Πόση οικονομική κερδοσκοπία μπορεί να αντέξει η πραγματική οικονομία;

Project Syndicate

Ο κίνδυνος αυξάνεται σταθερά σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τροφοδοτούμενος από μεμονωμένους επενδυτές που υιοθετούν ολοένα και πιο κερδοσκοπικές, βραχυπρόθεσμες και υψηλού κινδύνου στρατηγικές συναλλαγών.

Ενώ πολλοί επιχειρηματικοί ηγέτες αναγνωρίζουν την συσσώρευση, μπορεί να μην εκτιμούν πλήρως την κλίμακα και τις πιθανές συνέπειές της. Το κρίσιμο σημείο είναι ότι οι κίνδυνοι δεν περιορίζονται στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία απειλεί επίσης τη σταθερότητα των οικονομικών των νοικοκυριών και, τελικά, την ευρύτερη οικονομία.

Ο κίνδυνος έχει γίνει οξύς, επειδή η ανάληψη κινδύνων πρόκειται να ενταθεί. Οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι εφαρμογές για κινητά έχουν κάνει το trading εύκολο, προσελκύοντας μια αύξηση νέων συμμετεχόντων στο λιανικό εμπόριο. Πιο πρόσφατα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που επιτρέπει στα συνταξιοδοτικά προγράμματα 401(k) να επενδύουν σε εναλλακτικά περιουσιακά στοιχεία, όπως ιδιωτικά κεφάλαια, ιδιωτικό χρέος, υποδομές, ακίνητα, εμπορεύματα και κρυπτονομίσματα. Παραδοσιακά προοριζόμενα για θεσμικούς και επαγγελματίες επενδυτές, αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι συνήθως μη ρευστοποιήσιμα και ενέχουν κινδύνους που οι περισσότεροι λιανοπωλητές απλώς δεν είναι εξοπλισμένοι για να διαχειριστούν.

Επιδεινώνοντας το πρόβλημα, οι baby boomers προβλέπεται να περάσουν περίπου 124 τρισεκατομμύρια δολάρια στις νεότερες γενιές έως το 2048. Αυτή η τεράστια μεταφορά πλούτου ενδυναμώνει ήδη μια ομάδα ιδιωτών επενδυτών με έντονη όρεξη για μετοχές, κρυπτονομίσματα και μετοχές και νομίσματα meme, καθώς και για αγορές αθλητικών στοιχημάτων και προβλέψεων.

Ταυτόχρονα, η νέα γενιά ιδιωτών επενδυτών έχει άνευ προηγουμένου πρόσβαση στις αγορές και τα εργαλεία για συναλλαγές σε εξαιρετικά πολύπλοκα παράγωγα, όπως τα zero-day options . Κάποτε χρησιμοποιούνταν κυρίως για την αντιστάθμιση χρηματοοικονομικής έκθεσης ή την ανάληψη μακροπρόθεσμων θέσεων, τέτοια μέσα υψηλού κινδύνου χρησιμοποιούνται πλέον όλο και περισσότερο για ενδοημερήσια στοιχήματα στις κινήσεις των τιμών των μετοχών από επενδυτές που επιδιώκουν γρήγορες αποδόσεις. Πολλές από αυτές τις συναλλαγές δεν καθοδηγούνται από θεμελιώδη μεγέθη, αλλά από φήμες και αφηγήσεις που κυκλοφορούν στο Reddit και σε άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Ακόμα χειρότερα, ορισμένοι traders μεγεθύνουν τα επικίνδυνα στοιχήματα μέσω μόχλευσης, δανειζόμενοι χρήματα για να αγοράσουν πιο ασταθή περιουσιακά στοιχεία. Άλλοι δανείζονται για να αγοράσουν ήδη μοχλευμένα προϊόντα, κυρίως τα αμοιβαία κεφάλαια NASDAQ με τριπλή μόχλευση, όπως το TQQQ (τριπλό long) και το SQQQ (τριπλό short). Αυτά τα αμοιβαία κεφάλαια χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά σύντομες περιόδους διακράτησης: πέντε ημέρες για το TQQQ και μόνο δύο για το SQQQ.

