Το 2009, έγραψα ότι ο χρυσός βρισκόταν στη μέση μιας φούσκας 6.000 ετών. Έκτοτε, αυτό συνεχίζει να αψηφά τον σκεπτικισμό μου σχετικά με την εγγενή πραγματική αξία του μετάλλου, η οποία πιστεύω ότι είναι ουσιαστικά ελάχιστη. Όταν έκανα το σχόλιό μου για τη φούσκα, ο χρυσός διαπραγματευόταν στα 1.109 δολάρια ανά ουγγιά. Τώρα, μετά από αύξηση άνω του 50% από την αρχή του έτους, διαπραγματεύεται πάνω από 4.000 δολάρια ανά ουγγιά.
Ο χρυσός μερικές φορές συγκρίνεται με το bitcoin ως επένδυση για όσους ανησυχούν για την υποτίμηση του χρήματος fiat, και εγώ παρομοίασα τις εγγενείς ιδιότητες του μετάλλου με το κρυπτο-περιουσιακό στοιχείο το 2014.
Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες, κυρίως η αστάθεια. Το Bitcoin έχει αυξηθεί ακόμη πιο θεαματικά από τον χρυσό, από περίπου 20 σεντς τον Νοέμβριο του 2009 σε 122.000 δολάρια – λίγο κάτω από το ιστορικό υψηλό του. Το Bitcoin έχει επίσης βιώσει ακόμη πιο θεαματικές πτώσεις τιμών από τον χρυσό. Η τιμή του μειώθηκε κατά 74% μεταξύ Οκτωβρίου 2021 και Δεκεμβρίου 2022. Η μεγαλύτερη αναλογική πτώση της τιμής του χρυσού αυτόν τον αιώνα ήταν σχεδόν 44%, μεταξύ 2011 και 2015.
Ως ένα ελεύθερα διακινούμενο, ψηφιακό κρυπτονόμισμα, το bitcoin αξίζει ό,τι πιστεύει η αγορά ότι αξίζει, το οποίο θα μπορούσε να είναι 2 εκατομμύρια δολάρια ή και τίποτα. Ενώ το συνολικό απόθεμα bitcoin σε κυκλοφορία περιορίζεται στα 21 εκατομμύρια μονάδες, μια ομάδα έμπειρων κρυπτογράφων θα μπορούσε να δημιουργήσει οποιονδήποτε αριθμό πανομοιότυπων αντιγράφων bitcoin με περιορισμένη αξία.
Αλλά το bitcoin θα μπορούσε να αποτιμηθεί ως μέσο πληρωμής, κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τον χρυσό. Ενώ το απόθεμα φυσικού χρυσού έχει επίσης όριο, το γιατί κάποιος θα προτιμούσε το μέταλλο ως μέσο πληρωμής έναντι των ψηφιακών νομισμάτων, ειδικά εκείνων από κεντρικές τράπεζες ή πλήρως υποστηριζόμενων stablecoins, αποτελεί μυστήριο για μένα.
Η εγγενής αξία του χρυσού παραμένει ασήμαντη. Ναι, υπάρχει καταναλωτική ζήτηση για χρυσό ως κοσμήματα. Από το σύνολο των 216.265 τόνων υπέργειου αποθέματος χρυσού στο τέλος του 2024, τα κοσμήματα αντιπροσώπευαν 97.149 τόνους (45%). Πιστεύω ότι μεγάλο μέρος αυτής της «καταναλωτικής ζήτησης» – μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος της – είναι στην πραγματικότητα επενδυτική ζήτηση. Μόνο τα χρυσά νομίσματα και οι ράβδοι (συμπεριλαμβανομένων των διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων σε χρηματιστήριο) υπολογίζονται ως επενδυτική ζήτηση. Στο τέλος του 2024, αυτό αντιπροσώπευε το 22% του συνολικού αποθέματος. Τα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών ήταν 17%. Η χρήση του χρυσού στην τεχνολογία αντιπροσωπεύει μέρος του 15% του παγκόσμιου αποθέματος, που ταξινομείται ως «άλλο».
