισης και τα νοικοκυριά. Οψόμεθα…