Η κερδοσκοπική νοοτροπία επεκτείνεται και σε μεμονωμένες μετοχές. Οι μετοχές εταιρειών όπως οι Robinhood, Coinbase, Palantir και Tesla έχουν μέσες περιόδους διακράτησης μικρότερες από ένα μήνα , γεγονός που υποδηλώνει ότι πολλοί επενδυτές κάνουν εικασίες για τις βραχυπρόθεσμες κινήσεις των τιμών αντί να αξιολογούν την απόδοση αυτών των επιχειρήσεων με την πάροδο του χρόνου.

Πέρα από τα μεμονωμένα χαρτοφυλάκια, αυτή η κερδοσκοπική συμπεριφορά, η οποία αγνοεί τα θεμελιώδη μεγέθη και τις χρηματοοικονομικές μετρήσεις (όπως τους λόγους τιμής προς κέρδη) που έχουν καθοδηγήσει εδώ και καιρό τις επενδυτικές αποφάσεις, συμβάλλει στην ήδη αδιαφανή και σε μεγάλο βαθμό μη μετρήσιμη μόχλευση στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα, οι συναλλαγές που τροφοδοτούνται από το χρέος διογκώνουν τους συστημικούς κινδύνους, αυξάνοντας την πιθανότητα μη εξυπηρετούμενων δανείων και εκτεταμένων αθετήσεων που θα μπορούσαν να επεκταθούν στην πραγματική οικονομία.

Για τους επιχειρηματικούς ηγέτες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, η εμφάνιση αυτής της κερδοσκοπικής κουλτούρας δημιουργεί δύο προβλήματα. Το πιο άμεσο, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη μόχλευση, εισάγει νέους συστημικούς κινδύνους. Οι ζημίες από επικίνδυνα στοιχήματα θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως ακριβώς έκανε η κατάρρευση της αγοράς στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ το 2008, αποσταθεροποιώντας την παγκόσμια οικονομία. Στο χειρότερο σενάριο, τα βραχυπρόθεσμα ιδιωτικά κέρδη θα μπορούσαν για άλλη μια φορά να μετατραπούν σε ζημίες χρηματοδοτούμενες από τους φορολογούμενους.

Το δεύτερο πρόβλημα επηρεάζει τη μακροπρόθεσμη υγεία της πραγματικής οικονομίας. Όπως παρατήρησε ο John Maynard Keynes πριν από σχεδόν έναν αιώνα, η υπερβολική κερδοσκοπία στρεβλώνει την οικονομική ανάπτυξη εκτρέποντας πόρους μακριά από παραγωγικές επενδύσεις. Κεφάλαια που διαφορετικά θα μπορούσαν να στηρίξουν σημαντικές ανακαλύψεις στην υγειονομική περίθαλψη, τις υποδομές και άλλους ζωτικούς τομείς, αντίθετα απορροφώνται σε βραχυπρόθεσμες συναλλαγές και χρηματοοικονομικά παιχνίδια.

Εκτός αν οι κερδοσκοπικές συναλλαγές ελεγχθούν, θα υπονομεύσουν την αρχιτεκτονική της αγοράς και τα χρηματοοικονομικά συστήματα που διοχετεύουν κεφάλαια σε παραγωγικές επιχειρήσεις και θα δυσκολέψουν την καλλιέργεια μιας νέας γενιάς μακροπρόθεσμων ιδιωτών επενδυτών. Οι κεφαλαιαγορές που κάποτε χρηματοδοτούσαν επιχειρήσεις και οδηγούσαν σε βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη θα χρησιμεύσουν ως παιδικές χαρές για βραχυπρόθεσμους τζογαδόρους που κυνηγούν το εμπόριο της εβδομάδας. Η διάβρωση του «υπομονετικού» κεφαλαίου θα αποδυναμώσει τη σταθερή βάση επενδυτών στην οποία οι επιχειρήσεις ιστορικά βασίζονταν.

Ενώ οι τερμίτες της κερδοσκοπίας ήδη δρουν εντός του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τα πιο επείγοντα ερωτήματα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναπάντητα. Μήπως προετοιμάζεται το σκηνικό για μια ακόμη παγκόσμια κρίση; Και πόση διάβρωση μπορούν να αντέξουν τα θεμέλια μιας οικονομίας;

Η Dambisa Moyo, διεθνής οικονομολόγος, είναι η συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο « Edge of Chaos: Why Democracy Is Failing to Deliver Economic Growth – and How to Fix It» (Basic Books, 2018).