Είναι πιθανό η αύξηση της χρήσης χρυσού στην ηλεκτρονική, λόγω της θεαματικής προόδου της τεχνητής νοημοσύνης και της συνεχιζόμενης ζήτησης για οδοντιατρική, να έθεσε μια θετική θεμελιώδη τιμή του μετάλλου. Αμφιβάλλω ότι αυτό πλησιάζει καν το κόστος εξόρυξης, αποθήκευσης και ασφάλισης. Το κόστος εξόρυξης χρυσού ποικίλλει σημαντικά, αλλά το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού εκτίμησε το συνολικό κόστος σε περίπου 1.500 δολάρια ανά τόνο κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Η ροή εφοδιασμού νέου χρυσού το 2024 ήταν 4.975 τόνοι — μια δαπανηρή σπατάλη πόρων. Το αναγνώρισα αυτό όταν, ως μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, μου έδειξαν τα φυσικά αποθέματα χρυσού που ήταν αποθηκευμένα στο υπόγειο της τράπεζας.
Ο χρυσός, που εξορυσσόταν υπόγεια με κόστος υλικών, μετατράπηκε σε ράβδους χρυσού και στη συνέχεια επανατοποθετήθηκε υπόγεια με επιπλέον κόστος. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα αποθέματα χρυσού (κοιτάσματα μεταλλευμάτων που μπορούν να εξορυχθούν οικονομικά) εκτιμώνται σε 54.770 τόνους και οι πόροι χρυσού (κοιτάσματα μεταλλευμάτων όπου η κερδοφόρα εξόρυξη είναι πιο αμφίβολη) σε 132.110 τόνους. Η μόνη στρατηγική παραγωγής χρυσού που έχει κοινωνικοοικονομικό νόημα είναι να τα αφήσουμε όλα στο έδαφος.
Είναι αλήθεια ότι το εμπόριο παραγώγων μειώνει απότομα το κόστος χρήσης του υπάρχοντος αποθέματος χρυσού ως μέσου πληρωμής και αποθήκευσης αξίας. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς έναν κόσμο στον οποίο τα ψηφιακά παράγωγα χρυσού μπορούν να διατηρούνται και να διαπραγματεύονται σε blockchain και άλλους αποτελεσματικούς αποκεντρωμένους μηχανισμούς χρηματοδότησης. Ο υποκείμενος φυσικός χρυσός, ωστόσο, θα είναι πάντα δαπανηρός για την εξόρυξη και την ασφαλή αποθήκευσή του.
Ο κόσμος είναι ένας απερίσκεπτος δέσμιος της ιστορίας όταν αντιμετωπίζει τον χρυσό ως μέσο αποθήκευσης αξίας, ιδίως οι κεντρικές τράπεζες, οι οποίες έχουν αυξήσει σημαντικά τα αποθέματά τους σε χρυσό από το 2022 — κατά περισσότερους από 1.000 τόνους ετησίως, σύμφωνα με το WGC. Στο τέλος του 2024, τα αποθέματα χρυσού αντιπροσώπευαν το 20% των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών, περισσότερο από τα αποθεματικά του ευρώ (περίπου 16%). Η άνοδος της τιμής του χρυσού έκτοτε θα είχε αυξήσει το σχετικό μερίδιό του. Καμία κεντρική τράπεζα δεν πρέπει να επενδύει σε ένα μόνο φυσικό εμπόρευμα, ειδικά σε ένα με αμελητέα εγγενή αξία και τεράστιο κίνδυνο. Δεν θα υπάρξει αναβίωση του κανόνα του χρυσού.
Τα άτομα και οι επενδυτικές εταιρείες που εξετάζουν το ενδεχόμενο επένδυσης σε χρυσό θα πρέπει να το κάνουν μόνο εάν έχουν την οικονομική δυνατότητα να χάσουν το μεγαλύτερο μέρος ή το σύνολο αυτής της επένδυσης. Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να πωλούν όσο το δυνατόν περισσότερο σε οποιονδήποτε τέτοιο ιδιωτικό πράκτορα που πληροί αυτό το κριτήριο.
Ο συγγραφέας είναι πρώην μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας και πρώην παγκόσμιος επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup.
